Ulytaý oblysynda bıyl 170 shaqyrymnan astam jol jóndeledi
Ulytaý oblysynyń eń kúrdeli jáne jyldam sheshimdi qajet etetin máseleleriniń biri – joldar. Jańadan qurylǵan óńirdiń aýmaǵy keń, oblystaǵy joldardyń jalpy uzyndyǵy – 2 711 shaqyrym. Onyń ishinde respýblıkalyq jol – 961 shaqyrym, oblystyq – 896, aýdandyq – 310, sondaı-aq qalaishilik kóshe joldary – 544 shaqyrym.
Óńir turǵyndaryn tolǵandyratyn basty eki jol – «Jezqazǵan - Qyzylorda» jáne «Jezqazǵan - Qaraǵandy» respýblıkalyq mańyzy bar trassalar.
«Jezqazǵan – Qyzylorda» jolynyń 208 shaqyrymy Ulytaý oblysyna tıesili. Oǵan byltyrǵy jyly Azııa Damý bankinen 90 mlrd teńge kóleminde aqsha bólingen. Tıisti konkýrs ótkizilip, Qytaı eliniń qurylys kompanııasy utqan bolatyn. Alaıda, jol qurylysyna qajetti materıaldardyń quny kúrt ósip ketkendikten, fırma kelisimshartqa qol qoıýdan bas tartqan. Sondyqtan, bul iri joba qaıtadan túzetýge jiberilip, barlyq ózgerister eskerilgen soń, quny 40 mlrd teńgege deıin ósip, 130 mlrd teńgege jetti.
«Bastapy jobaǵa saı bul 208 shaqyrym jol 4 ýchaskege bólinip, ár merdigerge 52 shaqyrymnan berilýi tıis edi. Alaıda, «Azııa damý bankiniń» talaby basqasha bolǵandyqtan, konkýrsqa qazaqstandyq merdigerler túse almaıtyn boldy. Sondyqtan, qazaqstandyq merdigerler baıqaýǵa qatysý múmkindigin alý úshin 4 ýchaske taǵy bólinip, 8 ýchaske boldy. Ár ýchaskege 21-22 shaqyrymnan keledi. Banktiń talabyna saı, konkýrs eki kezeńmen ótedi. Ol talaptardyń biri – merdiger kompanııanyń jyldyq aınalymy birneshe mlrd teńge bolýy tıis. Bizde ondaı aınalymy bar fırmalar bolmaǵandyqtan, konkýrsqa qytaılar, túrikter jáne arabtar qatysýy múmkin. Biraq, jýyrda Komıtet tóraǵasy kelgende aıtyp ótkendeı, bıyl konkýrstyq rásimderdi aıaqtap, merdigerlerin anyqtasaq, sonyń ózi jaqsy», - dep atap ótti Ulytaý oblysy Jol kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasynyń jetekshisi Jomart Begaev.
Onyń aıtýynsha, qyrkúıek aıyna deıin naqty merdigerler anyqtalar bolsa, daıyndyq jumystary bastalady. Bul – merdigerler aldyn ala jerlerin anyqtap, qıyrshyq tastaryn tasıdy, tehnıkalaryn qoıady, asfalttik zaýyttaryn ornata bastaıdy degen sóz.
«Jumys bıyl bastalmaıdy. Naqty jumys, eger barlyq konkýrstyq rásimder qalypty ótse, tek kóktemde bastalady. Onda da kún raıyna baılanysty sáýir-mamyr aılarynda bastalady. Onyń ózi tek konkýrs qorytyndysy ýaqytynda shyǵyp, esh kedergi bolmasa ǵana. Bul kelesi jyly baıqaý protsedýralaryna ýaqyt ketirip almaı, birden jóndeý jumystaryn bastaýǵa múmkindik beredi», - deıdi Jomart Begaev.
Al, ekinshi iri joba – «Qaraǵandy – Jezqazǵan» jolyn jóndeý. Bul tasjoldy qalypqa keltirý kerektigi týraly Prezıdenttiń ózi tapsyrma bergen. Onyń Ulytaý oblysyna qarasty bóligi – 355 shaqyrym. Onyń bıyl 40 shaqyrymyna jobalyq smetasy saraptamadan ótip, «QazAvtoJol» AQ baıqaý jarııalaǵan.
