«Uly Dala eli» ekspedıtsııasy negizinde entsıklopedııa qurastyrylady
Aqtaý, Pavlodar jáne Astana qalalarynan bir mezgilde attanǵan ekspedıtsııany Qazaqstan halqy Assambleıasy men «Qoǵamdyq kelisim» RMB QR mádenıet jáne sport mınıstrligi qoldaýymen uıymdastyrǵan bolatyn. Respýblıkalyq tarıhı-mádenı ekspedıtsııa 7 qazan kúni Qazaq handyǵynyń 550 jyldyq mereıtoıy qarsańynda Taraz qalasynda márege jetti. Saıahatshylar Soltústik-ortalyq, Batys-ońtústik jáne Shyǵys-ońtústik sııaqty úsh baǵytta respýblıkanyń túpkir-túpkirinde kóptegen eldi mekenderde, tarıhı oryndarda bolyp, halyq tarıhyna qatysty tyń derekter jınady.
Astanadan soltústikke bet burǵan «kerýenge» tarıh ǵylymdarynyń doktory, «Qoǵamdyq kelisim» RMB saraptamalyq jáne ádistemelik qamtý qyzmetiniń jetekshisi Nurbek Shaıahmetov jetekshilik etti. Top quramynda Memleket tarıhy ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Amangeldi Qashqynbaev, L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ dotsenti Ámirjan Álpeıisov, Qazaqstandaǵy ázirbaıjan mádenı ortalyqtary Odaǵynyń prezıdenti, «Turan-Taıms» gazetiniń bas redaktory Vıdadı Salahov, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń múshesi, jazýshy Gosman Tóleǵul jáne taǵy basqa qoǵam qaıratkerleri boldy. Bul tarıhı-mádenı sharanyń maqsatyn Nurbek Shaıahmetov bylaı túsindirdi:
«Bizdiń maqsatymyz úsh kontseptýaldyq negizge súıenedi. Olar - patrıottyq, ǵylymı-tanymdyq jáne aqparattyq negizder. Sondyqtan qaıda barsaq ta, «Máńgilik el muraty - el birligi», «Jer tarıhy - el tarıhy» taqyrybynda kezdesýler men dóńgelek ústelder ótkizdik. Sondaı-aq, «Qoǵamdyq kelisim men ulttyq birliktiń qazaqstandyq modeli» taqyrybynda lektsııalar oqylyp, «Teńdessiz syı» aktsııasy aıasynda syı jasaldy».
Delegatsııa eń áýeli Aqmola oblysynyń Býrabaı aýdanyna toqtap, Abylaı han mýzeıin tamashalady. Sońyra qazaqstandyq toleranttylyq pen qoǵamdyq kelisim taqyrybynda dóńgelek ústel ótkizildi. Sondaı-aq, «Baldáýren» saýyqtyrý ortalyǵynda kezdesý uıymdastyrylyp, ekspedıtsııa músheleri demalýshylarǵa Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna arnalǵan ekspedıtsııanyń mán-mańyzyn túsindirdi. Sonymen birge Shýche qalasyndaǵy kadet korpýsy kýrsanttaryna lektsııa oqydy.
Ekspedıtsııa budan keıin Aqmola oblysynyń Zerendi aýdanyndaǵy «Balqadısha» áni dúnıege kelgen ólkeniń tarıhymen tanysty. Málik Ǵabdýllınniń týǵan jerin aralap, qazynaly qarııalardyń shejirege toly áńgimelerin jazyp aldy. Al Kókshetaý qalasyna jetken soń delegatsııa Kókshetaý memlekettik ýnıversıtetiniń stýdentterimen kezdesip, «Teńdessiz syı» aktsııasy aıasynda joǵarǵy oqý ornynyń kitaphanasyna Qazaq handyǵynyń tarıhynan syr shertetin qundy kitapty tartý etti. Al Nazarbaev ıntellektýaldyq mektebinde ótken is-sharada Qazaq geografııalyq qoǵamynyń ókili Maǵjan Saǵymbaev jer sharyn 380 kún ishinde velosıpedpen qalaı sharlap shyqqanyn, jolda nendeı jaǵdaılarmen ushyrasqanyn qyzǵylyqty baıandap berdi. Osy aralyqta saıahatshy 23 eldi, 170 qalany basyp ótip, 200 eldimekende qonaq bolǵan. Oqýshylar saıahatshynyń áńgimesin uıyp tyńdady.
Soltústik Qazaqstan oblysynyń Aıyrtaý aýdanynda ótken kúnder sol aımaqtyń erekshe qonaqjaılyǵy men darhan kóńil adamdarynyń arqasynda óte maǵynaly ótti. Qarasaı men Aǵyntaı batyrlardyń jany tynyshtyq tapqan qasıetti topyraq, Aqan seri men Úkili Ybyraıdyń týǵan topyraǵy tarıhı shejirege óte baı. Qonaqtar Syrymbet aýylyndaǵy Shoqan Ýálıhanovtyń ájesi «Aıǵanymnyń aýyly» atanyp ketken tarıhı mýzeı-keshenine de at basyn burdy.
Osy qarqynmen júrip otyrǵan ekspedıtsııa bir aı ishinde Aqmola, Soltústik Qazaqstan, Qostanaı, Qaraǵandy, Jezqazǵan óńirleriniń tarıhı mańyzy zor aýdandary men qalalaryn basyp ótti. Top quramyndaǵylardyń aıtýynsha, joǵaryda atalǵan nysandardan ózge Qostanaıdaǵy ulttyq kıimder mýzeıi, tuńǵysh qazaq-orys mektebiniń negizin qalaǵan Ybyraı Altynsarın kesenesi, Maǵjan Jumabaevtyń, Ahmet Baıtursynovtyń memorıaldyq mýzeıleri, Shaqshaq Jánibek batyrdyń týǵan topyraǵy, tabıǵaty sulý Qarqaraly men jezdi Temirtaý qalalary erekshe este qalypty.
Uıymdastyrýshylardyń aıtýynsha, ekspedıtsııa qorytyndysy boıynsha «Qazaqstan Entsıklopedııasy» atty aýqymdy ınternet-joba iske qosylady. Sondaı-aq top músheleriniń osynaý bir aı ishinde jazǵan kúndelik-joljazbalaryn qamtıtyn úsh tomdyq jınaq jaryq kórmek.