«Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasy: jastarǵa múmkindik, ulttyq kod jáne mádenı jańǵyrý
«Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasy 3 baǵyt, 7 mindet, 21 kórsetkish, 66 aýqymdy is-sharadan turady. Jobanyń negizgi maqsaty – Ulttyq kodty saqtap, mádenı biregeılikti jańǵyrtý, ulttyq qundylyqtar men salt-dástúrdi nasıhattaý arqyly qoǵamnyń mádenıetin, talǵamyn jáne rýhyn kóterý. Sonymen qatar, jastarǵa jańa múmkindikter ashyp, olardyń túrli bastamalaryn jan-jaqty qoldaýdy kózdeıdi.
Jobaǵa 119 mıllıard teńge jumsalmaq
Bıylǵy jyldyń qazan aıynda ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken baspasóz májilisinde Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Aıda Balaeva «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn júzege asyrýǵa 119 mıllıard teńge jumsalatynyn, onyń 110 mıllıard teńgesi respýblıkalyq bıýdjetten, 9 mıllıard teńgesi jergilikti bıýdjetten bólinetinin jetkizdi. Naqtyraq aıtqanda, 2021 jyly– 27 797 417 myń teńge, 2022 jyly – 26 695 141 myń teńge, 2023 jyly – 23 416 984 myń teńge, 2024 jyly – 20 781 813 myń teńge, 2025 jyly – 20 683 911 myń teńge jumsalady.
«Shyn máninde, bul adamdardyń sanasyna ınvestıtsııa salý, onyń qaıtarymy qoǵam ómiriniń barlyq salasynda atap aıtqanda, ekonomıkada, áleýmettik salada, mádenıette, bilim berýde kórinedi. Ár teńgeni mamandar egjeı-tegjeıli eseptep, ár joba qarjylyq saraptamadan ótti. Sonymen qatar, bul jobalardy júzege asyrý barysy turaqty baqylaýda bolady», - dedi Aıda Balaeva.
Birinshi baǵyt - «Rýhanı jańǵyrý» qundylyqtaryn ilgeriletý. Bul baǵyt eldiń zııatkerlik áleýetin jáne memlekettik tildiń mártebesin arttyrýǵa baǵyttalǵan. Ol sapaly kontentti ulǵaıtý arqyly iske asyrylatyn bolady. Atalǵan baǵyt boıynsha 38 jobany iske asyrý josparlanǵan. Olardyń túpki maqsaty – ulttyń shyǵarmashylyq jáne zııatkerlik áleýetin qoldaý jáne damytý. Bul máselede birqatar aýqymdy jobalar qarastyrylyp otyr. Atap aıtqanda, memlekettik tildi oqytý boıynsha ınnovatsııalyq AT-ónimderin ázirleý, tanymal anımatsııalyq jáne tanymdyq arnalardy qazaqshalaý, orta bilim berýdiń tilge qatysty baǵdarlamalaryna ózgerister engizý, tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý uıymdary úshin qazaq tilindegi oqýlyqtar ázirleý sııaqty júıeli is-sharalar bar.
«Ultty saqtaý» degenimizdiń ózi tildi saqtap, damytý ekeni belgili. Bir sózben aıtqanda, maqsatymyz – qoǵamdaǵy qazaqtildi ortany barynsha keńeıtý, ony turmysta ǵana emes, ǵylym men bilimniń, bıznes pen áleýmettiń tiline aınaldyrý», - dedi elordada ótken baspasóz májilisinde Aıda Balaeva.
Ekinshi baǵyt - «El rýhy». Atalmysh baǵyt boıynsha mádenıet salasynda kórsetiletin qyzmetterdiń qoljetimdiligin arttyrý, sondaı-aq otandyq ónimderdi, onyń ishinde shet elderde ilgeriletý boıynsha sharalar kesheni qamtylady. Ol úshin 2025 jylǵa qaraı 5 naqty nátıjege qol jetkize otyryp, 13 iri is-sharany uıymdastyrý josparlanǵan. Onyń ishinde jańa mádenı obektilerdi salý arqyly aýyl jáne shalǵaıdaǵy eldi meken turǵyndarynyń 92,5%-yn mádenıet salasy qyzmetterimen qamtý. Jalpy, mádenıet nysandaryna barý sanyn eki esege, al halyqtyń mádenıet salasyndaǵy qyzmetter sapasyna qanaǵattaný deńgeıin 75%-ǵa deıin arttyrý josparlanyp otyr. Osy maqsattar úshin 250 jańa mádenıet nysany salynady jáne jumys istep turǵan 1200 mádenıet obektisi kúrdeli jóndeýden ótedi. Sonymen qatar, eldiń shyǵarmashylyq áleýetin tikeleı qoldaý arqyly otandyq mádenı ónimdi tolyqtyrý júıesi qurylady. Onyń ishinde kınoprokattaǵy otandyq fılmderdiń úlesin 25%-ǵa deıin arttyrý, «Qazaqanımatsııa» shyǵarmashylyq birlestiginiń bazasynda shamamen 40 anımatsııalyq fılm shyǵarý kózdelgen. Ol da jańadan qurylatyn bolady. Sondaı-aq, shyǵarmashylyq baǵyttaǵy talantty tulǵalardyń 150 jobasyn qoldaý júzege aspaq.
