Ulttyq bank qarjy naryǵyndaǵy ahýal týraly málimetti jarııalady
1. Inflıatsııa jáne ınflıatsııalyq kútýler
Qazaqstan Respýblıkasynyń Strategııalyq josparlaý jáne reformalar agenttiginiń Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekteri boıynsha 2021 jylǵy naýryzdaınflıatsııa 0,6% (2020 jylǵy naýryzda– 0,9%) boldy.
Jyldyq ınflıatsııa 7,0% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 7,5%) deńgeıinde qalyptasty. Inflıatsııanyń qurylymynda jyldyq kórsetkish boıynsha azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy 10,7%-ǵa, azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar – 5,6%-ǵa, aqyly qyzmetter – 3,7%-ǵa joǵarylady.
2021 jylǵy naýryzdahalyqtyń pikirterim nátıjesi boıynsha bir jyldan keıin kútiletin ınflıatsııany sandyq baǵalaý 6,9% boldy.
2. Halyqaralyq rezervter jáne aqsha agregattary
Ulttyq Banktiń jalpy halyqaralyq rezervteri 2021 jylǵy naýryzdaaldyn ala derekter boıynsha 3,3%-ǵa (jyldyń basynan bastap 5,9%-ǵa) tómendep, 33,5 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Negizgi sebepter altyn baǵasynyń quldyraýy, eýrobondtardy óteýge negizdelgen Ulttyq Banktiń shottaryndaǵy EDB qarajaty kóleminiń qysqarýy, sondaı-aq syrtqy boryshty tóleý boldy.
Aldyn ala derekter boıynsha eldiń jalpy halyqaralyq rezervteri Ulttyq qordyń shetel valıýtasyndaǵy aktıvterin (57,1 mlrd AQSh dollary) qosa alǵanda, 2021 jylǵy naýryzdyń sońynda 90,7 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Aqsha bazasy 2021 jylǵy naýryzda3,1%-ǵa keńeıip, 9 859,5 mlrd teńge boldy (jyldyń basynan bastap 0,8%-ǵa). Tar aqsha bazasy, ıaǵnı ekinshi deńgeıdegi bankterdiń Ulttyq Banktegi merzimdi depozıtterin eseptemegendegi aqsha bazasy 9,5%-ǵa
5 336,9 mlrd teńgege deıin (jyldyń basynan bastap 4,9%-ǵa) keńeıdi.
2021 jylǵy naýryzdaaqsha massasy 3,5%-ǵa ulǵaıyp, 26 171,9 mlrd teńge boldy (jyldyń basynan bastap 5,0%-ǵa ósti), aınalystaǵy qolma-qol aqsha 2 793,6 mlrd teńgege deıin 1,7%-ǵa ulǵaıdy (jyldyń basynan bastap 1,2%-ǵa tómendedi).
3. Ulttyq Banktiń aqsha-kredıt saıasaty salasyndaǵy operatsııalary
2021 jylǵy 9 naýryzda Ulttyq Bank bazalyq mólsherlemeni +/- 1,0 p.t. paıyzdyq dálizimen jyldyq 9,0% deńgeıinde saqtaý týraly sheshim qabyldady.
Aqsha naryǵynda aqsha-kredıt saıasaty operatsııalaryn júrgizý kezinde targetteletin (nysanaly) mólsherleme bolyp tabylatyn TONIA ındıkatory 2021 jylǵy naýryzda paıyzdyq dáliz ishinde qalyptasty. 2021 jylǵy naýryzda TONIA ortasha alynǵan máni jyldyq 9,2%-dy qurady (2021 jylǵy aqpanda - 8,7%).
Aqsha-kredıt saıasatynyń quraldary. 2021 jylǵy naýryzdyń sońynda Ulttyq Banktiń aqsha naryǵyndaǵy operatsııalarynyń teris saldosy (Ulttyq Banktiń ashyq pozıtsııasy) 4,9 trln teńge boldy.
Ulttyq Banktiń tikeleı repo operatsııalary boıynsha ashyq pozıtsııasynyń kólemi 10,4 mlrd teńge boldy.
Ulttyq Banktegi banktik depozıtterdiń kólemi 265,8 mlrd teńge boldy. Depozıttik aýktsıondar arqyly alynatyn ótimdilik kólemi 1 196,3 mlrd teńge boldy.
