Ulybrıtanııa Syrtqy ister mınıstriniń sapary: Eki el úshin jańa múmkindikter kezeńi
Senimge negizdelgen tyǵyz saıası dıalog
Bul Djeıms Kleverlıdiń tek Qazaqstanǵa ǵana emes, sonymen qatar Ortalyq Azııaǵa jasaǵaly otyrǵan alǵashqy sapary. Aıta keteıik, Ulybrıtanııanyń Syrtqy ister mınıstrleri bizdiń elge jıyrma jylǵa jýyq ýaqyt kelmegen edi. Astanaǵa sońǵy ret 2004 jyly Djek Stro sapar jasady.
Djeıms Kleverlıdi Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev pen Premer-Mınıstr Álıhan Smaıylov qabyldaıdy. Sondaı-aq ol qazaqstandyq syrtqy saıası vedomstvosynyń basshylyǵymen kezdesedi.
QR Syrtqy ister mınıstrliginiń dereginshe, sapar aıasynda elorda saıabaqtarynyń birinde II Elızaveta atyndaǵy skverdi ashý josparlanýda.
Byltyr jeltoqsanda elimizdiń syrtqy saıası vedomstvosynyń basshysy Londonda Djeıms Kleverlımen kelissóz júrgizdi. Bul kezdesý nátıjeli boldy.
«Qazaqstan elimizdiń Ortalyq Azııa óńirindegi asa mańyzdy jáne senimdi seriktesi. Biz, Ulybrıtanııa-Qazaqstan taraptary ózara is-qımyldy ártaraptandyrý úshin qolda bar barlyq múmkindikterdi paıdalanýǵa daıynbyz», - degen edi Djeıms Kleverlı elimizdiń Syrtqy ister mınıstrimen kezdesý kezinde.
Óz kezeginde Muhtar Tileýberdi Astana men London arasyndaǵy ózara senimniń joǵary deńgeıin jáne tyǵyz saıası dıalog qalyptasqanyn atap ótti. Onyń sózinshe, bul – túrli salalar boıynsha áriptestikti tereńdete túsýge yqpal etedi.
Belgilengen ýaqyttan birneshe saǵatqa sozylǵan Ulybrıtanııa astanasyndaǵy kelissóz qorytyndysy boıynsha Qazaqstan men Ulybrıtanııanyń syrtqy saıası vedomstvolarynyń basshylary birlesken málimdeme jasady.
«Eki eldiń aýqymdy halyqaralyq baılanystary men mindettemelerin nazarǵa ala otyryp, birlesken málimdemede kórsetilgen Ulybrıtanııa men Qazaqstan arasyndaǵy qarym-qatynasty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan taǵy bir naqty qadam bolǵany qýantady», - dep atalǵan málimdemege pikir bildirdi Brıtan-qazaqstandyq qoǵamnyń dırektory Devıd Skıls.
Onyń aıtýynsha, Ulybrıtanııa 30 jyldan astam ýaqyt boıy Qazaqstanmen tyǵyz dıplomatııalyq qarym-qatynasta boldy. Sonyń negizinde elder saýda, tehnologııalar transferti, bilim berý, qaýipsizdik jáne ınvestıtsııalar salalarynda ózara yntymaqtastyqqa negizdelgen jumystardyń jemisin kórdi.
«Eki el de qyzyǵýshylyq tanytatyn jáne olarǵa paıda ákeletin bul qarym-qatynastardy 2023 jyly odan ári nyǵaıtý josparlanýda», - dep pikir qosty Devıd Skılls.
Memleket basshysynyń reformalaryna kórsetilgen qoldaý
Ulybrıtanııa Ádiletti Qazaqstandy qurý maqsatynda elimizde júrgizilip jatqan saıası jáne áleýmettik-ekonomıkalyq reformalardy qoldaıtynyn ashyq málimdedi.
«Ulybrıtanııanyń Syrtqy ister mınıstri Qazaqstanda júrgizilip jatqan ádil memleket, ádil ekonomıka jáne ádil qoǵam qurýǵa baǵyttalǵan saıası jáne áleýmettik-ekonomıkalyq reformalarǵa qoldaý bildirdi», - dep atap ótti Muhtar Tileýberdi men Djeıms Kleverlı birlesken málimdemesinde.
Foto: gov.kz
Brıtandyq «Henry Jackson Society» taldaý ortalyǵynyń zertteýshisi Stepan Stepanenko QazAqparat tilshisine bergen suhbatynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev bastaǵan demokratııalyq reformalar búkil Ortalyq Azııa úshin kópten kútken oqıǵa ekenin jáne ol Londonda joǵary baǵalanǵanyn jetkizdi.
«Ulybrıtanııa Qazaqstandaǵy demokratııalyq jańǵyrýdy jáne qazirdiń ózinde júzege asyrylyp jatqan reformalardy quptaıdy. Jaqynda ótken Prezıdent saılaýynyń nátıjelerin de moıyndaıdy. Sondaı-aq, Qazaqstandaǵy adam quqyqtaryn qorǵaý baǵytyndaǵy jumystaryń odan ári ilgerileýin qalaıdy», - dep toqtaldy Stepan Stepanenko.
Saýda, ınvestıtsııa men gýmanıtarlyq yntymaqtastyq - seriktestik negizi
Ulybrıtanııa taýar aınalymy kólemi boıynsha Qazaqstannyń eń iri saýda seriktesteriniń ondyǵyna enedi. Sonymen qatar bul memleket bizdiń eldegi eń iri alty ınvestordyń biri sanalady.
