Uly Dala men Anadoly órkenıetteriniń toǵysýy: Túrkııalyqtar qazaqtyń baı mádenı murasymen tanysty
Aıtýly sharaǵa, Túrkııa Respýblıkasy mádenı qundylyqtar jáne mýzeıler basqarmasy dırektorynyń orynbasary Seıit Ahmet Arslan, QR Túrkııadaǵy elshisi Abzal Saparbekuly, QR Ulttyq mýzeıi dırektory Arystanbek Muhamedıuly, TÚRKSOI Bas hatshysy Dúısen Qaseıinov qatysty.
Kórme ashylar aldynda buqaralyq aqparat ókilderi úshin baspasóz otyrysy ótti. Jıynda kórme jaıly aqparat berilip, sharanyń mańyzdylyǵy atap ótildi. Sondaı-aq, Qazaqstan men Túrkııanyń bas mýzeıleri arasynda yntymaqtastyq týraly hattamaǵa qol qoıyldy.
Qazaqstan materıaldyq mádenıettiń kóptegen dúnıeleriniń paıda bolǵan órkenıet oshaǵy desek artyq aıtqandyq emes. Birqatar protomemlekettik birlestikter men taıpalar Uly Daladan taraǵany tarıhtan belgili. Sonyń ishinde, talaı qupııanyń betin ashqan- «Altyn adam» álemdik ǵylymǵa úlken iz qaldyrýymen qatar, kúlli túrki jurtynyń tap- tamyryna jańa kózqaras qalyptastyrdy. Bul týraly Elbasynyń «Uly dalanyń jeti qyry» atty maqalasynda da jazylǵan.
«Uly Dala: tarıh jáne mádenıet» kórmesiniń maqsaty – Qazaqstannyń tarıhı-mádenı baı murasymen sheteldik kórermendi tanystyrý.
Kórmege Qazaqstan Respýblıkasynyń sımvoly sanalatyn «Altyn adam» qoıyldy. 1960 jyldardyń sońy men 1970-jyldardyń basynda Almatynyń mańaıynda tanymal arheolog Kemal Aqyshev zerttep júrgen Esik qorǵanynan, keıin Qazaqstannyń sımvolyna aınalǵan, saq patshasy – «Altyn adamnyń» súıegi tabylǵan arheologııalyq sensatsııa oryn aldy. Baǵa jetpes oljaǵa «Qazaq Týtanhamony» degen at berilip, «ǵasyr jańalyǵy» dep tanyldy. Ejelgi dala bıleýshisiniń tájindegi qanatty altyn pyraq áshekeıleri Qazaqstan Respýblıkasy Eltańbasynyń bólshegine aınaldy, al Altyn adamnyń músini Almatydaǵy Táýelsizdik alańyna ornatyldy.
Kórmeniń ashylý saltanatynda sóz alǵan Qazaqstannyń Túrkııadaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi Abzal Saparbekuly: «Altyn adamnyń álem murajaılaryna sherýi» halyqaralyq kórme jobasynyń baýyrlas Túrkııaǵa kelip jetkeni barshamyzdy erekshe qýantyp otyr. «Uly dala tarıhy jáne mádenıeti» atty osy kórme arqyly ultymyzdyń baǵa jetpes qazynasyn tamashalaýdyń taptyrmas múmkindigine ıe bolyp otyrmyz. Osy is-shara arqyly túrik kórermeniniń de qazaqtyń baı tarıhı jáne mádenı murasymen tanysyp, tánti bolaryna kúmánim joq», dedi.
QR Ulttyq mýzeıiniń dırektory: Arystanbek Muhamedıuly «Túrkııa Respýblıkasynyń Ankara qalasynda uıymdastyrylyp otyrǵan búgingi «Uly dala: tarıh jáne mádenıet» atty kórmeniń maqsaty Eýrazııanyń Uly Dala beldeýinde erte temir dáýirinen qazirgi zamanǵa deıin qalyptasqan tarıhı-mádenı murany baýyrlas Túrkııa eline tanystyrý bolyp tabylady», - dedi óz sózinde.
«Altyn adamnyń álem mýzeılerine sherýi» jobasy sheńberinde Belarýs, Reseı, Ázerbaıjan, Qytaı, Polsha jáne Ońtústik Koreıa, Ózbekstan, Makedonııa mýzeılerinde kórmeler úlken jetistikpen ótti. Kórme 2019 jyldyń sońyna deıin taǵy da eki elde kórermenge jol tartady.
Kórmege Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq mýzeıiniń qorlarynan barlyǵy 200-den astam jádiger usynyldy. Kórmege qoıylǵan jádigerler Eýrazııa dala mádenıeti murasynyń ózindik ereksheligin kórsetetin, burynǵy dáýirdiń esimderi belgisiz sheberleri jasaǵan ǵajap týyndylardyń az ǵana bóligi.
Aıta ketken jón, Anadoly órkenıetter mýzeıi 1921 jyly el kósemi Mustafa Kemal Atatúriktiń bastamasymen qurylǵan. Tarıhı eksponattarynyń sany turǵysynan Túrkııanyń eń úlken ekinshi murajaıy. Búginde munda ártúrli kezeńge tıisti 200 myńǵa jýyq tarıhı jádigerler saqtalǵan. 1997 jyly Eýropanyń eń úzdik mýzeıi degen ataq berilgen. Tarıhı murajaıǵa aıyna shamamen 50 myńnan astam jergilikti jáne shet eldik týrıster turaqtaıdy.