Ulttyq bank 2021 jylǵy sáýir aıyndaǵy qarjy naryǵyndaǵy ahýaldy jarııalady
Strategııalyq josparlaý jáne reformalar agenttigi Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekteri boıynsha, 2021 jyldyń sáýir aıynda ınflıatsııa 0,9% (2020 jylǵy sáýirde – 0,9%) boldy.
Jyldyq ınflıatsııa 7,0% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 7,5%) deńgeıinde qalyptasty. Inflıatsııanyń qurylymynda jyldyq kórsetkish boıynsha azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy 9,8%-ǵa, azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar – 6,4%-ǵa, aqyly qyzmetter – 4,1%-ǵa ósti.
2021 jyly naýryzda halyq arasynda júrgizilgen saýalnama nátıjesi boıynsha bir jyldan keıin kútiletin ınflıatsııany sandyq baǵalaý 7,2% boldy.
Halyqaralyq rezervter jáne aqsha agregattary
Ulttyq banktiń jalpy halyqaralyq rezervteri 2021 jyly sáýirde aldyn ala derekter boıynsha, 2,0%-ǵa ulǵaıyp, 34,2 mlrd AQSh dollaryn qurady (jyldyń basynan bastap 4,1%-ǵa tómendedi).
Rezervter altyn portfeliniń ósýi nátıjesinde ulǵaıdy. Erkin konvertatsııalanatyn valıýtadaǵy aktıvter, negizinen, EDB-niń Ulttyq Banktegi salymdarynyń azaıýyna jáne memlekettik boryshty tóleýge baılanysty tómendedi.
Aldyn ala derekter boıynsha, eldiń jalpy halyqaralyq rezervteri Ulttyq qordyń shetel valıýtasyndaǵy aktıvterin (57,7 mlrd AQSh dollary) qosa alǵanda, 2021 jyly sáýirdiń sońynda 91,9 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Aqsha bazasy 2021 jyly sáýirde 0,2%-ǵa keńeıip, 9 878,4 mlrd teńge boldy (jyldyń basynan bastap 1,0%-ǵa). Tar aqsha bazasy, ıaǵnı ekinshi deńgeıli bankterdiń Ulttyq Banktegi merzimdi depozıtterin eseptemegendegi aqsha bazasy 7,6%-ǵa
5 744,0 mlrd teńgege deıin (jyldyń basynan bastap 12,9%-ǵa) keńeıdi.
2021 jyly sáýirde aqsha massasy 2,6%-ǵa ulǵaıyp, 26 853,9 mlrd teńge boldy (jyldyń basynan bastap 7,8%-ǵa ósti), aınalymdaǵy qolma-qol aqsha 2 884,4 mlrd teńgege deıin 3,3%-ǵa (jyldyń basynan bastap 2,0%-ǵa) ulǵaıdy.
Ulttyq banktiń aqsha-kredıt saıasaty salasyndaǵy operatsııalary
26 sáýirde Ulttyq bank bazalyq mólsherlemeni +/- 1,0 p.t. paıyzdyq dálizben jyldyq 9,0% deńgeıinde saqtaý týraly sheshim qabyldady.
Aqsha naryǵynda aqsha-kredıt saıasaty operatsııalaryn júrgizý kezinde targetteletin (nysanaly) mólsherleme sanalatyn TONIA ındıkatory 2021 jylǵy sáýirde paıyzdyq dáliz ishinde qalyptasty. 2021 jyly sáýirde TONIA ortasha alynǵan máni jyldyq 8,8%-dy qurady (2021 jylǵy naýryzda – 9,2%).
Aqsha-kredıt saıasatynyń quraldary
2021 jylǵy sáýirdiń sońynda Ulttyq banktiń aqsha naryǵyndaǵy operatsııalarynyń teris saldosy (Ulttyq Banktiń ashyq pozıtsııasy) 5,0 trln teńge kóleminde qalyptasty.
Ulttyq Banktiń tikeleı repo operatsııalary boıynsha ashyq pozıtsııasynyń kólemi 5,2 mlrd teńgege teńesti.
Ulttyq Banktegi banktik depozıtterdiń kólemi 255,1 mlrd teńge, depozıttik aýktsıondar arqyly alynatyn ótimdilik kólemi 1 402,2 mlrd teńge boldy.
