UFC, boks, erkin kúres, karate, hokkeı, shahmat: el sportshylarynyń jetistigi
UFC-degi qazaqtar
Búginde álemdegi eń tanymal lıga sanalatyn UFC-de óner kórsetip, jetistikterimen otandastarynyń qoshemetine bólengen Asý Almabaev, Damır Ismaǵulov, Jalǵas Jumaǵulov, Azat Maqsym, Sergeı Morozov, Marııa Agapova syndy sańlaqtarymyz bar. Al olardyń ishinde Shavhat Rahmonovtyń shoqtyǵy bıik bolyp tur. 17 jeltoqsan kúni ǵana AQSh tórinde óner kórsetken otandasymyz amerıkalyq faıter Stıven Tompsonmen jekpe-jekke shyǵyp, ekinshi raýndta qylqyndyrý ádisimen qarsylasynan basym tústi. Osylaısha Shavkat Rahmonov sporttyq mansab jolynda 18-shi, al UFC-degi 6-shy jeńisine qol jetkizdi. Búginge deıin jeńilistiń aşy dámin tatpaǵan Shavkat qazirgi ýaqytta atalǵan lıga belbeýiniń basty úmitkerleriniń biri sanalady. Osy jyldyń naýryzynda Rahmonov 17-shi kezdesýinde jeńiske jetkennen keıin AMC Fight Nights League prezıdenti Kamıl Gadjıev onyń UFC chempıony bolý múmkindigine baǵa bergen bolatyn.
«Shavkat óte ádemi kele jatyr, ádemi kórinedi, jaqsy sóıleıdi. Jalpy, onyń boıynda chempıondyq belbeý úshin kúreske qajettiniń bári bar. Biraq, taǵy da aıtamyn, másele ol sııaqty myqtylardyń taǵy úsh-tórteýi bar ekendiginde. Olardyń qaısysy myqty? Men bul Shavkat bolady dep oılaımyn. Ony aldaǵy jyly biletin bolamyz», — degen edi Gadjıev.
Aıta keterligi, Shavkat Rahmonovtan bólek bıyl Asý Almabaev UFC-degi alǵashqy jekpe-jegin amerıkalyq tájirıbeli faıter Odı Osbornge qarsy ótkizgen bolatyn. Tartysty ótken kezdesýdiń 2 raýndynda otandasymyz qarsylasyn qylqyndyrý ádisimen utqan edi. Bul — Almabaevtyń MMA-daǵy 18-shi, al UFC-degi alǵashqy jeńisi.
Taǵy bir otandasymyz Azat Maqsum da (16-0) UFC-degi alǵashqy kezdesýin amerıkalyq faıter Taıson Nemge qarsy (21-13-1) ótkizdi. Bul eń jeńil salmaqtaǵy ótken kezdesý bolatyn jáne ol úsh raýndqa esepteldi. Jekpe-jekte tóreshilerdiń sheshimimen Azat Maqsum jeńiske jetti. Osylaısha, ol MMA-degi kásibı mansabynda 17-shi jeńisine qol jetkizdi.
Kásipqoı bokstaǵy qazaq stıli
Kásipqoı boks sharshy alańynda jasyndaı jarqyrap, qarsylas shaq keltirmeı júrgen boksshylardyń biri — Jánibek Álimhanuly (15-0, 9 KO). Ol qazan aıynda AQSh-tyń Tehas shtaty Rozenberg qalasynda ótken boks keshinde óner kórsetti. WBO jáne IBF sanaty boıynsha orta salmaqta eki belbeý sarapqa salynǵan jekpe-jekte Jánibek qarsylasy nemis boksshysy Vınchentso Gýalterıdi 6-raýndta tehnıkalyq nokaýtqa jiberip, jeńis tuǵyryna kóterildi.
Osydan keıin otandasymyzdy Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev quttyqtady.
«Jánibek Álimhanulyn WBO jáne IBF tujyrymdarynan álem chempıony ataǵy úshin ótken jekpe-jektegi jarqyn jeńisimen quttyqtaımyn. Jánibek qazaq boks mektebiniń joǵary deńgeıi men myqtylyǵyn álemge taǵy da pash etti. Bul jeńis bokspen aınalysatyn jastardy bıik belesterdi baǵyndyrýǵa yntalandyrady. Sizge zor densaýlyq, baq-bereke tileımin. Jeńisten jeńiske jete berińiz!» — dep jazdy Prezıdent X (burynǵy Twitter) paraqshasynda.
Jánibek Álimhanuly Vınchentso Gýalterıdi jeńgennen keıin bir aýyz suhbat berip, aldaǵy josparlarymen de bóliskeni este.
«Bul — qazaq stıli, biz ony tarıhta qaldyrǵymyz keledi. Qazir mende eki nusqa boıynsha chempıondyq ataq bar. Endigi kezekte dıvızıondaǵy búkil tórt belbeýdi jınaǵym keledi. Ony Top Rank uıymdastyrsa, men oǵan daıynmyn», — degen edi Jánibek Álimhanuly.
