Ulttyq bank teńgeniń rýblge qatysty álsireýi týraly túsinik berdi
Sońǵy ýaqytta rýblge qatysty teńgeniń aıyrbastaý baǵamy aıtarlyqtaı álsiregeni baıqalady. Rýbl/teńge jubynyń tepe-teńdigi rýbl úshin 6 teńge bolatyndaı jańa deńgeıge qaraı yǵysa bastady.
«Shynynda da, bıyl ekinshi toqsannyń ortasynan bastap teńgeniń Reseı rýbline qatysty aıyrbastaý baǵamy birshama álsiredi. Qazirgi baǵa belgileý jumada bir rýbl úshin 5,98 - 6 teńge deńgeıinde bolyp otyr. Ulttyq valıýtanyń Reseı rýbline qatysty baıqalyp otyrǵan álsireýi birqatar obektıvti sebepterge baılanysty. Birinshiden, birneshe ret atap ótkenimizdeı, ekonomıkalyq belsendiliktiń qaıta jandanýy jáne keıinge qaldyrylǵan suranystyń iske asyrylýy – ımporttyń ósýine ákeledi. Reseı Federatsııasynyń jalpy ımporttaǵy úlesi joǵary deńgeıde bolyp, 2021 jylǵy qańtar-tamyzda 40,7%-dy qurady, bul ótken jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 6,3 paıyzdyq tarmaqqa joǵary», - dedi Á. Moldabekova.
Ekinshiden, jalǵasyp kele jatqan fıskaldy yntalandyrý men qolda bar kiristiń artýy aıasynda bıznes pen halyq tarapynan suranys óskende Reseı taýarlarynyń ımporty ulǵaıǵany baıqalady. Reseıden ımport bıyl ekinshi toqsannyń qorytyndysy boıynsha 2020 jylǵy ekinshi toqsanmen salystyrǵanda 36,1%-ǵa ulǵaıyp, 4,2 mlrd AQSh dollaryna jetti, al osy jylǵy ekinshi toqsanda uqsas kórsetkish 2,4% bolǵan edi.
«Osylaısha, Reseı taýarlarynyń ımportyna artqan ishki suranys teńgeniń rýblge qatysty baǵamynyń tepe-teńdigin álsireý jaǵyna qaraı yǵystyrýǵa ákeledi. Qazaqstannyń qor bırjasynda teńge-rýbl jubymen bırjalyq saýda-sattyq kóleminiń ulǵaıǵany da Reseı rýbline suranys óskenin bildiredi: máselen, 2021 jylǵy 1-toqsannyń ishinde saýda-sattyqtyń ortasha kólemi bir aıda 1,9 mlrd rýbl boldy, al osy jylǵy 3-toqsanda ol 5,2 mlrd rýblge deıin ósti. Sonymen qatar aıyrbastaý pýnktterinde jyldyń basynan bastap rýbldi netto-satýdyń 26,6%-ǵa óskeni baıqalady», - dep túsindirdi ol.
«Syrtqy faktorlardy da qosymsha atap ótkim keledi. Jekelegen elderdiń óndirýdi ulǵaıtýdy keshiktirýi teńge úshin de, rýbl úshin de qoldaý bolyp sanalatyn munaıdyń baǵasyna jańa serpin beredi. Máselen, dúısenbide munaı baǵasy Angola, Nıgerııa men Ázerbaıjanda óndirýdi ulǵaıtýdaǵy kidiristerge baılanysty OPEK+ óndirisin 15%-ǵa qysqartý josparyn asyra oryndaý týraly habarlamalar aıasynda bir barrel úshin 86 dollardan asty. Gazdyń joǵary baǵasy jáne sheteldik ınvestorlardyń Reseı Federatsııasynyń borysh naryǵyna qyzyǵýshylyǵynyń artýy da munaıdyń joǵary baǵasyna qosymsha Reseı rýbline qoldaý kórsetedi. Sońǵy 4 aıda beırezıdentterdiń RF FQO-ǵa (federaldy qaryz oblıgatsııalary) salymdarynyń deńgeıi artyp, 2021 jylǵy qyrkúıektiń basynda 21,4%-ǵa jetti», - dedi UB tóraǵasynyń orynbasary.
Ulttyq bank teńgeniń rýblge qatysty parıtetin targettemeıtinin, rýbl/teńge jubynyń baǵamy budan ári de naryqtyq jaǵdaılarǵa baılanysty qalyptasatynyn da atap ótken jón.
Reseı taýarlary ımportynan baıqalǵan makroekonomıkalyq áserler
Reseı taýarlaryna ishki suranystyń artýy teńgeniń aıyrbastaý baǵamyna ǵana qysym kórsetip qoımaı, sondaı-aq Reseıden jyldamdaǵan ınflıatsııa ımporty arqyly Qazaqstanda tutyný baǵasynyń qosymsha ósýine alyp keledi. Reseı Federatsııasynda ınflıatsııa qyrkúıekte 2020 jylǵy jeltoqsandaǵy 4,9%-dan sońǵy 5 jyldaǵy rekordtyq 7,4%-ǵa deıin ósti. Qyrkúıekte Reseıde azyq-túlik ınflıatsııasynyń deńgeıi 9,2%-ǵa deıin ósti, bul da Qazaqstandaǵy azyq-túlik ınflıatsııasynyń ósýine áser etti.
Álııa Moldabekovanyń aıtýynsha, Reseıden keletin ımport kóleminiń ósýi aıasynda oryn alatyn teńgeniń rýblge shaqqandaǵy aıyrbastaý baǵamynyń álsireýi jáne ınflıatsııa ımporty Qazaqstan ekonomıkasy men syrtqy saýdanyń qalyptasqan qurylymyn kórsetedi jáne munaı naryǵynyń oń serpinine qaramastan teńgeniń álsiz nyǵaıý sebepteriniń biri bolyp otyr.