Ulttyq aspapqa bala kúnnen ańsarym aýyp turatyn – túrmede dombyra jasaıtyn sheber
- Dombyra jasap kele jatqanyńyzǵa qansha ýaqyt boldy?
- Túzetý mekemesine 2012 jyly tústim. Osynda dombyra jasaıtyn jigitterge qarap, qyzyǵýshylyǵym oıandy. Aqyryndap úırene bastadym. Qolymnan keledi eken. Jalpy bala kúnnen ulttyq aspapqa ańsarym aýyp turatyn. Ózim Tarbaǵataı aýdany Sheńgeldi aýylynyń týmasymyn. Aýyldaǵy mektepte 4-shi synypta oqyp júrgende mýzyka páni sabaǵynda dombyra shertýdi úırendik.
Alǵash ret «Erkem-aı» ánin sherttim. Sodan keıin basqa da qazaqtyń halyq ánderin dombyramen aıta bastadyq. Kúı sherte almaımyn. Biraq tyńdaǵandy unatamyn. Tyńdaǵan kezde erekshe sezimge bólenip, rýhtanyp, shabyttana túsemin.
Belgili aıtysker aqyn Aslan Ǵafýrovtyń jerlesi bolǵandyqtan aıtys tamashalap óstik. Qazaqta myqty aqyndar kóp qoı. Onyń ishinde «Altyn dombyra» ıegeri Rústem Qaıyrtaıulynyń aıtysý mánerin erekshe atap óter edim.
«Áý» demeıtin qazaq joq» demekshi, bizdiń áýletten áýelete án shyrqap, dombyra alyp kúı kúmbirletkender az shyqpady. Naǵashylar jaqtan da ónerge, ánge jaqyndar kóp. Eki týǵan baýyrym Ahmet Jubanov atyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan mýzykalyq mektepti támámdaǵan. Dombyramen ándi tamasha aıtady.
- Osy ýaqytqa deıin qansha dombyra jasadyńyz?
- Shynymdy aıtsam, jasaǵan dombyralarymdy sanamappyn. Biraq júzden asady. Dombyrany qaıyńnan jasaımyz. Onyń jasalý ádisi árkimde árqalaı. Ózindik qupııamyz, erekshelegimiz de bar. Bir aspapqa shamamen 1 aptadaı ýaqyt ketedi.
- Dombyra jasaý ynta-nıeti bar kez kelgen adamnyń qolynan kele me? Álde ol úshin qandaı da bir týabitti qabilet kerek pe?
- Menińshe, bul ekiniń biriniń qolynan kele bermeıdi. Ol úshin eń áýeli dombyraǵa degen mahabbat bolý kerek. Sonda ǵana onyń qolynan sapaly aspap shyǵady. Qol eptiligi, uqyptylyq, dáldik qajet.
Dombyra jasaýǵa otyrǵanda kóńil-kúıiń, shabytyń bolmasa qıyn. Ondaıda jasamaı-aq qoıǵan durys. Óıtkeni báribir oıdaǵydaı shyqpaıdy. Sebebi bul da óner ǵoı. Jıhaz nemese turmysta qoldanylatyn basqa da zattardy jasaǵan bir bólek. Al qazaqtyń eki ishekti qasterli qara dombyrasyn jasaý degen úlken jaýapkershilik dep sanaımyn. Sondyqtan jumysqa otyrar aldynda dombyramen aıtylatyn halyq ánderin tyńdaımyn. Sóıtip, shabytym oıanǵanda janym rahattanyp iske kirisemin.
Qazir túzetý mekemesinde dombyra jasaýmen 5 adam aınalysyp kelemiz. Bizben kelisim-shartqa otyrǵan jeke kásipker qansha tapsyrys túskenin aıtyp otyrady. Sol boıynsha jumys isteımiz. Qansha teńgeden satylyp jatqanyn bilmeıdi ekenmin. Bul bir jaǵynan ýaqytty tıimdi ótkizý ári tabys kózi. Estýimizshe, dombyralarymyz eldiń kóńilinen shyǵyp jatyr. Soǵan oraı tapsyrys ta jıi túsýde.
- Dombyradan basqa qandaı da bir aspap jasap kórdińiz be?
- Bir ret jetigen jasap kórgenim bar. Dombyraǵa qaraǵanda qıyndaý. Aldaǵy ýaqytta taǵy da jasaýdy josparlap júrmin. Óıtkeni ózime bul aspap unaıdy. Daýsy erekshe, qulaqqa sondaı jaǵymdy. Birde qobyz jasaýǵa da oqtaldym. Alaıda qajetti materıaldar bolmaǵan soń, aıaqtaı almaı qaldym. Keleshekte taǵy kórermiz.
- Ulttyq dombyra kúni merekesiniń siz úshin mańyzdylyǵy qandaı?
- Osyndaı merekeniń engizilgenin estigende qýanbaǵan, qoldamaǵan qazaq joq shyǵar. Sebebi kóne aspabymyz bizdiń qanymyzǵa sińip ketken desek te bolady. Bul ata-babamyzdan qalǵan mura. Elimizde mereke az emes qoı. Al dombyra kúniniń orny bólek. Osy arqyly óskeleń urpaqqa dombyrany nasıhattap, jastardyń ulttyq aspapty úırenýge degen qulshynysyn oıatamyz. Mekteptegi mýzyka sabaǵynda muǵalimder balalardyń talabyn baıqap, durys baǵyt berip otyrsa nur ústine nur. Qoldaryna dombyra ustatyp, án-kúı úıretip, kontsertterge jıi shyǵarsa talantty ónerpazdar sany arta túsedi.
- Jerlesterińizge aıtar tilegińiz?
- Ulttyq dombyra kúnimen barsha qazaqstandyqtardy shyn júrekten quttyqtaımyn! Kóne aspabymyz urpaqtan-urpaqqa jete bersin. Qasıetti dombyramyz tórimizden túspesin!
- Áńgimeńizge kóp rahmet!