Erkin kúresten táýelsiz Qazaqstannyń tuńǵysh álem chempıony
Osy jyldyń 18 qyrkúıeginde Serbııa astanasy Belgrad qalasynda kúres túrlerinen álem chempıonaty aıaqtaldy. Osy baıraqty básekede elimizdiń namysyn qorǵaǵan Rızabek Aıtmuqan barlyq kezdesýlerde qarsylastarynan basym túsip, erkin kúresten táýelsiz Qazaqstan tarıhyndaǵy tuńǵysh álem chempıony atandy.
Rızabek Aıtmuqan fınalǵa deıin aldymen vengrııalyq Balaj ıÝhasty 13:3 esebimen jeńse, odan keıin túrkııalyq Feızýlla Aktıýrkti 11:0 esebimen tize búktirdi. Al jartylaı fınalda grýzııalyq Mırıanı Maısýradzeden basym tústi. Aqtyq synda ázerjaıjandyq Osman Nýrmagomedovten aılasyn asyryp, chempıondyqqa qol jetkizdi.
Taıaýda Rızabek olımpıadalyq salmaq sanalatyn 97 kelige aýysty. Endi ol 2024 jyldyń 26 shildesi men 11 tamyz aralyǵynda Frantsııa astanasy Parıj qalasynda ótetin XXXIII jazǵy Olımpıada oıyndarynda elimizdiń namysyn qorǵaıdy. Qazaq balýanynyń olımpıadalyq salmaqqa aýysqany týraly jańalyq jarııalanǵannan keıin Búkilálemdik kúres uıymy (UWW) áleýmettik jelide bolashaǵynan úmit kúttiretin úzdik bes balýandy atady.
«Juldyzy endi janyp kele jatqan osy bes balýanǵa nazar salý kerek. Olardyń qaısysy Olımpıada medalin birinshi bolyp jeńip alady?» — delingen jazbada.
Sonymen UWW uıymynyń úzdik balýandar tizimine Rızabek Aıtmuhan, bahreındik Ahmed Tajýdınov, ázerbaıjandyq Hasrat Jafarov, japonııalyq Akarı Fýdjınamı men amerıkalyq Amıt Elor kirip otyr.
Táýelsiz Qazaqstannyń karateden tuńǵysh álem chempıony
30 qazanda Majarstan astanasy Býdapeshte WKF karateden ótken álem chempıonatynda Qazaqstan quramasy tarıhı nátıjege qol jetkizdi. Naqtyraq aıtqanda, 50 kelige deıingi salmaqta jrys jolyna shyqqan Móldir Jańbyrbaı barlyq qarsylasyn qapy qaldyryp, táýelsiz Qazaqstan tarıhynda el qorjynyna eresekter arasynda WKF karateden alǵashqy altyn medal saldy.
Osydan keıin Týrızm jáne sport mınıstri Ermek Marjyqpaev sportshyny qabyldap, Prezıdenttiń arnaıy Alǵys hatyn tabystady. Kezdesý barysynda mınıstr sportshylardyń álem chempıonatyndaǵy jetistikterin joǵary baǵalap, aldaǵy ýaqytta da el namysy synalatyn mańyzdy týrnırlerde tabysty óner kórsetýine tilekshi ekenin jetkizdi.
«Keıingi jyldary elimizde karate sporty qarqyndy damyp kele jatyr. Buǵan sizderdiń qosyp júrgen úlesterińiz orasan zor. Jýyqta Qytaıdyń Hanchjoý qalasynda uıymdastyrylǵan Jazǵy Azııa oıyndarynda ekeýińiz de júldegerler qatarynan kórinip, jankúıerlerdi qýanysh pen shattyqqa bóledińizder. Endi mine, arada kóp ýaqyt ótpeı álem birinshiliginde de tuǵyrdyń eń bıik satysynan kórindińizder. Sizderge aldaǵy ýaqytta da el namysy synalatyn mańyzdy týrnırlerde tabys tileımin», — dedi Ermek Marjyqpaev.
Aıta keterligi, Móldir Jańbyrbaı Tokıo Olımpıadasynda jartylaı fınalda japondyq Mıho Mııaharaǵa ese jiberip, jarys jolyn aıataǵan bolatyn. Al keler jyly Parıj Olımpadasynda elimizdiń namysyn qorǵap, kót týymyzdy jelbiretýge bar kúshin salatyndyǵy anyq.
Hokkeıdegi tarıhı jeńis
Sport sańlaqtarynyń tarıhı jeńisi hokkeıden de tirkeldi. 20 jeltoqsanda hokkeıshilerimiz Majarstan astanasy Býdapeshte uıymdastyrylǵan shaıbaly hokkeıden jastar arasyndaǵy IA dıvızıonynyń álem chempıony atandy. Jerlesterimiz bastapqy tórt oıynda Majarstan, Frantsııa, Danııa jáne Japonııa quramalaryn tize búktirse, sońǵy matchta Aýstrııa jastaryna býlıtter serııasynda ese jiberdi.
