Úkimet saǵatynda jeke sot atqarýshylyq ınstıtýty men ony damytýdyń jaıy qaraldy
Tóraǵanyń orynbasary: «Memleket basshysy N.Á.Nazarbaev «Ult Jospary - qazaqstandyq armanǵa bastaıtyn jol» atty maqalasynda sot júıesiniń reformasy sheńberinde birqatar ınstıtýttyq sheshimder jumys isteı bastaıtynyn, olardyń qataryna memlekettik sot oryndaýshylaryn kezeń-kezeńimen qysqarta otyryp, jeke sot oryndaýshylary ınstıtýtyn odan ári damytý qajettiligin atap kórsetti. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń tapsyrmasyn iske asyrý «100 naqty qadam» Ult Josparynyń 27-qadamynda kórinis taýyp otyr. Bul baǵyttaǵy jumys birneshe jyl buryn bastalǵan. Al atqarýshylyq is júrgizý jáne sot oryndaýshylarynyń mártebesi týraly» Zań jeke sot atqarýshylyq ınstıtýtyn damytýdyń negizi boldy. 2015 jylǵy qazan aıynda qabyldanǵan Kásipkerlik máseleleri boıynsha zań elimizde jeke sot atqarýshylyq ınstıtýtyn engizýdi is júzinde bekitti», - dedi.
Sondaı-aq, ol qazirgi ýaqytta sot aktileriniń ýaqtyly oryndalmaýy, ishinara jazanyń bultartpastyǵy qaǵıdatyn elemeý, shaǵyn jáne orta bıznes sýbektileriniń zańsyz áreketteri problemalary jáne jeke sot atqarýshylyq ınstıtýtyn odan ári damytý perspektıvalary, onyń qyzmetiniń nátıjeleri, osy ınstıtýttyń tabysty jumys isteýi úshin ońtaıly sheshimder ázirleý múmkindigi bizdiń el úshin ózekti bolyp tabylatynyn aıtty. «Sottardyń sheshimderin óz erkimen oryndaý quqyqtyq mádenıettiń ajyramas bóligi bola qoıǵan joq. Atqarýshylyq is júrgizý sheńberinde buzylǵan quqyqtardy jáne azamattardyń zańmen qorǵalatyn múddelerin qalpyna keltirý protsesin uıymdastyrý qajet. Aıtalyq, qazirgi ýaqytta jeke sot oryndaýshylarynda 1 mln. 141 myń qujat (1 trln. 561 mlrd. teńge somaǵa) oryndaýda jatyr. Osy qujattardyń ishinde tek 40 paıyzy ǵana bolashaqta oryndaýǵa bolatyn sheshimder. Osy tsıfrlardan-aq elimizde 5 ınstıtýttyq reformanyń «Zańnyń ústemdigin qamtamasyz etý» baǵytyn júzege asyrýda azamattardyń quqyǵyn qorǵaýda sot atqarýshylyq qorǵaý ınstıtýtyn odan ári damytýdyń ózektiligin baıqaýǵa bolady», - dedi G.Isimbaeva.
Osy máseleni jan-jaqty talqylaý maqsatynda Úkimet saǵatyna Joǵarǵy Sot, Bas Prokýratýra, Ádilet mınıstrligi, Іshki ister mınıstrligi, Ulttyq Bank basshylarynyń jetekshilik etetin orynbasarlary, Jeke sot oryndaýshylarynyń respýblıkalyq palatasynyń, Jeke sot oryndaýshylarynyń óńirlik palatalarynyń, Bas prokýratýranyń Quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý komıtetiniń, Ulttyq kásipkerler palatasynyń, Qarjygerler qaýymdastyǵynyń ókilderi shaqyrylypty.