«Bul joldy salǵanda eski jol ortasynda qala beredi, al onyń eki jaǵynan bir jolaqty, bir baǵytty joldar salynady. Ol joldyń 28 shaqyrymy Ulytaý oblysynyń aýmaǵynda jasalsa, qalǵan 12 shaqyrymy Qaraǵandy oblysynyń aýmaǵynda jasalady. Jospar boıynsha bıyl bastalýy tıis», - deıdi basqarma basshysy.
Sondaı-aq, Ulytaýdan Arqalyqqa deıin baratyn respýblıkalyq mańyzy bar 200 shaqyrym joldyń bıyl 20 shaqyrymynda resaıklıng ádisi boıynsha jóndeý bastaldy. Ol ortasha jóndeýge jatady. Kelesi jylǵa taǵy 60 shaqyrymyn jóndeýge qarajat surastyrylǵan.
Sonymen qatar, Ulytaý óńirinde 896 shaqyrym bolatyn oblystyq mańyzǵa ıe joldar bar. Bıyl bul joldarǵa ortasha jóndeý jasaýǵa respýblıkalyq jáne oblystyq bıýdjetten 2 mlrd 397 mln teńge qarajat bólingen.
Al, Jezqazǵan qalasynda kóshe joldaryn asfalttaýǵa 3 mlrd 100 mln teńge qarajat bólindi. Bul qarajatqa 12 kósheniń jáne aýlalardyń joldary jóndeledi. Onyń ishinde eń kólemdi jumystar Abaı, Gagarın, Baıqońyr kóshelerinde ótedi. Biraq, bul joba boıynsha biraz qıyndyq týyndaǵan. Konkýrs ótken soń merdigerler ózara shaǵym jazyp, tekserister men sot protsesteri júrgizilgendikten, jóndeý jumystarynyń bastalýy keıinge shegerilip qalǵan. Osy maýsymda jol jóndeý jumystary aıaqtalýy tıis.
Týrıstik baǵyttar boıynsha toqtalar bolsaq, Joshy han kesenesine Malshybaı eldi mekeninen baratyn joldyń uzyndyǵy – 19,4 shaqyrym. Sonymen qatar, bul jolda uzyndyǵy 166 metr kópir qarastyrylǵan. Kópir jaryq baǵanalarymen jáne qajetti barlyq ótkelderimen salynady. Sondaı-aq, jolaýshylardyń demalýyna arnalǵan oryndar qarastyrylady.
«Joldyń sapasyn kim tekseredi?» degen suraqqa basqarma basshysy «Jol aktıvteri sapasynyń ulttyq ortalyǵy» aınalysatynyn aıtty. Joldardyń sapasyn tekserip berip otyrýy úshin bul ortalyqpen osy jylǵa 50 mln teńgege kelisimshart jasasqan.
«Olar árbir jol ýchaskelerinen kern alady. Biraq, bir qıyndyǵy – jergilikti jerde zerthanalar joq. Sondyqtan, saraptamaǵa Qaraǵandyǵa jiberedi. Jýyrda ortalyq basshylyǵy kelip, kelesi jyly Jezqazǵanda zerthana ashý máselesine toqtaldy. Qajetti zerthana ashýǵa olar bizden ǵımarat surady. Kelesi jyly Ulttyq ortalyqtyń jergilikti fılıalyna ákimshilik ǵımarat salamyz dep kelistik. Sol ǵımarattyń jertólesinde arnaıy zerthana jabdyqtalatyn bolady», - dep málimdedi basqarma basshysy.
Taǵy bir kúrmeýli másele – qıyrshyqtas zaýytynyń qajettiligi. Qazirgi tańda oblystaǵy Shaıtantas eldi mekeninde ǵana bar. Ol jerden qıyrshyqtasty tasymaldaımyz dep, jol jóndeýshiler qazirgi bar joldyń sapasyn tómendetip alý qaýpin baıqap otyr.
Jalpy, jol qurylysynda qoldanylatyn materıaldardyń basym bóligi – otandyq ónim. Bıtým Pavlodardan, Shymkentten, Batys Qazaqstannan jetkiziledi. Bul rette aıta ketetin jaıt, jol jóndeýshiler dál qurylys qyzǵan kezde bıtým tapshylyǵyna tap bolatyndyqtaryn aıtady.
Atalǵan máselelerdiń basym bóligi Úkimet deńgeıinde kóterilip jatyr. Sondyqtan, kúrmeýli máselelerdiń sheshimi tabylady degen úmit te joq emes.