Úkimet daǵdarysqa qarsy sharalar aıasynda paıdalanýǵa beriletin baspanany eki esege arttyrady - Aptalyq sholý
Máselen, táýelsizdik alǵaly beri qansha daǵdarystan óttik? Osy jaǵynan oılastyrsaq, búgingi kúngi damý qıynshylyqtaryn kezekti qubylys dep qabyldap, daǵdarystyń da ótip, ketetinine ılaný lázim. Degenmen, bundaı daǵdarystar áseri de túrli-túrli. Eldiń damýyn turalatyp, ony qurdymǵa quldyratatyn daǵdarystar da bolady. Sondyqtan da, damýdy tejegen daǵdarysqa saýatty jaýap qatý - búgingi Úkimettiń basty mindeti. Osy aptada Kárim Másimov basqaratyn atqarýshy bılik Elbasynyń keńeıtilgen otyrysta bergen tapsyrmalaryn oryndaý úshin daǵdarysqa qarsy qamtylatyn jedel sharalaryn pysyqtap shyqty
Osylaısha, Úkimettiń selektorlyq keńesinde daǵdarysqa qarsy sharalar jospary pysyqtalyp, tórt túrli baǵytqa beriletin basymdyqtar qabyldandy. Bular: aqsha-nesıe saıasatynyń tıimdiligin arttyrý, ekonomıkany qoldaý sharalaryn keńeıtý, shaǵyn jáne orta bıznes pen ekonomıkanyń negizgi salalaryn qoldaý, sondaı-aq iskerlik belsendilik pen halyqty jumyspen qamtýdy damytý.
Osylardyń ishinde aqsha-nesıe saıasatynyń tıimdiligin arttyrý jáne qarjylyq turaqtylyqty qoldaý máselesi ózekti bolyp tabylady. Bul baǵyt boıynsha onlaın baılanys arqyly Úkimet otyrysyna qatysqan Ulttyq bank tóraǵasy Danııar Aqyshev teńgeniń erkin aıyrbas baǵamy saıasaty jalǵasa beretinin alǵa tartty. Onyń aıtýynsha, bul - búgingi jaǵdaıda eń ońtaıly rejım. Óıtkeni, erkin baǵam eldiń altyn-valıýta aktıvterin saqtap, otandyq taýar óndirýshilerdiń básekege qabilettiligin qoldaıdy. Sondyqtan da, Ulttyq bank aldaǵy ýaqytta da valıýta baǵamyna qatysýdy barynsha shekteımiz degendi alǵa tartady. Bas bankırdiń aıtýynsha, buǵan bir jaǵynan halyq ta úırene bastaǵan. Sosyn bank tóraǵasy «dollardan meılinshe ketý» saıasaty da jalǵasatynyn aıtyp qaldy. «Ulttyq banktiń ekinshi deńgeıli bankterdiń ótimdiligin qamtamasyz etýdegi róli kúsheıdi. Buǵan qosa teńgemen salynǵan depozıtter úlesiniń artýy kútiledi. Óıtkeni, 2016 jyldyń 1 qańtarynan biz jeke tulǵalardyń ulttyq valıýtamen saqtalǵan depozıtterine beriletin syıaqy stavkasynyń eń joǵary mólsherin 10 paıyzdan 14 paıyzǵa deıin kóterip, shetel valıýtasyndaǵy depozıtterdiń stavkasyn kerisinshe 2 paıyzǵa deıin tómendettik. Bul teńge depozıtteriniń tartymdylyǵyn arttyrýǵa, el azamattarynyń jınaqtaryn qorǵaýǵa múmkindik beredi. Mundaı jaǵdaıda Ulttyq bank aqsha naryǵyna arnalǵan paıyzdyq saıasat tetikterin jetildirýmen jumys isteýin jalǵastyrady», - dedi Danııar Aqyshev. Aıta keterligi, 2016 jyly ınflıatsııa dálizin 6-8 paıyz deńgeıine qalpyna keltirý de Ulttyq banktiń mindeti.