Aınalystaǵy qysqa merzimdi nottardyń kólemi bir aıda 1,4%-ǵa tómendep,
2021 jylǵy sáýirdiń sońynda 3 397,5 mlrd teńge kóleminde qalyptasty.
2021 jylǵy sáýirde jalpy somasy 2 016,7 mlrd teńgege 6 aýktsıon, onyń ishinde 1 559,1 mlrd teńge somasyna 1 aılyq nottardy ornalastyrý boıynsha 3 aýktsıon (ortasha alynǵan kiristilik - 8,91%), 357,6 mlrd teńgege 3 aılyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik – 9,13%), 100 mlrd teńgege jartyjyldyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik - 9,15%) ótkizildi.
Ulttyq banktiń qysqa merzimdi nottaryn óteý kólemi 2021 jylǵy sáýirde
2 100,3 mlrd teńge boldy.
QR Qarjy mınıstrliginiń memlekettik baǵaly qaǵazdary
2021 jylǵy sáýirde Qarjy mınıstrligi 98 mlrd teńgege uzaq merzimdi (MEÝKAM) memlekettik baǵaly qaǵazdardy ornalastyrdy. Sáýirde barlyǵy 12 oblıgatsııa shyǵarylymy ornalastyryldy, onda 3 jyldan 13 jylǵa deıin óteý merzimi bar memlekettik baǵaly qaǵazdar ornalastyryldy. Olar boıynsha ortasha alynǵan kiris jyldyq 9,55%-dan 10,58%-ǵa deıin boldy.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń aınalymdaǵy baǵaly qaǵazdarynyń kólemi 2021 jyly sáýirde 0,8%-ǵa tómendep, 10 060,2 mlrd teńge boldy.
2021 jyly sáýir sońynda kiris qısyǵy 2 jyldan astam segmentinde óskenin kórsetti.
Valıýta naryǵy
2021 jylǵy sáýirde teńgeniń bırjalyq aıyrbastaý baǵamy bir AQSh dollary úshin 426,84 – 433,58 teńge aralyǵynda ózgerdi. 2021 jylǵy sáýirdiń sońynda teńgeniń AQSh dollaryna qatysty bırjalyq baǵamy bir aıda 1,0%-ǵa álsirep, bir AQSh dollary úshin
429,02 teńge boldy.
Teńge-AQSh dollary valıýta juby boıynsha operatsııalardyń jalpy kólemi bir aıda 12,6 mlrd AQSh dollaryn qurady, onyń ishinde Qazaqstan qor bırjasyndaǵy bırjalyq saýda-sattyq kólemi – 2,7 mlrd AQSh dollary, bırjadan tys valıýta naryǵyndaǵy operatsııalar kólemi – 9,9 mlrd AQSh dollaryn qurady. Bırjadan tys naryqtaǵy operatsııalardyń jalpy kóleminde bir enshiles banktiń úlesi 73,0% nemese
7,2 mlrd AQSh dollaryn qurady (2021 jylǵy naýryzda – 77,1% nemese 6,2 mlrd AQSh dollary), bul onyń menshikti kapıtaldy valıýtalyq táýekelderden hedjırleýine baılanysty boldy. Osy operatsııalar bank tobynyń ishinde júrgiziledi jáne ishki valıýta naryǵyndaǵy shetel valıýtasyna suranystyń nemese usynystyń araqatynasyna áser etpeıdi.