Aınalystaǵy qysqa merzimdi nottardyń kólemi bir aıda 6,3%-ǵa tómendep,
2021 jylǵy naýryzdyń sońynda 3 446,6 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy naýryzda jalpy somasy 1 992,7 mlrd teńgege 7 aýktsıon ótkizildi, onyń ishinde 1 621,1 mlrd teńge somasyna 1 aılyq nottardy ornalastyrý boıynsha 5 aýktsıon (ortasha alynǵan kiristilik - 8,99%), 271,6 mlrd teńge somasyna 3 aılyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik – 9,13%), 100 mlrd teńge somasyna jartyjyldyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik - 9,15%).
Ulttyq Banktiń qysqa merzimdi nottaryn óteý kólemi 2021 jylǵy naýryzda
2 253,3 mlrd teńge boldy.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń memlekettik baǵaly qaǵazdary.
2021 jylǵy naýryzda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy mınıstrligi 189,5 mlrd teńge somasyna uzaq merzimdi (MEÝKAM) memlekettik baǵaly qaǵazdardy ornalastyrdy. Naýryzda barlyǵy 12 oblıgatsııa shyǵarylymy ornalastyryldy, onda 1 jyldan 14 jylǵa deıin óteý merzimi bar memlekettik baǵaly qaǵazdar ornalastyryldy. Olar boıynsha ortasha alynǵan kiristilik jyldyq 9,25%-dan 10,30%-ǵa deıin boldy.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń aınalystaǵy baǵaly qaǵazdarynyń kólemi 2021 jylǵy naýryzda 1,4%-ǵa ulǵaıyp, 11 339,4 mlrd teńge[2] boldy.
2021 jylǵy naýryzdyń sońynda kiristilik qısyǵy[3] naryqtyq mólsherlemeler boıynsha MBQ satyp alýǵa naryqtyń belsendi qatysýy aıasynda qalypqa kelgendigin kórsetti. Qysqa merzimdi qaǵazdar boıynsha kiristilik esepti kezeńniń basymen salystyrǵanda tómendedi.
4. Valıýta naryǵy
2021 jylǵy naýryzda teńgeniń bırjalyq aıyrbastaý baǵamy bir AQSh dollary úshin 417,97 – 424,97 teńge aralyǵynda ózgerdi. 2021 jylǵy naýryzdyń sońynda teńgeniń AQSh dollaryna bırjalyq baǵamy bir aıda 1,9%-ǵa álsirep, bir AQSh dollary úshin
424,97 teńge boldy.
Teńge – AQSh dollary valıýta juby boıynsha operatsııalardyń jalpy kólemi bir aıda 10,5 mlrd AQSh dollaryn qurady, onyń ishinde Qazaqstan qor bırjasyndaǵy bırjalyq saýda-sattyq kólemi – 2,5 mlrd AQSh dollary, bırjadan tys valıýta naryǵyndaǵy operatsııalar kólemi – 8,0 mlrd AQSh dollary. Bırjadan tys naryqtaǵy operatsııalardyń jalpy kóleminde bir enshiles banktiń úlesi 77,2% nemese 6,2 mlrd AQSh dollaryn qurady (2021 jylǵy aqpanda – 72,3% nemese 6,2 mlrd AQSh dollary), bul onyń menshikti kapıtaldy valıýtalyq táýekelderden hedjırleýine baılanysty boldy. Bul operatsııalar bank tobynyń ishinde júrgiziledi jáne ishki valıýta naryǵyndaǵy shetel valıýtasyna suranystyń nemese usynystyń araqatynasyna áser etpeıdi.
2021 jylǵy naýryzda halyq netto-negizde 131,6 mlrd teńgege balamaly somaǵa qolma-qol shetel valıýtasyn satyp aldy. Ótken aımen salystyrǵanda bul shyǵys 28,8%-ǵa tómendep (2021 jylǵy aqpanda - 184,9 mlrd teńge), 2020 jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda (236,4 mlrd teńge) netto-satyp alý kólemi 44,3%-ǵa qysqardy. Shyǵystyń negizgi kólemi Reseı rýblin – 43,5% nemese 57,3 mlrd teńge, AQSh dollaryn – 39,4% nemese 51,8 mlrd teńge, eýrony – 16,9% nemese 22,2 mlrd teńge satyp alýǵa baǵyttaldy. Valıýtalardyń túrleri boıynsha bólgende AQSh dollaryn satyp alýǵa jumsalatyn shyǵys bir aıda 2,2 ese (3,4 ese qysqarý j/j) qysqardy, al Reseı rýblin satyp alýǵa jumsalatyn shyǵys 20,6%-ǵa (5,1%-ǵa ósý j/j), eýrony satyp alýǵa jumsalatyn shyǵys 3,8%-ǵa (6,0 ese ósý j/j) ulǵaıdy.