Jospardyń ekinshi baǵyty - «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasy sheńberinde ekonomıkany qoldaý sharalaryn keńeıtý. Aıta keterligi, 2016 jyly Ulttyq qordan qosymsha qarjy tartpastan, Qazaqstan ekonomıkasyn qoldaý maqsatynda 1 trln. 278,4 mlrd. teńge bólinetin bolady. Sonyń ishinde 2017 jylǵy «Nurly jol» baǵdarlamasyna qarastyrylǵan 3 mlrd. dollardyń 1 mlrd. dollary 2016 jylǵa aýystyrylady. Sondaı-aq, 2016 jylǵy «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasyn júzege asyrýǵa arnalǵan Ulttyq qordyń qarjysymen baǵamdyq aıyrma arqyly 194,5 mlrd. teńge jınaqtalady. Osylaısha, bıýdjettik esep-qısap arqyly «Nurly jol» baǵdarlamasynyń ınfraqurylymdyq damytý josparlary iske asyryla bermek. Aıta keterligi, «Nurly jol» aıasynda qamtylatyn qadamnyń biri qurylys, sonyń ishinde turǵyn úı qurylysyna da qatysty bolyp otyr.
Úkimet otyrysynda áıgili bolǵan basty ári jaǵymdy jańalyqtyń biri de osy - baspana salýǵa basymdyq berý. Bul rette ekonomıkanyń negizgi baǵyttaryn qoldaý úshin Úkimet aldaǵy ýaqytta turǵyn úı qurylysy salasynyń qarqynyna dem bermek. Ulttyq ekonomıka mınıstri Erbolat Dosaevtyń aıtýynsha, daǵdarysqa qarsy qosymsha sharalar 2016 jyly baspanany paıdalanýǵa berý boljamyn eki esege arttyrady. Jedel aqparat boıynsha óńirlerde jobalardyń aldyn alý pýly qalyptastyrylǵan.
«Bıýdjetti naqtylaǵanǵa deıin tizim pysyqtalyp, jergilikti atqarýshy organdarmen kelisiledi. Qabyldanǵan sharalardyń arqasynda jospar boıynsha eskerilgen 2016 jylǵa 516,5 myń sharshy metr baspananyń ornyna, bıyl 1,5 mln. sharshy metr tapsyrylady jáne 2017 jyly 540 myń sharshy metr paıdalanýǵa beriledi. Bul óz kezeginde ІJÓ ósimine 0,5 paıyz deńgeıinde úles qosady. Sosyn 70 myńnan astam qosymsha jumys oryndaryn qurýǵa múmkindik bermek. Turǵyn úı qurylysyn qarjylandyrý kólemi men talaptaryna engen ózgeristerdi eskere otyryp, «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasyna da tıisti ózgertýler engiziledi», - dedi mınıstr Dosaev.
Onyń sózine qaraǵanda, Elbasy tapsyrmasyna sáıkes, bıyldyń 1 maýsymyna deıin 2025 jylǵa deıingi damýdyń jańa strategııalyq jospary daıyndalady. Sonyń aıasynda Qazaqstandaǵy turǵyn úı qurylysyn damytý atty bólim belgilenip, ol boıynsha jańa tujyrymdyq qadamdar ázirlenedi. «Sondaı-aq, bıyl Astana men Almatyda bir sharshy metr turǵyn úıdiń quny 240 myń teńgeden aspaıdy, al qalǵan óńirlerde 200 myń teńgeden. Qurylys salýshylarǵa qoıylatyn negizgi talaptarǵa toqtalatyn bolsaq, tartylǵan ınjenerlik-kommýnıkatsııalyq ınfraqurylymmen jer teliminiń jáne memlekettik saraptamamen jobalaý-smetalyq qujatnamanyń bolýy, 20 paıyzdyq jeke kapıtalynyń qatysýymen kirisýi qamtylǵan. Osy baǵyt boıynsha 2016 jyly 404 myń sharshy metr turǵyn úı salynady», - dedi mınıstr. Sóıtip, Úkimet daǵdarysqa qarsy sharalar josparyn taǵy bir márte jetildirip, pysyqtady. Endigi kezekte osyǵan negizdelip bıýdjetke de túzetý engiziledi. Úkimet basshysy Kárim Másimov apta ishinde bıýdjetke túzetýlerdi daıarlaýdy tapsyrdy. Buıyrsa aldaǵy aptalarda bıýdjet bekip, belgilengen jumystar ekonomıkaǵa meılinshe shapshań baǵyttalatyn bolady.
