Ulybrıtanııadaǵy bosqyndar Rýandaǵa jiberiletin boldy
Buǵan deıin Joǵarǵy sot Rýandany qaýipti memleket, ol jaqqa bosqyndardy jiberýge bolmaıdy dep sheshkeni belgili. Endi mine úkimet Shyǵys-ortalyq Afrıka elin qaýipsiz dep zańmen bekitip tastady. Qııan-keski aıtystardan keıin qujatty parlament músheleri túpkilikti maquldady. Jańa zań sottarǵa Ulybrıtanııanyń adam quqyqtary týraly zańdaryn jáne bosqyndar týraly konventsııasyn elemeýge ruqsat beredi.
«Rýandaǵa alǵashqy reıs 10-12 aptadan keıin ushady. Árıne, bul biz qalaǵanymyzdan keshirek. Biraq derekterdi óńdeýge ýaqyt ketetinin árqashan aıtyp júrmiz. Aerodrom kútý rejıminde jumys istep tur, kommertsııalyq charterlik ushaqtarǵa tapsyrys berip qoıdyq. Zańsyz mıgranttardy alyp júrýge 500 joǵary bilikti qyzmetkerimiz bar jáne aldaǵy aptalarda taǵy 300 adam daıyndyqtan ótedi», - dedi Ulybrıtanııa premer-mınıstri Rıshı Sýnak.
Budan bylaı, máselen, Frantsııa sııaqty qaýipsiz eldiń aýmaǵynan Ulybrıtanııaǵa zańsyz kirgen kez kelgen baspana izdeýshi Rýandaǵa jiberiledi. Baspana suraǵandardyń ótinishteri Tumandy Albıonda emes, sol elde qaralady. Eger qanaǵattandyrylsa, olarǵa bosqyn mártebesi berilip, Afrıkada ómir súrýge ruqsat etiledi. Biraq eshqaısysy Ulybrıtanııaǵa qaıta orala almaıdy.
«Seriktestiktiń bekitilgen bıýdjeti bar. Rýandaǵa kelgen mıgrant qamqorlyqqa alynady. Olardy ýaqytsha ornalastyrýǵa, qujattaryn rásimdeýge, turaqty júrip-turýyna aqsha bólingen. Eger ushaq qazir qonsa, qazir qarsy alýǵa daıynbyz: baspanamen qamtamasyz etip, qajet bolǵan jaǵdaıda medıtsınalyq kómek kórsetemiz», - dedi Rýanda úkimetiniń resmı ókiliniń orynbasary Eleın Mýkýralında.
Ulybrıtanııaǵa shaǵyn úrlemeli qaıyqtarmen jyl saıyn keletin mıgranttardyń sany 4 jyl buryn 300 adam ǵana bolsa, qazir rekordtyq 45 myńǵa deıin ósti. Bosqyndar La-Manshty kesip ótýge kómektesetin qylmystyq toptarǵa myńdaǵan fýnt tóleıdi. Mıgranttardyń júrip-turýyna Brıtan úkimeti jylyna shamamen 4 mıllıard fýnt jumsaıdy. Rýanda jospary sátti júzege assa mıllıardtaǵan aqsha únemdeledi deıdi premer-mınıstr. Baspana suraýshylardyń keıbiri Іshki ister mınıstrliginen elden qýylýy múmkin degen eskertý hattaryn alyp úlgerdi.
«Men ne isterimdi bilmeı dal boldym. Bar oıym Rýandaǵa deportatsııa jasalatynym týraly. Afrıkaǵa jóneltiletinimdi bilgenimde munda eshqashan kelmeıtin edim», - deıdi Hamza esimdi bosqyn.
Rýanda zańy oppozıtsııalyq partııalar men kóptegen halyqaralyq jáne qaıyrymdylyq uıymdarynyń qatań synyna ushyrady. Olar jańa bastama adam quqyqtaryn aıaqasty qylady jáne jahandyq kóshi-qon daǵdarysyn sheshýde halyqaralyq yntymaqtastyqqa nuqsan keltiredi dep úkimetti aıyptap, josparlaryn qaıta qaraýǵa shaqyrdy.
«Bul sheshim jahandyq yntymaqtastyq pen jaýapkershilikti birge kóterý mindettemesine qaıshy keledi jáne Ulybrıtanııa 1951 jyly qol qoıǵan bosqyndar týraly Konventsııany buzady dep esepteımiz», - dedi BUU Bosqyndar jónindegi joǵarǵy komıssarynyń ókili Metıý Soltmarsh.
«Zańnyń basqa memleketterge úlgi bolatyndyǵy alańdatady. Ulybrıtanııa úkimeti sottar sheshim shyǵarǵanda dálelderdi durys baǵalamaýǵa zańdy túrde májbúrleı alatynyn kórsetip otyr. Bul – jáı ǵana bosqyndarǵa baspana berý saıasaty ǵana emes, odan da zor saldary bar dúnıe», - deıdi «Ulybrıtanııadaǵy halyqaralyq raqymshylyq» úkimettik emes uıymynyń bas dırektory Sasha Deshmýh.
Mınıstrler Rýanda jospary mıgranttar nópirin azaıtady dep esepteıdi. Biraq sarapshylardyń pikirinshe, bulaı bolýy ekitalaı. Óıtkeni bosqyndar advokattar qutqarady dep senip, Anglııaǵa aǵyla bermek. Aqshany Rýanda úkimetine tólegennen góri jaǵalaýlardy nyǵaıtý áldeqaıda arzanyraq bolar edi, deıdi olar.
Premer-mınıstr Rıshı Sýnak óziniń «qaıyqtardy toqtatý» josparyn negizgi saılaýaldy ýádesine aınaldyrdy. Ózi basqaratyn bılik partııasy halyq yqylasyna bólenbeı, saýalnamalarda aıtarlyqtaı artta keledi. Bosqyndar bolsa, Brıtan jaǵalaýlaryna qaraı júzýdi jalǵastyryp jatyr. Seısenbide La-Manshty shaǵyn qaıyqpen kesip ótýge tyrysqan 4 eresek jáne 1 bala sýǵa ketip, qaıtys boldy. Jalpy jyl basynan beri Ulybrıtanııaǵa 6 myń adam teńiz arqyly jetken.