2021 jylǵy sáýirde halyq netto-negizde 170,7 mlrd teńgege balama somaǵa qolma-qol shetel valıýtasyn satyp aldy. Ótken aımen salystyrǵanda bul shyǵys 29,7%-ǵa ulǵaıdy (2021 jylǵy naýryzda – 131,6 mlrd teńge), 2020 jylǵy uqsas kezeńmen salystyrǵanda (51,0 mlrd teńge) netto-satyp alý kólemi 3,3 ese ósti. Shyǵystyń negizgi kólemi AQSh dollaryn – 60,4% nemese 103,1 mlrd teńge, Reseı rýblin – 34,5% nemese 58,9 mlrd teńge, eýrony – 4,9% nemese 8,3 mlrd teńge satyp alýǵa baǵyttaldy. Valıýtalardyń túrleri boıynsha bólgende AQSh dollaryn satyp alýǵa jumsalatyn shyǵys bir aıda 2 ese (2,9 ese ósti j/j), Reseı rýblin satyp alýǵa jumsalatyn shyǵys 2,9%-ǵa (4,5 ese ósti j/j) ósti. Eýrony satyp alýǵa jumsalatyn shyǵys ótken aımen salystyrǵanda, kerisinshe, 2,7 ese (4,2 ese ósti j/j) tómendedi. 2020 jylǵy sáýirdegi kórsetkishterge qatysty halyqtyń shetel valıýtasyn satyp alýǵa jumsaǵan shyǵysy birshama ulǵaıǵanyn aıyrbastaý pýnkteriniń jumysynda 2020 jyly qoldanysta bolǵan shekteýlerge baılanysty tómen baza nátıjelerimen túsindirýge bolady.
Depozıt naryǵy
Rezıdentterdiń depozıttik uıymdardaǵy depozıtteriniń kólemi bir aıda 2,5%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy sáýirdiń sońynda 23 969,5 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalardyń depozıtteri bir aıda 12 265,9 mlrd teńgege deıin 3,1%-ǵa, jeke tulǵalardyń depozıtteri –11 703,6 mlrd teńgege deıin 1,9%-ǵa ósti.
Ulttyq valıýtadaǵy depozıtter kólemi bir aıda 15 096,8 mlrd teńgege deıin 2,3%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy – 8 872,7 mlrd teńgege deıin 2,9%-ǵa ulǵaıdy. Dollarlandyrý deńgeıi 2021 jylǵy sáýirdiń sońynda 37,0% boldy (2020 jylǵy jeltoqsanda – 37,3%).
Zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy depozıtteri 2021 jylǵy sáýirde
7 551,1 mlrd teńgege deıin 2,1%-ǵa, shetel valıýtasynda – 4 714,8 mlrd teńgege deıin 4,8%-ǵa ulǵaıdy (zańdy tulǵalar depozıtterinen 38,4%).
Jeke tulǵalardyń teńgedegi depozıtteri 7 545,6 mlrd teńgege deıin 2,6%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy - 4 158,0 mlrd teńgege deıin 0,8%-ǵa ósti (jeke tulǵalar depozıtterinen 35,5%).
Merzimdi depozıtterdiń kólemi bir aıda 4,1%-ǵa ulǵaıyp, 16 506,7 mlrd teńge boldy. Olardyń qurylymynda ulttyq valıýtadaǵy salymdar 10 467,0 mlrd teńge, shetel valıýtasyndaǵy salymdar – 6 039,7 mlrd teńge boldy.
Banktik emes zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy merzimdi depozıtteri boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 2021 jylǵy sáýirde 7,2%-dy (2020 jylǵy sáýirde – 7,5%), jeke tulǵalardyń depozıtteri boıynsha – 9,0%-dy (10,0%) qurady.
Kredıt naryǵy
Bankterdiń ekonomıkany kredıtteý kólemi bir aıda 2,1%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy sáýirdiń sońynda 15 102,1 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalarǵa kredıtter kólemi
7 152,4 mlrd teńgege deıin 1,3%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter kólemi
7 949,7 mlrd teńgege deıin 2,8%-ǵa ulǵaıdy.
Ulttyq valıýtadaǵy kredıtter kólemi bir aıda 13 314,1 mlrd teńgege deıin 2,5%-ǵa ulǵaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 2,2%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter – 2,8%-ǵa ósti. Shetel valıýtasyndaǵy kredıtter kólemi 1 788,0 mlrd teńgege deıin 1,2%-ǵa tómendedi. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 1,2%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter 2,6%-ǵa tómendedi. Kredıtterdiń teńgemen úles salmaǵy
2021 jylǵy sáýirdiń sońynda 88,2%-dy qurady (2020 jylǵy jeltoqsanda – 87,0%).
Uzaq merzimdi kredıtter kólemi bir aıda 12 909,8 mlrd teńgege deıin 2,2%-ǵa, qysqa merzimdi kredıtter kólemi – 2 192,3 mlrd teńgege deıin 1,4%-ǵa ulǵaıdy.