Saılaý naýqanynan ne jańalyq?
Naýryzdyń 20-synda ótetin QR Parlamenti Májilisiniń depýtattaryn saılaýy erteńnen bastap qyza túspek. Óıtkeni, saılaýdy uıymdastyrý men ótkizý jónindegi negizgi is-sharalardyń kúntizbelik josparyna sáıkes partııalyq tizimderdi tirkeý merzimi aıaqtaldy. Endi 20 aqpannan bastap, saılaýǵa túsetin barlyq saıası partııalar ózderiniń saılaý aldyndaǵy úgit-nasıhat jumystaryna kirispek. Úgit-nasıhat 18 naýryz kúni saǵat 24.00-de aıaqtalýy tıis.
Osy mańyzdy mejege baılanysty Ortalyq saılaý komıssııasynyń tóraǵasy Qýandyq Turǵanqulov naýqan barysynda saıası partııalar «las» tehnologııalar qoldanbaýǵa shaqyrdy. «Biz saılaýǵa qatysýshy saıası partııalar men kandıdattardy, sondaı-aq olardyń saılaýaldy shtabtary men senim bildirilgen adamdaryn adal kúres júrgizýge shaqyramyz. «Las» tehnologııalardy qoldanbaýlary qajet. Ózderiniń úgit-nasıhattyq is-sharalaryn ashyq, ádil jáne transparentti saılaý ótkizý úshin tek qazirgi quqyqtyq alań aıasynda júzege asyrýy tıis», - dedi QR OSK Tóraǵasy.
Aıta keterligi, Ortalyq saılaý komıssııasy 234 kandıdatty qamtıtyn alty saıası partııanyń tizimin tirkedi. Olardyń ishinde 187-si nemese 79,9 paıyzy er adam jáne 47 nemese 20,1 paıyzy áıel adam. 233 kandıdattyń joǵary bilimi bar. Árbir tórtinshisi - ınjener, al árbir besinshisi ekonomıst nemese zańger. 67 kandıdat (28,6 %) memlekettik emes menshik nysanyndaǵy uıymdar men kásiporyndardyń qyzmetkerleri, 47-si (20,1 %) - V shaqyrylǵan Parlament Májilisiniń depýtattary. Tirkelgen kandıdattardyń ortasha jasy - 52 jas, al olardyń eń jasy - 26 jasta.
Toqtala ketetin taǵy bir jaıt, Májilis saılaýymen qosa, barlyq deńgeıdegi máslıhattar saılaýy da ótetini belgili. Búginge deıin barlyq deńgeıdegi máslıhat depýtattyǵyna 11 133 kandıdat usynylǵan. Aıta keterligi, búgin máslıhat depýtattyǵyna kandıdattardy usyný aıaqtaldy. Endi 23 aqpanǵa deıin usylǵan kandıdattardy tirkeý jalǵasady. 24 aqpannan bastap máslıhat depýtattyǵyna kandıdattardyń saılaýaldy úgit-nasıhaty bastalady.
Málimetterge qaraǵanda, máslıhat depýtattyǵyna ortasha básekelestik 1 depýtat mandatyna 3-ten astam úmitkerdi qurap otyr. Kandıdattardyń 68,6 paıyzy ózin-ózi usynǵandar, al qalǵan 31,4 paıyzyn saıası partııalar men qoǵamdyq birlestikter usyndy. 1 617 adam oblystyq máslıhattarǵa, 126-sy astana máslıhatyna, 165-i Almaty máslıhatyna daýysqa túsýde. Aýdandyq máslıhatttarǵa - 7 085 kandıdat, al qalalyq máslıhattarǵa 2 140 kandıdat usynyldy.
«Kandıdattardyń 75,1 paıyzynyń joǵary bilimi bar. Kópshiligi - muǵalimder, ınjenerler men ekonomıster. Kandıdattardyń ortasha jasy - 43,6 jas. Sonyń ishinde jasy jaǵynan eń úlken kandıdat Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Saryaǵash aýdandyq máslıhatyna usynylyp otyr. Onyń jasy 89-da», - dedi Q.Turǵanqulov.