«UBT: Jańa reforma jemisin bere me?» - baspasózge sholý
***
«Aıqyn» basylymynyń búgingi sanynda «Qansha mıllıard ıgerilmeı qaldy?» atty maqala berilgen.
Esep komıtetiniń baǵalaýynsha, tutastaı alǵanda, sheneýnikterdiń el qarjysyna qatysty tártibi jaqsaryp keledi. Alaıda ıgerilmeı qalǵan ne talan-taraj bolǵan qarajat kólemi bul joly da az bolmaı tur.
«Bıýdjetti qadaǵalaýshy quzyrly organ 2 memlekettik jáne 15 salalyq baǵdarlamalardy júzege asyrý kezinde jiberilgen 127,7 mıllıard teńge somasyndaǵy «buzýshylyqtardy» anyqtady. Esep komıtetiniń baǵalaýynsha, bul baǵdarlamalardy tıisti dárejede oryndaý qamtamasyz etilmegen, ortalyq jáne jergilikti deńgeılerdegi oryndaýshylardyń tıimdi ózara árekettestigi jolǵa qoıylmaǵan. Osy oraıda jaqynda Memleket basshysy Úkimetke memlekettik baǵdarlamalar sanyn qysqartýdy, al salalyq baǵdarlamalardy múldem joıýdy, olardaǵy mańyzdy jaıttardy vedomstvolardyń strategııalyq josparlaryna engizýdi júktedi», - delingen maqalada.
Bir qynjyltatyny sol, el qarjysyn tıimsiz jumsaýda ortalyqtaǵy sheneýnikterden jergilikti shendiler asyp túspese, keıin qalyp jatqan joq. Esep komıtetiniń esebinde aıtylǵanyndaı, jergilikti jerlerde «2013 jylmen salystyrǵanda, 2014 jyly áshkerelengen qarjylyq buzýshylyqtar somasy 40 paıyzǵa ulǵaıdy jáne 243,1 mıllıard teńgege jetti».
Bilim salasyna ár mınıstr kelgen saıyn jańa reforma paıda bolady. Elimizdiń bas ustazy Aslan Sárinjipov myrza bul joly da UBT-ǵa ózgerister engizýdi qolǵa alsa kerek, dep jazady «Aıqyn» basylymy « UBT: Jańa reforma jemisin bere m e ?» atty materıalda.
Gazettiń atap kórsetkenindeı, jańa mınıstrliktiń sheshimimen, bıylǵy jyly elimizdegi mektep túlekteriniń bilimine qorytyndy baǵa berý júıesi qaıta qaralatyn boldy.
«Bul - UBT-ǵa jasalǵan birinshi ózgertý. ıAǵnı bıyldan bastap, UBT qorytyndysy boıynsha baǵa berý júıesi túbegeıli ózgermek. Ózgertýler boıynsha, attestatqa testileýden alynǵan ball emes, jyl boıy jınaǵan baǵasy men UBT balynyń arasyndaǵy arıfmetıkalyq baǵa qoıylady eken», - delingen atalǵan maqalada.
Aqparattarǵa súıensek, «elimizdegi 11- synyp oqýshylary birneshe jyldan beri ulttyq testileýdiń baǵalaý júıesiniń saldarynan qaıǵyryp keldi. Bul normaǵa sáıkes, oqýshy 11 jyl boıy, máselen, tarıh páninen bestik baǵa alyp kelse, emtıhannan jetkiliksiz ball alǵany úshin attestatqa tórt qoıylatyn. 2015 jyly Bilim jáne ǵylym mınıstrligi bul júıeden bas tartýdy uıǵardy» deıdi.
«Budan bylaı, sheneýnikter bilimge tıimdi baǵa berý úshin testiń qorytyndysy azdyq etetin, balanyń jyl boıy jınaǵan bilim kórsetkishin de baıqaý qajettigin eskergen sııaqty. Alaıda bul júıeniń «Altyn belgi» úmitkerlerine qatysy joq sekildi. Mamandardyń pikirine qaraǵanda, kil bestikke oqıtyndar óz baǵasyn UBT-da aqtaýy tıis. Olardyń attestatyna UBT-da alynǵan baǵasy qoıylatyn bolady», - dep jazady «Aıqyn » .