Úshinshi baǵyt – «Táýelsizdik urpaqtary». Ulttyq jobanyń bul baǵyty el jastaryna arnalady. 2025 jylǵa deıin jastardy sapaly jáne qoljetimdi bilimmen, jumyspen jáne turǵyn úımen qamtamasyz etý josparlanyp otyr. Sonymen qatar, jastardyń jan-jaqty damýyna, rýhanı jetilýine, adamgershilik jáne otbasylyq qundylyqtardy saqtaýyna quqyqtyq jaǵdaı jasaý qarastyrylǵan. Sondaı-aq, jastardy qoǵamdyq paıdaly qyzmetke tartý kózdelgen. Osy máselelerdi sheshý úshin 8 naqty kórsetkish, 15 iri joba iske qosylady. Atalmysh baǵyt nátıjesinde keminde 800 myń jasty turǵyn úı jınaq júıesimen qamtý júzege asyryp, 1 mln jas áleýmettik qyzmetterimen qamtylady. Odan bólek, barlyq baǵdarlamalar boıynsha jas otbasylar úshin zaım úlesi 25-ke deıin ulǵaıyp, 1,5 mln jas buqaralyq sportpen jáne ekologııalyq jobalarmen qamtylady.
«NEET» jastar sanatyn qoldaý sharalaryna erekshe nazar aýdarǵym keledi. Onda biz jumyssyz jastar sanyn 5%-ǵa deıin qysqartý boıynsha naqty mindet qoıyp otyrmyz. 2025 jylǵa qaraı jastardyń memlekettik qoldaý sharalaryna qanaǵattaný deńgeıi 80%-ǵa deıin artady. Ony iske asyrý úshin úsh birdeı mınıstrliktiń kúshi jumyldyrylyp, naqty nátıjelerge qol jetkizetin bolamyz», - dedi Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetindegi baspasóz máslıhatynda Aıda Balaeva.
Sonymen qatar, «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasyn júzege asyrýǵa «Jas Ulan» biryńǵaı balalar men jasóspirimder uıymy da óz úlesin qosýda. Respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraıymy Dınara Taıbasarqyzynyń aıtýynsha, «Balapan» telearnasymen birlese, «Jas Ulan» mýlthıkaıasy daıyndalyp, jaqyn arada kórermenge jol tartady. Sondaı-aq, qazaq tilinde balalarǵa arnalǵan «Grıneıkter hıkaıasy» atty ertegiler jınaǵy ázirlengen.
«Bul ertegiler jınaǵy «Óndirýshilerdiń keńeıtilgen mindettemeleri (ÓKM) operatorymen» birlesip, daıyndaldy. Atalǵan jınaq qazaq jáne orys tilinde 5 bólimnen turady. Bul balalar men jasóspirimder arasynda ekologııalyq bilim men mádenıetti arttyrýǵa baǵyttalǵan. Sondaı-aq, «Órkendeý» jobasy qolǵa alyndy. Joba jas urpaqtyń boıynda otbasylyq qundylyqtardy qalyptastyrý jáne ony damytýǵa baǵyttalyp otyr. Joba sheńberinde «Ata mektebi», «Áje mektebi», «Áke mektebi», «Ana mektebi», «Aǵa mektebi» jáne «Jeńge mektebi» syndy tárbıe mektepteri qurylyp, tárbıe jumystary júrgizilip jatyr», - dep atap ótti birlestik tóraıymy.
Ulttyq joba mindetteri:
Qazaqstandyq biregeılik pen zııatkerlik áleýetti damytý – halyqtyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyna tartylýy, patrıotızm sezimin arttyrý
Mádenıet obektilerine kelýshiler sanyn ulǵaıtý
Mádenıet salasyndaǵy kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyna halyqtyń qanaǵattaný deńgeıin kóbeıtý
Memlekettik qoldaý sharalary týraly jastardyń habardar bolý deńgeıin arttyrý
Jastar arasynda volonterlik mádenıet deńgeıin arttyrý
Aıta keteıik, «Ulttyq rýhanı jańǵyrý» jobasyn Aqparat jáne qoǵamdyq damý, Mádenıet jáne sport jáne Bilim jáne ǵylym mınıstrlikteri júzege asyrady. Joba ulttyq kodty saqtap, mádenı biregeılikti jańǵyrtý, ulttyq qundylyqtar men salt-dástúrdi nasıhattaý arqyly qoǵamnyń mádenı dengeıin, talǵamyn jáne rýhyn kóterýdi kózdeıdi.
Avtory: Venera Jolamanqyzy