Jarys qorytyndysynda Sergeı Starygın shákirtteri 13 upaımen top jardy. Frantsııa quramasy — ekinshi, danııalyqtar úshinshi orynǵa ıe boldy. Ulttyq qurama qaqpashysy Vladımır Nıkıtın týrnırdiń úzdik qaqpashysy atandy.
Jastar quramasynyń osy jeńisinen keıin Qazaqstan tarıhı jetistikke qol jetkizdi. Demek, 2024 jyly ótetin álem chempıonatynyń top-dıvızıonynda birden úsh quramamyz — jasóspirimder, jastar jáne eresekter arasyndaǵy ulttyq qurama óner kórsetý múmkindigine ıe boldy.
«Bıyl bizdiń shaıbaly hokkeıden ár jastaǵy ulttyq quramalarymyz tamasha nátıjege qol jetkizip, tarıhta alǵash ret álem chempıonatynyń elıtaly dıvızıonynda oınaıtyn boldy. Osy nátıjelerden-aq elimizde shaıbaly hokkeıdiń qarqyndy damyp kele jatqanyn baıqaýǵa bolady. Jigitter halyqaralyq arenada elimizdiń namysyn abyroımen qorǵap, Qazaqstannyń hokkeı eli ekenin dáleldedi», — degen edi Týrızm jáne sport mınıstri Ermek Marjyqpaev.
Shahmat korolderi
Búginde Qazaqstandy shahmat derjavasyna aınaldy desek, artyq aıtqandyq emes. Halyqaralyq dodalarǵa attanǵan shahmatshylarymyzdyń qaı-qaısysy da elge júldesiz qaıtqan emes. Tipti, ataǵy jer jarǵan sportshylardyń ózin jer qaratqan jerlesterimiz de bar. Aıtalyq, Qatar Masters týrnırinde álemniń bes dúrkin chempıony Magnýs Karlsen 23 jastaǵy qazaqstandyq grossmeıster Álisher Súleımenovten jeńilip qalyp, sátsizdigin «qarsylasynyń qolyndaǵy saǵatyna baılanysty zeıinin joǵaltýymen» túsindirgeni este.
Daryndy jas shatmatshylardyń biri — Zeınep Sultanbek. Ol 7 jeltoqsanda Shrı-Lankada shahmattan qyzdar arasyndaǵy Batys Azııa chempıonatynyń absolıýtti chempıony atandy. Túrkistan oblysynyń shahmatshysy jyldam shahmat chempıonatynda qarsylastarynan basymdyǵyn kórsetip, keıin klassıkalyq týrnırde jeńiske jetti. Al fınalda blıtste úzdik atandy. Nátıjesinde úsh altyn medal qanjyǵalady.
16 qazanda Italııanyń Pýla qalasynda ótken shahmattan 20 jasqa deıingiler arasyndaǵy álem chempıonatynda otandasymyz Ksenııa Balabaeva blıtsten chempıon atansa, Ámına Qaıyrbekova kúmis júldege ıe boldy. Qazaqstannyń qos shahmatshysy 8,5 upaıdan jınap, jarysty teń aıaqtady. Tek qosymsha kórsetkishter boıynsha Ksenııa basymdyqqa ıe bolyp, altynnan alqa taqty.
27 qazanda Mysyrdyń Sharm el Sheıh qalasynda ótken álem chempıonatynda Danıs Qýandyquly 10 jasqa deıingi balalar arasynda birinshi oryndy jeńip aldy.
13 maýsymda Grýzııanyń Batýmı qalasynda rapıd jáne blıts shahmattan kadetter men jastar arasyndaǵy álem chempıonaty óz máresine jetti. Shveıtsarııalyq júıe boıynsha 11 raýndtan turatyn bul bəsekege 35 elden kelgen 450-den astam oıynshy qatysty. 6 kúnge sozylǵan týrnırde Qazaqstan quramasynyń órenderi 2 altyn jáne 4 kúmis medal jeńip aldy. Aıarý Altynbek (U-12) pen Zarına Nurǵalıeva (U-14) qarsylas shaq keltirmeı, chempıon atandy.
15 mamyrda 16 jastaǵy Alýa Nurmanova jahandyq Pro Chess League fınalynda qazirgi álem chempıony qytaılyq Tszıýı Ventszıýndi jeńdi. Sol kúni Bıbisara Asaýbaeva Berlınde ótken Armageddon Women’s Chess Week týrnırinde úzdik atandy.
24 sáýirde Grekııanyń Rodos qalasynda ótken mektep oqýshylary arasynda shahmattan álem chempıonaty 9 jasqa deıingi oıynshylar arasynda klassıkalyq shahmattan Alanna Berikqyzy keremet nátıje kórsetip, chempıon atandy. Ol shveıtsarııalyq júıe boıynsha 9 partııanyń segizinde jeńiske jetti. Otandasymyz sheshýshi matchta negizgi qarsylasy mońǵolııalyq Tselmýýn Iderden (8 upaı) basym tústi. Al bul dodada elimizden shyqqan ekinshi chempıon — Ámına Qaıyrbekova. Ol 17 jasqa deıingi sanatta 8 kezdesýdi utyp, túrkııalyq Zeınep Chıftındi (7,5 upaı) artta qaldyrdy.