Ushaq hám usaq qylmys: Áýejaıdaǵy ádepsiz áreketter
Qazir jurttyń aýzynda — áýejaıdyń áńgimesi. Tursynbek Qabatov, Qaırat Nurtas, Ábdijappar Álqoja sııaqty óner juldyzdarynyń qamaýǵa alynýy áýejaıdaǵy erejelerdi eske alýǵa túrtki boldy. Sóıtip, Kóliktegi polıtsııa departamentiniń baspasóz qyzmetine habarlastyq.
Belgili bolǵandaı, 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda Kóliktegi polıtsııa departamentiniń qyzmetkerleri 45 567 ákimshilik quqyq buzýshylyqty anyqtaǵan. Kóbine mynadaı jónsiz áreketter tirkelgen:
- QR ÁQBtK 441-baby, ıaǵnı jekelegen qoǵamdyq oryndarda temeki buıymdaryn tutynýǵa tyıym salýdy buzǵany úshin — 1362;
- QR ÁQBtK 440-baby, alkogoldik ishimdikterdi ishkeni nemese qoǵamdyq oryndarǵa masań kúıde kelgeni úshin — 3555;
- QR ÁQBtK 434-baby, ıaǵnı usaq buzaqylyq jasaǵany úshin — 383.
Áýe kemesinde ákimshilik zań buzýshylyq jasaǵan tulǵalarǵa qatysty QR Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksiniń talaptaryna sáıkes tómendegideı baptar belgilengen eken:
— Kodekstiń 441-baby - Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasymen tyıym salý belgilengen oryndarda temeki buıymdaryn, onyń ishinde qyzdyrylatyn temekisi bar buıymdardy, qorqorǵa arnalǵan temekini, qorqor qospasyn, temeki qyzdyrýǵa arnalǵan júıelerdi, tutynýdyń elektrondyq júıelerin jáne olarǵa arnalǵan suıyqtyqtardy tutynýǵa tyıym salýdy buzý faktileri oryn alǵan jaǵdaıda:
1. Osy baptyń 1-2-bóliginde kózdelgen jaǵdaıdy qospaǵanda, Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasymen tyıym salý belgilengen oryndarda temeki buıymdaryn, onyń ishinde qyzdyrylatyn temekisi bar buıymdardy, qorqorǵa arnalǵan temekini, qorqor qospasyn, temeki qyzdyrýǵa arnalǵan júıelerdi, tutynýdyń elektrondyq júıelerin jáne olarǵa arnalǵan suıyqtyqtardy tutyný — jeke tulǵalarǵa 15 AEK mólsherinde aıyppul salýǵa alyp keledi.
1-2. Áýe kemesiniń bortynda temeki buıymdaryn, onyń ishinde qyzdyrylatyn temekisi bar buıymdardy, qorqorǵa arnalǵan temekini, qorqor qospasyn, temeki qyzdyrýǵa arnalǵan júıelerdi, tutynýdyń elektrondyq júıelerin jáne olarǵa arnalǵan suıyqtyqtardy tutyný — jeke tulǵalarǵa 50 AEK mólsherinde aıyppul salynady.
2. Osy baptyń birinshi bóliginde kózdelgen, ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin bir jyl ishinde qaıtalanyp jasalǵan áreket — jeke tulǵalarǵa 20 AEK mólsherinde aıyppul salý kózdelgen.
— Kodekstiń 440-baby — Alkogoldik ishimdikterdi ishý nemese qoǵamdyq oryndarǵa masań kúıde kelý faktileri oryn alǵan jaǵdaıda:
1. Jergilikti atqarýshy organ alkogoldik ishimdikterdi quıyp satýǵa ruqsat etken saýda jáne qoǵamdyq tamaqtandyrý uıymdarynan basqa, kóshelerde jáne basqa da qoǵamdyq oryndarda alkogoldik ishimdikterdi ishý nemese qoǵamdyq oryndarǵa adamnyń qadir-qasıetin jáne qoǵamdyq ımandylyqty qorlaıtyn masań kúıde kelý — AEK mólsherinde aıyppul salý qarastyrylǵan.
2. On segiz jasqa tolmaǵan adamdardyń qoǵamdyq oryndarǵa masań kúıde kelýi, sol sııaqty olardyń alkogoldik ishimdikterdi ishýi — ata-anasyna nemese olardy almastyratyn adamdarǵa 5 AEK mólsherinde aıyppul salýǵa alyp keledi.
