Ulytaý oblysynda belgisiz aýrýdan 70-ten astam iri qara qyryldy
Mal aýrýy Jezqazǵannan 320 shaqyrym jerdegi Kóktaban qystaǵynda tirkelgen. Oblystaǵy eń iri Mıbulaq aýyldyq okrýginde 150-ge jýyq qystaq bar. Jergilikti sharýashylyqta sıyr men jylqy ósiriledi. Іndet taraǵaly bir aıdyń kóleminde 64 iri qara qyryldy. Birinshi derek 18 maýsymda tirkelgen. Sharýalar bul kórsetkish áli de ósýi múmkin ekendigin aıtady.
Aýrýdyń kórinisi barlyq sıyrlarda birdeı: mala kúıseýin toqtatyp, ishi ótip, qarny qabyrǵasyna jabysyp, aram ólip jatyr. Al, saýyn sıyrlar sýalyp, birneshe kúnnen soń aram ólip qalady.
Oblys jáne aýdan veterınarlary patologııalyq-bıologııalyq synamalardy alyp, Nur-Sultan men Qaraǵandyǵa jibergen. Eki jaqtan eki túrli dıagnoz kelgen. Biri ınfektsııalyq aýrý – rınotrahıt dep qoısa, al ekinshisi – keneden teılerıoz juqtyrǵan degen qorytyndy shyǵardy. Alaıda, turǵyndar bul sheshimdermen keliskileri kelmeıdi.
«Maldy soıǵan kezde qany sý sııaqty aǵyp ketedi. Eger kene aýrýy bolsa, birden baıqalar edi. Meniń oıymsha, bul basqa aýrý. Kene aýrýy paıda bolǵan kezde sıyrdyń súti joǵalady jáne mal aýzynan sýy aǵyp, qulap jatady. Dıagnoz durys qoıylmaǵan. Jaqynda olar kelip, temperatýrany ólshep, qan aldy. Ólgen sıyrdyń basyn kesip aldy. Olar temperatýra bar dedi. Eger bul juqpaly aýrý bolsa, onda ol sıyr arqyly buzaýǵa beriledi, sodan keıin adam juqtyrýy múmkin», - deıdi sharýa qojalyǵynyń basshysy Jedelbaı Janmaılov.
«Rınotrahıt boıynsha 1 aıǵa karantındik sharalar engizildi. Qazir biz osy sıyr sútimen, ónimderimen, etpen ómir súrip, tamaqtanamyz. 1 aılyq shekteýden keıin ne bolady? Qandaı sharttar bolady? Bizdiń surap otyrǵanymyz – joǵarǵyda otyrǵan adamdar bizge túsinistikpen qarap, kómektesse eken deımiz. Biz qyrylyp qalǵan 64 iri qarany kem degende 25 mln teńgege baǵalap otyrmyz», - deıdi aýyl turǵyny Klara Ahmetova.
Osy aýrýdan kórshi 3 qystaqta 10-ǵa jýyq sıyr qyrylǵan. Qalǵan maldy qutqarý úshin aýyl turǵyndary barlyq organdarǵa júgingen. Qazir sharýalar tıisti egýler jasap, janýarlardy jergilikti veterınar taǵaıyndaǵan preparattarmen emdep jatyr. Alaıda, ázirge nátıje joq.
«Biz maldy emdeýge óz qaltamyzdan aqsha tóleımiz. Preparattyń 1 qutysyn 16 myń teńgege satyp alamyz. Dári-dármekke 400 myń teńge jumsadyq», - dedi Klara Ahmetova.
Sharýalar janýarlardyń óleksesin óz kúshterimen órtep, kómgen. Alaıda qorymnyń aınalasy qorshalmaǵan. Dezınfektsııalyq jumystar da júrgizilmegen.
«Memleket basshysy mal sharýashylyǵymen aınalysýǵa shaqyrady. Alaıda, mal sharýashylyǵymen aınalysqan kezde biz mundaı indetke jıi kezigemiz. Eger bizde osyndaı sátterde kómektesetin jaqsy veterınar, dáriger bolsa, onda bizge basqa eshteńe qajet emes edi. Durys dıagnoz qoıyp bersin», - deıdi sharýa qojalyǵynyń ıesi Qasymtóre Dáýitbaev.
Jergilikti bılik qystaqtardaǵy jaǵdaıdan habardar. Oblystyń bas veterınarynyń aıtýynsha, máseleniń shıelenisýine sharýalardyń ózderi kináli. Mal óliminiń alǵashqy oqıǵasy 18 maýsymda tirkelgenimen, ıesi veterınarǵa shilde aıynyń basynda habarlady dep otyr. Osy ýaqyt ishinde aýrý órship ketken.
«Eshkimge eshteńe habarlanǵan joq. Aýrý asqynǵan. Fermerlerge tań qalamyz. Olar 60 mal ólgenge deıin únsiz otyra bergen. Epıdemııa alǵashqy sıyr ólgennen keıin 18 kún ótken soń jarııalandy. Oǵan dári bólindi. Osy preparatpen 11 kún ekpe jasap, emdedi. Aýrý janýarlar veterınarlyq dárigerlerdiń baqylaýynda. Qazir karantın júrip jatyr. 30 kún jalǵasady. Eger mal ólse, biz ony uzartamyz. Barlyq is-sharalardy oryndaımyz. Dezınfektsııa, vaktsınatsııa, emdeý. Bul sharalardyń barlyǵy memleket esebinen bolady. Materıaldyq baza, barlyq dezınfektsııalyq quraldar, malǵa dezınfektsııa júrgizý osynyń bári bizdiń esebimizden. Al bul aýrý ótemaqy tóleýdi qarastyratyn sanatqa jatpaıdy», - dep túsindirdi QR AShM Veterınarlyq baqylaý jáne qadaǵalaý komıtetiniń Ulytaý oblysy boıynsha aýmaqtyq ınspektsııasy basshysynyń mindetin atqarýshy Tólegen Rysbekov.