Sárinjipovtiń jańa reformasy boıynsha, bıylǵy túlekter UBT kezinde jınaǵan balyn úıden shyqpaı-aq bilýine múmkindigi bar. Test nátıjesi Ulttyq testileý ortalyǵynyń saıtynda jarııalanbaq. Óz nátıjesin bilý úshin árbir túlek saıtqa kirip, JSN men testileýge qatysýǵa qujat tapsyrý kezinde beriletin ındıvıdýaldi test kodyn bilse, jetkilikti.
« Túrkistan » basylymy bolsa, oqyrmandardyń nazaryna «Qoqys jáshigi besigine aınalǵan tastandy sábılerdiń sany nege artýda?» degen taqyryppen oı-tolǵam usynýda.
«Qazaqtyń ózgelerge uqsamaıtyn erek qasıetterin sýretteıtin baýyrmal, balajan degen anyqtaýyshtar sózdik qorymyzdan ada qalyp bara jatqandaı. Buǵan sońǵy kezderi qulaǵymyzǵa jıi ilinetin jantúrshigerlik oqıǵalar sebep. Eń soraqysy, «jańa týǵan sharanasyn qoqys jáshigine tastap ketti», «balasyn azaptap óltirdi», «anasyna pyshaq saldy», «ákesin aıýandyqpen óltirdi» degen aqparattarǵa etimizdiń úırenip ketkeni. Ásirese, óziniń ishinen shyqqan balasyn óz qolymen óltirgen analar men ákeler týraly habarlar gazet beti men efır ýaqytyn bosatpaıtyn boldy. Jórgegi kebinge, besigi qoqys jáshigine aınalǵan sábılerdiń sany nege artty? Ana óz balasyn ólimge qalaı qıdy? Patologııalyq qatygezdik qazaq qoǵamyna qaıdan keldi?», - dep bastalady maqala.
«Ómirden túńildim». Órimdeı eki qyzyn býyndyryp óltirgen áıel óz qylmysynyń sebebin osylaı túsindirgen. Ótken aıdyń sońynda, naqtyraq aıtsaq, 23 sáýirde Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Saryaǵash aýdanynda bolǵan oqıǵa qoǵam dertiniń asqynǵanyn kórsetti. Óz anasynyń qolynan ajal qushqan Balymnyń jasy nebári 11-de, al sińlisi Amankúl 9 jasta edi. Búldirshinder oqyǵan Saryaǵashtaǵy Júsipbek Aımaýytov mektebiniń ujymy men oqýshylary áli eseńgirep júr. Kúndelikti qol ustasyp sabaqqa keletin apaly-sińlili qyzdardyń ólimi týǵan anasynan kelgenine sengileri kelmegen. Biraq derek pen dáıektiń bári 33 jastaǵy Fırýza Týlaǵanovany nusqap turǵan soń senbeske lajdary qalmapty», - delingen maqalada.
***
Taldyqorǵanda Qabanbaı batyr eskertkishiniń ústine minip, keıin ol beınerolıkti ınternetke salyp jibergen vandaldardyń oqıǵasy jalǵasyn tapty, dep habarlaıdy resmı tilde shyǵatyn «Ekspress K» basylymy.
Polıtsııa ol eki azamattyń kim ekendikterin anyqtady. Olardyń birinen jaýap alynýda.
«Bul ınternet-rolık sáýir aıynyń sońynda jarııalandy jáne jurttyń ashýyna ushyraǵan bolatyn. Biz vıdeonyń eki «keıipkerin» ustadyq. Olardyń biri 26-da, ekinshisi - 27 jasta», - deıdi Taldyqorǵan ІІB bastyǵy Erlan Sansyzbaev. - Olarǵa qatysty «buzaqylyq» faktisi boıynsha qylmystyq is qozǵaldy. Ustalǵandardyń biri bul vıdeo 4 jyl buryn túsirilgen jáne ınternetke endi ǵana salyndy dep otyr. Barlyq jaıttardy tergeý barysy anyqtaıtyn bolady.