Shaǵyn kásipkerlik sýbektilerin kredıtteý 2021 jylǵy sáýirde 2 518,6 mlrd teńgege deıin 3,8%-ǵa ósti (ekonomıkaǵa berilgen kredıtterdiń jalpy kóleminen 16,7%).
Salalar boıynsha bólgende bankterdiń ekonomıkaǵa berilgen kredıtteriniń neǵurlym eleýli somasy ónerkásip (jalpy kólemdegi úlesi – 13,3%), saýda (11,7%), qurylys (4,0%) jáne kólik (3,2%) sııaqty salalarǵa tıesili.
2021 jylǵy sáýirde banktik emes zańdy tulǵalarǵa ulttyq valıýtamen berilgen kredıtter boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 11,6% (2020 jylǵy sáýirde – 12,1%), jeke tulǵalarǵa – 17,3% (17,1%) boldy.
Tólem júıeleri
1 mamyrdaǵy jaǵdaı boıynsha Qazaqstan aýmaǵynda
19 tólem júıesi, onyń ishinde Ulttyq banktiń tólem júıeleri, aqsha aýdarymdary júıeleri, tólem kartochkalary júıeleri jumys isteıdi.
2021 jylǵy sáýirde Ulttyq banktiń tólem júıeleri (Bankaralyq aqsha aýdarý júıesi jáne Bankaralyq klırıng júıesi) arqyly 64,0 trln teńgege 4,8 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy naýryzben salystyrǵanda sany boıynsha 3,1%-ǵa azaıyp, somasy boıynsha – 10,6%-ǵa ulǵaıdy). Ortasha alǵanda bir kúnde kórsetilgen tólem júıeleri arqyly 3,0 trln teńgege 216,2 myń tranzaktsııa júrgizildi.
2021 jyly 1 mamyrda 20 bank jáne «Qazposhta» AQ Qazaqstan Respýblıkasynda tólem kartalaryn shyǵardy. Emıssııalanǵan jáne taratylǵan tólem kartochkalarynyń jalpy sany 52,6 mln birlik boldy. Onyń ishinde 2021 jylǵy naýryzda tólem kartochkalarynyń 49,6%-yn (26,1 mln) ustaýshylar qolma-qol aqshasyz operatsııalardy jáne (nemese) aqshany alý operatsııalaryn júrgizý kezinde paıdalandy.
Qazaqstandyq emıtentterdiń tólem kartochkalaryn paıdalana otyryp, 2021 jylǵy sáýirde 6,9 trln teńge somasyna 461,4 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy naýryzben salystyrǵanda tranzaktsııalar sany 1,4%-ǵa, somasy – 5%-ǵa ulǵaıdy). Qazaqstandyq emıtentterdiń tólem kartochkalary paıdalanylǵan operatsııalardyń jalpy qurylymyndaǵy qolma-qol aqshasyz tólem operatsııalarynyń úlesi 95% (438,2 mln) boldy. Osy kezeńdegi operatsııa kólemi 75,4% (5,2 trln teńge) boldy.
2021 jylǵy sáýirde halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly jiberilgen aqsha aýdarymdarynyń jalpy kólemi 91,1 mlrd teńgege 0,3 mln aýdarym boldy.
2021 jylǵy aqpanmen salystyrǵanda, aqsha aýdarymdary kóleminiń ulǵaıýy 12,1% boldy. Jóneltilgen aýdarymdardyń jalpy kóleminiń ishinen Qazaqstannan tys jerlerge tranzaktsııalardyń jalpy sanynyń 79,1%-y (0,2 mln tranzaktsııa) jáne tranzaktsııalardyń jalpy somasynyń 93,2%-y (84,9 mlrd teńge) baǵyttaldy. Qazaqstan boıynsha aqsha aýdarymdary júıeleri arqyly jalpy sanynyń 20,9%-y (0,1 mln tranzaktsııa) jáne jalpy somasynyń 6,8%-y (6,2 mlrd teńge) júrgizildi. Shetelden halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly 25,7 mlrd teńge somasyna 0,1 mln tranzaktsııa alyndy.