5. Depozıt naryǵy
Rezıdentterdiń depozıttik uıymdardaǵy depozıtteriniń kólemi 2021 jylǵy naýryzdyń sońynda bir aıda 3,7%-ǵa ulǵaıyp, 23 378,4 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalardyń depozıtteri bir aıda 4,7%-ǵa 11 896,4 mlrd teńgege deıin, jeke tulǵalardyń depozıtteri – 2,6%-ǵa 11 482,0 mlrd teńgege deıin ósti.
Ulttyq valıýtadaǵy depozıtter kólemi bir aıda 2,5%-ǵa 14 751,8 mlrd teńgege deıin, shetel valıýtasynda – 5,8%-ǵa 8 626,6 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy. Dollarlandyrý deńgeıi 2021 jylǵy naýryzdyń sońynda 36,9% boldy (2020 jylǵy jeltoqsanda – 37,3%).
Zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy depozıtteri 2021 jylǵy naýryzda 1,3%-ǵa
7 396,5 mlrd teńgege deıin, shetel valıýtasynda – 11,0%-ǵa 4 499,9 mlrd teńgege deıin (zańdy tulǵalar depozıtteriniń 37,8%-y) ulǵaıdy.
Jeke tulǵalardyń teńgedegi depozıtteri 3,8%-ǵa 7 355,3 mlrd teńgege deıin, shetel valıýtasynda - 0,6%-ǵa 4 126,7 mlrd teńgege deıin (jeke tulǵalar depozıtteriniń 35,9%-y) ósti.
Merzimdi depozıtterdiń kólemi bir aıda 1,5%-ǵa ulǵaıyp, 15 858,0 mlrd teńge boldy. Olardyń qurylymynda ulttyq valıýtadaǵy salymdar 10 014,2 mlrd teńge, shetel valıýtasyndaǵy salymdar – 5 843,8 mlrd teńge boldy.
Banktik emes zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy merzimdi depozıtteri boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 2021 jylǵy naýryzda 7,2% (2020 jylǵy naýryzda – 7,7%), jeke tulǵalardyń depozıtteri boıynsha – 9,4% (9,1%) qurady.
6. Kredıt naryǵy
Bankterdiń ekonomıkany kredıtteý kólemi bir aıda 1,7%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy naýryzdyń sońynda 14 792,7 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalarǵa kredıtter kólemi
7 058,9 mlrd teńgege deıin 1,0%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter kólemi
7 733,7 mlrd teńgege deıin 2,2%-ǵa ulǵaıdy.
Ulttyq valıýtadaǵy kredıtter kólemi bir aıda 1,7%-ǵa 12 983,2 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 1,0%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter – 2,3%-ǵa ósti. Shetel valıýtasyndaǵy kredıtter kólemi 1,1%-ǵa 1 809,4 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 1,2%-ǵa ósti, jeke tulǵalarǵa kredıtter 4,8%-ǵa tómendedi. Kredıtterdiń teńgemen úles salmaǵy
2021 jylǵy naýryzdyń sońynda 87,8% qurady (2020 jylǵy jeltoqsanda – 87,0%).
Uzaq merzimdi kredıtter kólemi bir aıda 1,6%-ǵa 12 629,6 mlrd teńgege deıin, qysqa merzimdi kredıtter kólemi – 1,7%-ǵa 2 163,0 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy.
Shaǵyn kásipkerlik sýbektilerin kredıtteý 2021 jylǵy naýryzda 5,1%-ǵa
2 426,8 mlrd teńgege deıin (ekonomıkaǵa kredıtterdiń jalpy kóleminiń 16,4%-y) tómendedi.
Salalar boıynsha bólgende bankterdiń ekonomıkaǵa kredıtteriniń neǵurlym eleýli somasy ónerkásip (jalpy kólemdegi úlesi – 13,5%), saýda (11,8%), qurylys (4,2%) jáne kólik (3,2%) sııaqty salalarǵa tıesili.
2021 jylǵy naýryzda banktik emes zańdy tulǵalarǵa ulttyq valıýtamen berilgen kredıtter boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 11,5% (2020 jylǵy naýryzda – 12,5%), jeke tulǵalarǵa – 17,0% (17,7%) boldy.