Sóz kezegi máseleni baıandaý úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstri Berik Imashevqa berildi. Ol: «Sot aktilerin oryndaý sot tóreligin iske asyrýdyń túpkilikti nátıjesi jáne azamattardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa konstıtýtsııalyq kepildikti qamtamasyz etýdiń mańyzdy quraly bolyp tabylady. 4-5 jyl buryn onyń sapasy men tıimdiligine sot oryndaýshysynyń tıisti mártebesiniń bolmaýy, jetkiliksiz ókilettikteri, tómen jalaqy, tıisinshe, materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtalmaýy jáne júktemesiniń kóptigi teris áser etti. Sonymen qatar, atqarýshylyq is júrgizý organdaryn bir vedomstvolyq qurylymnan ekinshisine berý júıeni nyǵaıtýǵa yqpal etpegenin atap ótkim keledi. Atalǵan problemalarǵa baılanysty elimizde shyǵarylǵan sot aktileriniń shamamen árbir úshinshisi oryndalmady. Negizsiz joǵary biliktilik talaptary belgilendi. Úmitker jeke sot oryndaýshysynda shamamen bir jyl merzimimen úzdiksiz taǵylymdamadan ótýi tıis edi. Bul rette, jeke sot oryndaýshysynyń 3 jyldan kem emes jumys ótili, onyń 1 jyly jeke sot oryndaýshysynyń laýazymynda bolýy qajet. Odan keıin konkýrstan ótýi tıis. Sondaı-aq, jeke tulǵalardyń banktik shottary týraly aqparatty talap etý quqyǵy berildi», - deı kelip, B.Imashev búginde jeke sot oryndaýshylarynyń sany 1200-ge jetkenin, munyń ótken jylmen salystyrǵanda eki esege kóp ekenin atap kórsetti. Tek Almatynyń ózinde - 173, Astanada - 138, Qaraǵandyda 116 degendeı. Respýblıka halqyna shaqqanda 20 myń adamǵa bireýden keledi eken. Alaıda, óńirlerdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń aıyrmashylyǵyna, sondaı-aq, halyqtyń diline baılanysty jeke sot oryndaýshylary sanynyń ósý deńgeıi ár óńirde ártúrli bolatynyn atap ótkim keledi. Máselen, batys jáne soltústik oblystarda jeke sot oryndaýshylarynyń sany áli de normatıvterge jetpegen jáne olar kórsetetin qyzmetterimen qamtylmaǵan aýdandar bar. Uqsas jaǵdaı notarıýstermen de boldy. Alaıda, bul másele kezeń-kezeńmen óz jolyna tústi. Jeke sot oryndaýshylarymen mundaı problemalar bolmaıdy degen senimdemiz, dedi mınıstr.
Vıtse-spıker qaıtadan sóz alyp Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıteti aǵymdaǵy jyldyń 25-31 mamyry aralyǵynda Ońtústik Qazaqstan oblysyna, Almaty qalasyna jáne Almaty oblysyna saparǵa shyǵyp qaıtqanyn málimdedi. «Sapar barysynda depýtattar jeke sot oryndaýshylarymen, memlekettik, quqyq qorǵaý jáne ózge de organdardyń ókilderimen, azamattarmen kezdesýler uıymdastyryp, «100 naqty qadam» Ult Josparynyń 27-qadamy sheńberinde jeke sot atqarýshylyq ınstıtýtyn damytý taqyryby boıynsha Ońtústik Qazaqstan oblysynda jáne Almaty qalasynda dóńgelek ústelder ótkizdi. Osy atalǵan is-sharalar barysynda sot aktilerin oryndaý problemalary jáne jeke sot atqarýshylyq ınstıtýtyn odan ári damytýdyń perspektıvalary, onyń qyzmetiniń nátıjeleri talqylandy, atalǵan ınstıtýttyń tabysty jumys isteýi úshin ońtaıly jaǵdaılar jasaýdyń joldary usynyldy», - dedi Vıtse-spıker.
Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń tóraǵasy Nurlan Ábdirov taqyrypqa qosymsha baıandama jasady.
Otyrysty qorytqan Májilis Tóraǵasynyń orynbasary Gúlmıra Isimbaeva: «Búgin Ult Josparynyń 27-qadamyn, jeke sot oryndaýshylar ınstıtýtyn odan ári damytý bóligin iske asyrý boıynsha mazmundy da maǵynaly pikir almasý boldy. Otyrysymyzdy qorytyndylaı kele, Berik Májıtulyna mazmundy baıandamasy jáne atqarýshylyq is júrgizý salasynyń jaı-kúıine jáne atalǵan salada júrgizilip jatqan reforma týraly jan-jaqty taldaý jasap bergeni úshin alǵysymyzdy bildirgim keledi. Mınıstrlik aldaǵy ýaqytta da atqarýshylyq is júrgizý júıesi jumysynyń tıimdiligi men sapasyn arttyra túsetinine senimdimin. Búgingi otyrystyń qorytyndysy boıynsha Úkimetke birqatar usynystar jobasy daıyndaldy. Aıtylǵan usynystar men pikirler tolyq eskerilip, Bas komıtet tıisti jumys jasaıtyn bolady. Qosymsha suraqtar men eskertýlerdi Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetine berýlerińizdi suraımyn», - dedi.
Shara aıasynda taqyryptyq kórme boldy.