«Ulybrıtanııa men Qazaqstan arasyndaǵy ózara taýar aınalymynyń jalpy kólemi 2021 jylǵy shildeden 2022 jylǵy maýsymǵa deıin 2,3 mlrd fýnt sterlıngti qurady. Bul 2020 jyldyń shildesinen 2021 jyldyń maýsymyna deıingi kezeńmen salystyrǵanda 63,3%-ǵa artyq», - dep málim etti Ulybrıtanııanyń halyqaralyq saýda mınıstrliginen.
Qazaqstan ekonomıkasynyń barlyq salalarynda brıtandyq kapıtalmen jumys isteıtin 600-den astam kompanııa tirkelgen. Al «Royal Dutch Shell» jáne «Ernst&Young» sııaqty alpaýyt kásiporyndardyń ókilderi QR Prezıdenti tóraǵalyq etetin Sheteldik ınvestorlar keńesiniń músheleri.
Árıne, ekijaqty saýdany damytýǵa jáne ınvestıtsııalar kóleminiń ulǵaıýyna Qazaqstan men Ulybrıtanııa arasyndaǵy strategııalyq áriptestik pen yntymaqtastyq kelisimi aıryqsha serpin beredi. Taraptar bul tóńirektegi ýaǵdalastyqqa taıaý bolashaqta qol qoıýǵa nıetti.
Londonda Djeıms Kleverlımen kezdeskennen keıin QR Syrtqy ister mınıstri Muhtar Tileýberdi QazAqparat tilshisine jańa kelisim qujatynyń basym baǵyttarynyń biri gýmanıtarlyq yntymaqtastyq ekenin aıtty.
«Mádenı-gýmanıtarlyq turǵyda tehnıkalyq mamandyqtar boıynsha bilim berýdi kúsheıtý týraly bizdiń Prezıdentimiz júktegen mindetterdi júzege asyrýǵa nıettimiz. Óıtkeni, Ulybrıtanııa bul turǵyda ozyq el ekeni belgili. Londondaǵy kezdesý barysynda biz Brıtandyq tehnıkalyq ýnıversıtetterdiń fılıaldaryn ashý múmkindigin, sondaı-aq qazaqstandyq stýdentterdi Ulybrıtanııada kóbirek oqytý máselelerin talqyladyq», - dedi Syrtqy ister mınıstri Muhtar Tileýberdi.
Óz kezeginde Qazaqstan tarapy Ulybrıtanııa joǵary oqý oryndarynyń fılıaldaryn elimizde ashý boıynsha belsendi jumys júrgizýde. Bul bizdiń memleketke 2 mlrd halqy bar kórshi óńirlerden jastardy tartýǵa arnalǵan akademııalyq hab qurýǵa septigin tıgizbek.
Asa mańyzdy paıdaly qazbalar men ózara seriktestiktiń ózge de salalary
Dástúrli saýda-sattyq taýarlarynan bólek, taraptar seriktestiginiń perspektıvaly baǵyty - mańyzdy paıdaly qazba baılyqtardy birlesip óndirip, óńdeý. Sebebi, búginde Ulybrıtanııa ónerkásibinde atalǵan jerasty baılyqtarynyń tapshylyǵy baıqalady.
Mańyzdy paıdaly qazba baılyqtarǵa zamanaýı tehnologııalarda qoldanylatyn metaldar men sırek elementter kiredi. Óıtkeni, ol eldi ekonomıkalyq turǵydan órkendetý úshin asa mańyzdy.
«Geosaıası ózgerister keıbir jańa sektorlardy aldyńǵy qatarǵa shyǵarady. AQSh pen EO buǵan deıin Ortalyq Azııany asa tapshy materıaldar qory turǵysynan strategııalyq mańyzdy dep sanamaǵan. Degenmen qazir bul kózqaras ózgerýde», - dedi Brıtandyq «Chatham House» halyqaralyq qatynastar ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri Annet Bor.
«Qazaqstan qazirdiń ózinde Eýropalyq odaqqa asa qajet 16 túrli mıneralmen qamtamasyz ete alatynyn málimdedi. Al bolashaqta barlyq tapshy 30 mıneraldy jetkizýge ázir ekenin jetkizdi. Sondyqtan jaqynda EO Qazaqstanmen elektr batareıalary men jańartylatyn sýtekti qamtıtyn shıkizatty turaqty jetkizýge arnalǵan baǵdarlama qurdy», - dep qosty «Chatham House» qyzmetkeri.
Djeıms Kleverlı bálkim Qazaqstannan Mendeleev kestesindegi 99 elementtiń anyqtalǵanyn, barlaý nátıjesinde qazba baılyqtardyń 70-ke jýyq qory tabylǵanyn jáne onyń alpystan astamy óndiriske qoıylǵanyn biletin shyǵar. Bizdiń el Eýropaǵa asa mańyzdy mıneraldardy turaqty jetkizýge qaýqarly.
Mańyzdy paıdaly qazbalardan basqa, aýyl sharýashylyǵyn birlesip damytý, «jasyl» sýtegin óndirý jónindegi jobalardy iske asyrý, elimizdiń eksporttyq áleýetin keńeıtý jáne ózge de salalar áriptestiktiń basym baǵyttary bolary sózssiz.
Qorytyndylaı kele, Djeıms Kleverlıdiń Qazaqstanǵa sapary resmı Astana men London arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq, ınvestıtsııalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq yntymaqtastyqqa jańa serpin bereri sózsiz.