Túngi qurǵaq jótel qaterli isiktiń belgisi bolýy múmkin – onkolog
Ókpeniń qaterli isigi onkologııalyq aýrýlardyń ishinde jıi kezdesetin dertterdiń biri. Ortalyqtyń onkologııalyq blok jetekshisi Jiger Dúısenovtiń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta SQO-da 449 adam dıspanserlik esepte tur. Tek byltyr 200-ge jýyq syrqatqa alǵash ret osy dıagnoz qoıylǵan. Obyr anyqtalǵan patsıentterdiń shamamen tórtten bir bóligi - áıel. Negizinen jasy 50-den asqan er adamdar shaldyǵady.
«Ókpeniń qaterli isigin erte anyqtaý óte mańyzdy. Bul obyrdy emdeý nátıjelerin jaqsartýdyń eń tıimdi joly. Sondyqtan onkologııalyq aýrýǵa kim shaldyǵady, kim qaýip-qater tobyna kiredi, aldymen osy suraqqa jaýap bersem – tizimniń basynda temeki shegýshiler tur. Qaterli isiktiń damýyna ákeletin daýsyz faktor - temeki tútininiń kantserogenderi, onymen baılanys neǵurlym uzaq bolsa, soǵurlym kóp tin zaqymdalady, sondyqtan qaterli isik qaýpi soǵurlym joǵary bolady.
Ekinshi kezekte óndiristik zııandarmen, atap aıtqanda ókpe isigin týdyratyn kantserogendermen baılanysty kásiporyndarda jumys isteıtin adamdar jáne ókpeniń sozylmaly aýrýlary - pnevmonııa, týberkýlez, pnevmoskleroz, sılıkoz jáne t. b. bar adamdar jıi aýyrady.
Bul adamdar ózderine erekshe nazar aýdarýy kerek. ıAǵnı men ataǵan toptardyń bireýine nemese birnesheýine jatatyn adamdardyń shuǵyl, búgin, dál qazir temekini tastaý qajettigi aıtpasa da túsinikti. Onyń tútini aınaladaǵy jaqyndaryna da zııan. Ómirinde shylym tartyp kórmegen áıeldiń kúıeýi shylym shegetin bolsa, ol da qater tobyna kiredi.
Sondaı-aq zııandy óndiristerde eńbekti qorǵaý erejelerin saqtaýy tıis. Budan bólek táýekel tobyna kiretinder jylyna 1-2 ret ókpeniń profılaktıkalyq rentgendik zertteýin júrgizýi qajet.
Mundaı saqtyq ókpeniń qaterli isigin erte anyqtaýǵa baǵyttalǵan. Nátıjesinde em jaqsy qonyp, naýqastyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa múmkindik beredi. Іsikti damýdyń erte satysynda anyqtaý - onkologtardyń mańyzdy mindetteriniń biri», - deıdi Jiger Dúısenov.
Ókpeniń qaterli isiginiń belgileri aýrýdyń satysyna baılanysty ózgerýi múmkin, biraq ádette olar birkelki bolady.
«Ýaqyt ótse de ketpeı, qaıta kúsheıe túsken turaqty jótel, sonyń ishinde túngi qurǵaq jótel. Silekeı men qaqyryqta qannyń paıda bolýy, tynys alýdyń qıyndaýy nemese entigý. Keýde tusynyń turaqty túrde aýyrýy, tábettiń tómendep, salmaqtyń joǵalýy. Sharshaý jáne jalpy álsizdiktiń bolýy. Dene qyzýynyń joǵarylaýy. Mundaıda dereý dárigerge kóringen jón. Ókpeniń qaterli isigi asqynǵan jaǵdaıda – daýys qarlyǵady, júrek nemese qol aımaǵynda aýyrsyný paıda bolady, bet isinip, kógildir reńkke boıalady, sondaı-aq, moıynnyń, qoldyń nemese keýde qýysy tamyrlary isinedi», - deıdi onkolog.
Mamannyń aıtýynsha, ókpeniń qaterli isigin ókpeniń basqa aýrýlarynan ajyratatyn erekshe jáne naqty belgileri joq. Sonymen qatar, sımptomdardyń «jıyntyǵy» isiktiń ókpeniń qaı jerinde ornalasqanyna baılanysty. Mysaly, ókpeniń ortalyq bóliginde, bronhta isik paıda bolǵan jaǵdaıda kóbinese túnde emdeýge kelmeıtin qurǵaq jótel qysyp, qan túıirshikteri bar qaqyryq túsedi. Syrqat entigip, keýde tusy aýyrady.
Perıferııalyq qaterli isik, kerisinshe, uzaq ýaqyt boıy asımptomatıkalyq túrde ótedi. Sondyqtan 60-80% jaǵdaıda ol tek flıýorografııa arqyly ǵana anyqtalady. Jótel, entigý jáne gemoptız paıda bolǵan jaǵdaıda – bul onyń asqynǵan túri, isiktiń úlken bronhqa jaıylǵanyn kórsetedi.
Perıferııalyq qaterli isik paıda bolǵanda syrqattardyń 20-50% erte kezeńderde aýyrsyný baıqalady, biraq aýrý ádette tez basylady, sondyqtan syrqat qatty mazalamaǵandyqtan dárigerge kórine qoımaıdy.
«Meniń aıtaıyn degenim, adam táýekel tobyna jatsa, ol jaqsy jaǵdaıyna qaramastan, jylyna 1-2 ret tekseristen ótkeni jón. Qandaı da bir belgileri bolsa, birden dárigerge qaralǵany abzal. Qater tobyna kirmese, ókpesine qatysty kez-kelgen shaǵym paıda bolǵan kezde dereý dárigerge qaralý kerek», - deıdi Jiger Dúısenov.
Dárigerdiń aıtýynsha, ókpeniń qaterli isigi de kóptegen basqa onkologııalyq aýrýlar sııaqty, hırýrgııalyq jolmen, sáýle arqyly jáne preparattarmen emdeledi.
«Ókpeniń qaterli isiginde hırýrgııalyq ádis eń tıimdisi bolyp sanalady, atap aıtqanda, metastazdar bolmaǵan kezde isikti tolyǵymen alyp tastaıtyn radıkaldy hırýrgııa. Qazirgi ýaqytta 70 jastan asqan naýqastarǵa da otalar esh qıyndyqsyz jıi jasalatyn bolǵan. Desek te, sáýlelik jáne hımıoterapııanyń ókpeniń qaterli isigin emdeýde de mańyz zor. Olardy hırýrgııalyq ádispen birge qoldaný emdeý nátıjelerin aıtarlyqtaı jaqsartady. Ókpe qaterli isiginiń, ásirese dárilik jáne sáýlelik emge sezimtal túrleri bar. Eń bastysy – aýrýdy asqyndyrmaı, onkologpen emdi erte satysynda bastap ketý», - deıdi Jiger Dúısenov.