Zeınetaqy júıesi
2021 jylǵy 1 mamyrdaǵy jaǵdaı boıynsha salymshylardyń (alýshylardyń) zeınetaqy jınaqtary 2021 jylǵy qańtar-sáýirde 330,9 mlrd teńgege nemese 2,56%-ǵa azaıyp, 12 583 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy qańtar-sáýirde zeınetaqy aktıvterin ınvestıtsııalaýdan túsken «taza» kiris 2021 jylǵy 1 mamyrda 6 029,4 mlrd teńgege deıin 476 mlrd teńgege ulǵaıdy.
Mindetti zeınetaqy jarnalary boıynsha salymshylardyń jeke zeınetaqy shottarynyń sany (zeınetaqy jınaqtary joq JZSh-ny eskere otyryp) 2021 jylǵy
1 mamyrda 10,9 mln shot boldy.
2021 jylǵy qańtar-sáýirde zeınetaqy tólemderiniń somasy 1,34 trln teńge boldy.
2021 jylǵy 1 mamyrda BJZQ jıyntyq ınvestıtsııalyq portfeliniń negizgi úlesin Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik baǵaly qaǵazdary men Qazaqstan Respýblıkasy emıtentteriniń memlekettik emes baǵaly qaǵazdary (tıisinshe zeınetaqy aktıvteriniń jalpy kóleminiń 42,4%-y jáne 25,3%-y) alady.
Kásiporyndar monıtorıngi
Kásiporyndar monıtorınginiń nátıjeleri boıynsha naqty sektorda ekonomıkalyq belsendiliktiń qalpyna kelýi baıqalady. Qalpyna keltirý daıyn ónimge suranystyń artýymen, satý rentabeldiliginiń ósýimen, ınvestıtsııalyq belsendiliktiń shamaly ósýimen, sondaı-aq valıýta baǵamynyń teris áseriniń tómendeýimen baılanysty.
2021 jylǵy I toqsanda naqty sektorda daıyn ónimge suranystyń aıtarlyqtaı ósýi baıqalady, dıffýzııalyq ındeks (DI) 49,3-ten 55,4-ke deıin ósti. Qyzmet kórsetý sektorynda ındeks 53,8-ge deıin, taýar óndirý sektorynda – 56,8-ge deıin ósti.
Óndiris kólemi azaıdy, DI 49,4-ten 40,5-ke deıin tómendedi. 2021 jylǵy II toqsanda naqty sektor kásiporyndary óndiris kóleminiń maýsymdyq ósýin kútýde (DI=54,8).
Osylaısha, 2020 jyly toqyraýdan keıin ekonomıkalyq belsendiliktiń qalpyna kelýi aıasynda kásiporyndardyń daıyn ónimderi men kórsetiletin qyzmetterine suranys artyp, óndiris kóleminen asyp túsedi, bul daıyn ónim baǵasynyń ósýinen kórinedi (DI 56,4 boldy).
2021 jylǵy I toqsanda pikirterim júrgizilgen kásiporyndardyń 16,9%-y kredıt alý úshin bankke júgindi, kásiporyndardyń 16,1%-y (nemese kredıt alý úshin ótinish bergenderdiń 95,3%-y) kredıt aldy. Kásiporyndardyń basym kópshiligi (81,7%) aınalym qarajatyn qarjylandyrýǵa (materıaldar, shıkizat, jartylaı fabrıkattar jáne t.b. satyp alý) kredıt aldy.
2021 jylǵy І toqsandaǵy pikirterimderdiń nátıjeleri boıynsha kásiporyndardyń 33,9%-y úshin Qazaqstan ekonomıkasynyń jaı-kúıi bıznes júrgizýge kedergi bolyp tabylady. Basqa negizgi kedergiler naryqtyq básekelestik (29,7%), satyp alýshylardy izdeý (23,3%), salyq aýyrtpalyǵy deńgeıi (23,2%), bilikti kadrlardyń jetispeýshiligi (17,2%) bolyp tabylady.
Naqty sektor kásiporyndaryna júrgizilgen pikirterimniń jıyntyq baǵasyn bildiretin ozyńqy kompozıttik ındıkatordyń (OKI) serpini naqty sektorda ekonomıkalyq belsendiliktiń qalpyna kelý belgilerin kórsetedi, OKI 100,0-ǵa deıin kóterildi.
2021 jylǵy II toqsanda ekonomıkalyq belsendiliktiń ósýi kútilýde (OKI ósý salasyna aýysyp, 100,4-ti qurady).