7. Tólem júıeleri
2021 jylǵy 1 sáýirdegi jaǵdaı boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda
19 tólem júıesi, onyń ishinde Ulttyq Banktiń tólem júıeleri, aqsha aýdarymdary júıeleri, tólem kartochkalary júıeleri jumys isteıdi.
2021 jylǵy naýryzda Ulttyq Banktiń tólem júıeleri (Bankaralyq aqsha aýdarý júıesi jáne Bankaralyq klırıng júıesi) arqyly 57,8 trln teńge somasyna 4,9 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy aqpanmen salystyrǵanda sany boıynsha 3,3%-ǵa, somasy boıynsha – 1,5%-ǵa azaıdy). Ortasha alǵanda bir kúnde kórsetilgen tólem júıeleri arqyly 3,0 trln teńge somasyna 258,2 myń tranzaktsııa júrgizildi.
2021 jylǵy 1 sáýirde 20 bank jáne «Qazposhta» AQ Qazaqstan Respýblıkasynda tólem kartochkalaryn shyǵardy. Emıssııalanǵan jáne taratylǵan tólem kartochkalarynyń jalpy sany 51,5 mln birlik boldy. Onyń ishinde 2021 jylǵy naýryzda tólem kartochkalarynyń 53,4%-yn (27,5 mln) ustaýshylar qolma-qol aqshasyz operatsııalardy jáne (nemese) aqshany alý operatsııalaryn júrgizý kezinde paıdalandy.
Qazaqstandyq emıtentterdiń tólem kartochkalaryn paıdalana otyryp, 2021 jylǵy naýryzda 6,5 trln teńge somasyna 454,9 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy aqpanmen salystyrǵanda tranzaktsııalar sany 17,3%-ǵa, somasy – 17,0%-ǵa ulǵaıdy). Qazaqstandyq emıtentterdiń tólem kartochkalary paıdalanylǵan operatsııalardyń jalpy qurylymyndaǵy qolma-qol aqshasyz tólem operatsııalarynyń úlesi 94,7% (431,0 mln) boldy. Osy kezeńdegi operatsııa kólemi 75,1% (4,9 trln teńge) boldy.
2021 jylǵy naýryzda halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly jiberilgen aqsha aýdarymdarynyń jalpy kólemi 81,3 mlrd teńge somasyna 0,3 mln aýdarym boldy.
2021 jylǵy aqpanmen salystyrǵanda aqsha aýdarymdarynyń kólemi 23,9%-ǵa ulǵaıdy. Jóneltilgen aýdarymdardyń jalpy kóleminiń ishinen Qazaqstannan tys jerlerge tranzaktsııalardyń jalpy sanynyń 77,5%-y (0,2 mln tranzaktsııa) jáne tranzaktsııalardyń jalpy somasynyń 93,4%-y (75,9 mlrd teńge) baǵyttaldy. Qazaqstan boıynsha aqsha aýdarymdary júıeleri arqyly jalpy sanynyń 22,5%-y (0,1 mln tranzaktsııa) jáne jalpy somasynyń 6,6%-y (5,4 mlrd teńge) júrgizildi. Shetelden halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly 24,9 mlrd teńge somasyna 0,1 mln tranzaktsııa alyndy.
8. Zeınetaqy júıesi
2021 jylǵy 1 sáýirdegi jaǵdaı boıynsha salymshylardyń (alýshylardyń) zeınetaqy jınaqtary 2021 jylǵy qańtar-naýryzda 314,4 mlrd teńgege nemese 2,43%-ǵa azaıyp, 12 599 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy qańtar-naýryzda zeınetaqy aktıvterin ınvestıtsııalaýdan túsken «taza» kiris 2021 jylǵy 1 sáýirdegi 5 911,7 mlrd teńgege deıin 358 mlrd teńgege ulǵaıdy.
Mindetti zeınetaqy jarnalary boıynsha salymshylardyń jeke zeınetaqy shottarynyń sany (zeınetaqy jınaqtary joq JZSh-ny eskere otyryp) 2021 jylǵy
1 sáýirde 10,9 mln shot boldy.
2021 jylǵy qańtar-naýryzda zeınetaqy tólemderiniń somasy 1,03 trln teńge boldy.
2021 jylǵy 1 sáýirde BJZQ jıyntyq ınvestıtsııalyq portfeliniń negizgi úlesin Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik baǵaly qaǵazdary men Qazaqstan Respýblıkasy emıtentteriniń memlekettik emes baǵaly qaǵazdary (tıisinshe zeınetaqy aktıvteriniń jalpy kóleminiń 43,9%-y jáne 25,7%-y) alady.