Tuńǵysh Prezıdenttiń murajaıy táýelsiz eldiń saıası tarıhyn zertteý ortalyǵyna aınalýdy kózdep otyr - A.Saǵynǵalı.
Bұrynғy Elbasynyң rezıdentsııasy, қazirgi mұrajaıdyң ishinde sәýlettik keshenniң zaldary, kabınetteri men holdary sol қalpynda saқtalyp, maқtan tұtarlyқ tarıhı jәdigerlerge aınalýda. Mұrajaıdyң dırektory Alma Saғynғalıdyң aıtýynsha, ҚR Tұңғysh Prezıdenti mұrajaıy 2004 jylғy tamyzdyң 28-inde Elbasy Jarlyғynyң negizinde құryldy.
- Men mұrajaı naғyz tarıhı ғımaratta - bұrynғy Memleket basshysynyң rezıdentsııasynda ornalasқandyғyn atap өtkim keledi. Mұrajaıdyң biregeı ereksheligi - jas memlekettiң өmirindegi tarıhı sheshimderdiң biraz bөliginiң osy jerde қabyldanғandyғynda, onda birқatar jyldar boıy bizdiң elimiz үshin maңyzdy kezdesýlerdiң өtkendiginde.
Dәl osy ғımaratta 1997 jylғy jeltoқsannyң 10-ynda ҚR Parlamenti palatalary men ҚR Үkimetiniң saltanatty birlesken otyrysynda elimizdiң jaңa elordasy bolyp Aқmola (қazirgi Astana) қalasy atanғandyғy үlken maқtanysh. Mұrajaıdy elordanyң nazar aýdararlyқ oryndarynyң қataryna sөzsiz қosýғa bolady. Қazirgi mұrajaı keshendi ғylymı, bilim jәne mәdenı ortalyқ bolyp tabylady. Onda tәýelsiz Қazaқstannyң құrylý jәne damý үderisterin tolyқ jәne jan-jaқty ashatyn derekti, tarıhı materıaldar jınaқtalғan.
- Alma Saғynғalı, Mұrajaıdyң ғylymı-zertteý jұmysy men baspa қyzmeti týraly aıtyp өtseңiz.
- Mұrajaı «Tәýelsiz memlekettiң құrylý jәne damýyndaғy ҚR Tұңғysh Prezıdentiniң saıası bastamalary» ғylymı baғdarlamasy aıasyndaғy үlken ғylymı-zertteý jұmystaryn atқarýda. Ғylymı baғdarlamaғa 7 joba kiredi. Olarғa sәıkes saıası, tarıhı, әleýmettik, ekonomıkalyқ jәne sotsıologııalyқ zertteýler jүrgizilýde. Bүgingi kүnge deıin biz 3 halyқaralyқ ғylymı-tәjirıbelik konferentsııa, 2 jalpyқalalyқ «dөңgelek үstel» өtkizip үlgerdik. Sondaı-aқ ғylymı jәne әdistemelik semınarlar, sheberlik synyptar men taғy basқa sharalar da ұıymdastyrylýda. Keleshekte mұrajaı tәýelsiz memlekettiң saıası tarıhyn zertteý ortalyғyna aınalýdy kөzdep otyr.
Ғylymı қordaғy zertteýlerdi basyp shyғarý baғytyndaғy jұmystar da bastaldy. «ҚR Tұңғysh Prezıdenti mұrajaıynyң kollektsııasynan» serııasymen jınaқtar, baғdarlama aıasynda oryndalғan monografııalar men maқalalar jınaқtary daıyndaldy. 2007 jyly mұrajaı «Mıras» қoғamdyқ-saıası jәne ғylymı-tanymal jýrnalyn shyғara bastaғandyғyn atap өtkim keledi. Sondaı-aқ jyl saıyn respýblıkalyқ sýretter baıқaýyna қatysýshylardyң «Týғan jerim» jınaқtary basylyp shyғady. Al sabaқtar, kezdesýler men balalar merekeleri «Mұrajaı sabaқtarynyң jınaғy» betterinen oryn alғan. Қazir jүzege asyrar bizdiң jaңa ıdeıalarymyz ben oılarymyz kөp. Olar da oқyrmandar arasynda өz ornyn tabady dep oılaımyn.
- Mұrajaı shaңyraғynda birқatar saıası oқıғalar өtýimen қatar, қandaı zamanaýı jaңalyқtar boldy?
- Bizdiң mұrajaı өz aldyna aıtarlyқtaı үlken maқsat қoıady. Biz mұrajaıdy elordanyң mәdenı ortalyғy etetin birқatar jobalardy қolғa alғan bolatynbyz. Mәdenı shaңyraқtyң ғylymı-қorlyқ jәne ғylymı-zertteý қyzmetin jetildirý maқsatynda «AJ-Mұrajaı» avtomattandyrylғan aқparattyқ jүıe sııaқty biregeı ınnovatsııalyқ tehnologııalar engizilip, ıgerilýde. Biz osy baғdarlamany oıdaғydaı iske қosқan elimizdegi alғashқy mekememiz.
Bizde 500 jyl boıy saқtaýғa bolatyn negatıvter қoryn құrýғa mүmkindik beretin Mıkrografııa laboratorııasy jұmys isteıdi. Sondaı-aқ «Otbasynda, mektepte, қoғamda jәne basқa әleýmettik ınstıtýttarda kөshbasshy қasıetterin қalyptastyrý» atty jaңa bilim jobasy iske қosyldy.
- ҚR Tұңғysh Prezıdenti mұrajaıy өziniң 5 jyldyғyna қala tұrғyndary men қonaқtaryna ne ұsyndy?
- Basty mereıtoılyқ shara - «Қazirgi zamanғy mұrajaı: Ғylym. Dәstүr. Innovatsııalar» atty halyқaralyқ ғylymı-tәjirıbelik konferentsııasy. Әlemdegi 7 memlekettiң өkilderi қatysқan bұl sharany biz «Nұr Otan» halyқtyқ-demokratııalyқ partııasymen birigip ұıymdastyrғan bolatynbyz. Bizdiң negizgi maқsatymyz - ortaқ kәsibı problemalary bar mұrajaılar arasynda tәjirıbe almasatyn alaң ұıymdastyrý.
Sonymen birge, «Өmir өzenindegi belester» kөrmesi ashyldy, «Mıras» қoғamdyқ-saıası jәne ғylymı-tanymdyқ jýrnalynyң mұrajaı tarıhynyң barynsha jarқyn betterin ashatyn arnaıy basylymy daıyndaldy.