3. Osy baptyń birinshi jáne ekinshi bólikterinde kózdelgen, ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin bir jyl ishinde qaıtalanyp jasaǵan áreketter — 10 AEK mólsherinde aıyppul salý nemese 5 táýlikke deıingi merzimge ákimshilik qamaqqa alý jazasy qarastyrylǵan.
— Kodekstiń 434-baby — Usaq buzaqylyq faktileri oryn alǵan jaǵdaıda:
1. Usaq buzaqylyq, ıaǵnı qoǵamdyq oryndarda bylapyt sóıleý, jeke tulǵalarǵa qorlap tıisý, turǵyn úı-jaılardy qorlaý jáne aınalasyndaǵylarǵa syılamaýshylyqty bildiretin, qoǵamdyq tártipti jáne jeke tulǵalardyń tynyshtyǵyn buzatyn basqa da osyndaı áreketter — 20 AEK mólsherinde aıyppul salý nemese besten on bes táýlikke deıingi merzimge ákimshilik qamaqqa alýǵa alyp keledi.
2. Osy baptyń birinshi bóliginde kózdelgen, ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin bir jyl ishinde qaıtalanyp jasalǵan áreketter — on besten otyz táýlikke deıingi merzimge ákimshilik qamaqqa alýǵa alyp keledi.
— Kodekstiń 566-baby — Áýe kemesinde minez-qulyq qaǵıdalaryn buzý faktileri oryn alǵan jaǵdaıda:
1. Áýe kemesinde minez-qulyq qaǵıdalaryn áýe kemesindegi adamnyń áýe kemesi komandıriniń nemese ekıpajdyń basqa da músheleriniń ókimderin oryndamaýy túrinde jasaǵan buzýy, eger osy adamnyń is-áreketi ushý qaýipsizdigine qater tóndirmese — 3 AEK mólsherinde aıyppul salynady.
2. Uıaly baılanys pen radıoelektrondyq quraldardy áýe kemesiniń bortynda «ushýda» degen avtonomdy rejımde paıdalanýdy qospaǵanda, ushýdyń barlyq kezeńderinde áýe kemesiniń bortynda uıaly, trankıngtik baılanys qyzmetterin, áýe kemesin júrgizý, bıiktikke kóterilý, qonýǵa bet alý kezeńderinde radıoelektrondyq quraldar men turmystyq maqsattaǵy joǵary jıilikti qurylǵylardy paıdalaný — eskertý jasaýǵa nemese 5 AEK mólsherinde aıyppul salýǵa alyp keledi.
3. Osy baptyń birinshi jáne ekinshi bólikterinde kózdelgen, ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin bir jyl ishinde qaıtalnyap jasalǵan is-áreketter –10 AEK mólsherinde aıyppul salýǵa ákep soǵady.
Sonymen qatar, elimizde ornalasqan barlyq áýevokzaldarynda jolaýshylardyn qol júkterine tekserý jasaıtyn alǵashqy qarap tekserý qyzmeti ornalasqan. Jolaýshylarǵa qarap tekserý júrgizý barysynda qol sómkelerinen zańmen tyıym salynǵan zattar ańyqtalǵan jaǵdaıda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qylmystyq kodeksiniń 287-babyna sáıkes qylmystyq is qozǵalady.
«Bul rette, zańmen tyıym salynǵan zattar qataryna kastet, teleskopııalyq dýbınka, pyshaq, ІІM tirkelmegen qarý-jaraq, oq-dáriler sekildi sýyq qarý qataryna jatatyn zattar kiredi. Joǵarydaǵy baıandalǵandardy qorytyndylaı kele áýjaılarda belgilenbegen jerde jáne áýe bortynda temeki buıymdaryn qoldanýǵa, masań kúıde júrýge jáne alkogoldik ishimdikterdi kútý zaldarynda ishýge, balaǵat sózder aıtýǵa, adamdardy uryp soǵýǵa qatań tyıym salynady, sondaı-aq áýe kemesinde tártippen zańdylyqty qatań saqtaý qajet», — deıdi Kóliktegi polıtsııa departamentiniń baspasóz qyzmeti.
Eske sala keteıik, buǵan deıin belgili kásipker, psıholog Ahmetbek Nursıla ázilkesh pen ánshilerdiń áreketine qatysty pikir bildirgenin jazǵan bolatynbyz. Ol sahnaǵa shegip shyǵatyn «shegirtkeler» shekten shyqqanyn aıtqan edi.