Túrkııa muraǵattar basqarmasynyń basshysy: Qazaq ǵalymdaryna esik ashyq
Kórmeniń ashylýy aldynda tilshilerge suhbat bergen Túrkııa Respýblıkasy Premer-Mınıstrligine qarasty Memlekettik muraǵattar basqarmasynyń bas dırektory, professor Ýgýr Únal kórmege Osmanly memleketi men Orta Azııa elderiniń baılanystary týraly málimetter baryn aıtty.
«Sonyń ishinde Qazaq Handyǵynyń handarymen Osmanly padıshalarynyń arasyndaǵy hattardyń kóshirmelerin halyqqa usynyp otyrmyz. Ákelingen qujattardyń arasyndaǵy eń mańyzdysy - qazaq hany Qaıyp han men ІІІ Ahmettiń arasynda bir-birine jazǵan hattary. Bulardyń mańyzy bólek. Qujattar eki halyqtyń arasyndaǵy tarıhı jadyny jańalaý úshin, sony zerdeleý úshin óte úlken máni bar qujattar dep esepteımiz. Qujattardyń arasynda tek hattar emes, odan bólek bir-birine syı-sııapat tartý etkeni týraly málimetter, Qaıyp hannyń tartý etken jylqylary týraly maǵlumattar bar. Mańyzdy sharanyń uıymdastyrylýyna muryndyq bolǵan QR Ulttyq mýzeıine, ıÝnýs Emre ınstıtýtynyń ujymyna óte úlken alǵysymdy bildiremin», - dedi ol.
Professor sonymen birge, Osman muraǵaty týraly sóz qozǵady.
«Osman muraǵatynda qyryqtan astam eldiń tarıhy saqtalǵan. Qazirgi kezde Osman arhıvinde 95 mıllıon qujat jáne 400 myńǵa tarta tirkeý dápteri bar. Kún saıyn bizdiń muraǵatymyzǵa eki júzden astam sheteldik kelip, zertteý jumystaryn júrgizedi. Osy rette qazaq aǵaıyndarǵa da aıtarymyz: Qazaqstannan kelgen barlyq adamdarǵa muraǵatymyzdyń esigi aıqara ashyq. Tarıhı qujattar qol jetimdi. Ystambulǵa kelińizder», - dedi Ýgýr Únal.
Aıta ketsek, búgin Ulttyq mýzeıde «Osmanly memleketi men Orta Azııa handyqtary qarym-qatynastarynyń qujattary» atty kórme ashyldy. Tarıhı qujattardyń arasynda Qazaq hany Muhammet Qaıyp han men Osmanly sultanynyń 1713 jyly jazylǵan hattary bar. Kórme ıÝnýs Emre atyndaǵy túrik mádenı ortalyǵynyń uıymdastyrýymen, Túrkııanyń Qazaqstandaǵy Elshiliginiń qoldaýymen, «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda uıymdastyrylǵan. Kórmege Osmanly memleketi men Orta Azııa handyqtarynyń qarym-qatynastaryn baıandaıtyn 40 qujat qoıylyp otyr. Olardyń barlyǵy Túrkııa memleketine qarasty Osmanly muraǵatynan alynǵan. Qujattar arasynda Qazaq hany Muhammet Qaıyp han men Osmanly sultanynyń 1713 jyly jazylǵan hattary sııaqty derekter Qazaqstan halqyna tuńǵysh ret usynylýda.