Tumaýdan qalaı saqtaný kerek?

<p>Qazir qońyr kúzdiń salqyny bastalǵan ýaqyty. Aýa raıy da qubylmaly bolatyn kez. Sáıkesinshe mundaı kezeńde jedel respıratorly vırýsty ınfektsııasy, tumaý beleń alady. Odan saqtaný joly qandaı? Osy oarıda <a href="https://kaz.inform.kz/lenta/" target="_blank" rel="noopener">Kazinform </a>Qyzylorda oblysynyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamentiniń basshysy Dınara Jańabergenovany áńgimege tartqan edi.</p>

- Aldymen tumaý jaıynda keńirek aıta ketseńiz. Onyń belgisi qandaı bolady?

- Tumaý jyl saıyn kóptegen elde epıdemııalyq sıpatta taralady. Qazaqstanda ózge elderdegi sekildi tumaý jáne JRVI - densaýlyq saqtaýdyń ózekti máselesiniń biri.
Tumaý ádette asqynýymen qaýipti ekeni belgili. Eń jıi kezdesetin tumaý aýrýynyń asqynýy – pnevmonııa. Sondaı-aq, asqynýǵa baılanysty bronhıt, sınýsıt, otıt, mıozıt, mıokardıt sekildi aýrý túrleri tirkelýi múmkin. Bul aýrý 2 jasqa deıingi balalar, sozylmaly aýrýy bar naýqastar jáne qarttar arasynda aýyr ótedi. Sondyqtan respıratorlyq aýrýlardyń alǵashqy belgisi paıda bolǵan kezde ózin-ózi emdeýmen aınalyspaı, tez arada aımaqtyq dárigerlerdi úıge shaqyrtyp, der kezinde em alý qajet.

- Odan saqtaný joldary qandaı?

- Aldymen ımmýnıtetti kóterý úshin salaýatty ómir saltyn saqtanýǵa, jeke bas gıgıenasyn oryndaýǵa keńes beremiz. Sondaı-aq, epıdmaýsym kezinde kópshilik oryndarda, nashar jeldetiletin jerlerde betperde kıip júrgen artyq emes. Oǵan qosa araqashyqtyqty saqtaý, qoldy jıi sabyndap jýyp, antıseptıkterdi paıdalaný da mańyzdy. Dárýmenderge baı taǵamdardy paıdalanyp, salaýatty ómir saltyn ustaný árbir azamattyń densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa áserin tıgizedi. Bul saqtyq sharalary tek tumaý men JRVI-dan ǵana emes, ózge de ınfektsııalyq aýrýlardy juqtyryp alý qaýpin tómendetedi.

- Bul maqsatta quzyrly oryndar tarapynan qandaı is-sharalar qolǵa alynyp keledi?

- QR Úkimetiniń 2020 jylǵy 24 qyrkúıektegi №612 qaýlysymen bekitilgen medıtsınalyq kómektiń kepildik berilgen kólemi sheńberinde mindetti profılaktıkalyq ekpelerdi júrgizý qaǵıdasyna sáıkes jyl saıyn tumaýǵa qarsy vaktsınatsııalaý tıisti kontıngentterge turǵylyqty meken-jaıy boıynsha emhanalarda tegin júrgiziledi. Ol eń aldymen medıtsına qyzmetkerleri, medıtsınalyq uıymda dıspanserlik esepte turǵan jetkinshekter jáne balalar úıleriniń, sábıler úıleriniń tárbıelenýshileri, qarttar úıinde turatyn azamattarǵa júrgiziledi. Sondaı-aq epıdemıologııalyq kórsetilim boıynsha júzege asady. Budan bólek, atalǵan kontıngentte qamtylmaǵan adamdar ekpeni aqyly túrde saldyrýyna bolady. Búgingi kúni ekpeni aqyly túrde alýǵa bolatyn emhana bekitilý ústinde, ol týraly qosymsha habarlanady.

- Sondaı-aq, jumys oryndarynda ujymdyq ımmýnıtetti qalyptastyrýǵa mán berile me?

- Jumys oryndarynda ujymdyq ımmýnıtetti qalyptastyrýdyń mańyzy zor. Departament tarapynan tumaý men onyń asqynýlarynyń aldyn alý úshin aýrýǵa baılanysty uzaq merzimdi jumysqa qabilettiligin joǵaltý men aýrýhanaǵa jatqyzýdy boldyrmaý úshin ujymdyq ımmýnıtetti qalyptastyrý máselesi turǵyndar arasynda nasıhattalyp keledi. Qysqasy, aǵzany asqynýdan qorǵaý jáne tumaý epıdemııasynyń densaýlyq saldaryn azaıtý maqsatynda jumysshylar men qyzmetkerlerge vaktsınatsııalaýdy usynamyz.

- Bıyl oblysta turǵyndar arasynda jedel respıratorly vırýs jáne tumaýǵa shaldyǵý jaǵdaıy qalaı bolyp jatyr?

- Qoldaǵy derekke súıensek, jedel respıratorly vırýs ınfektsııasyna bıyl oblysta 33456 adam shaldyqqan. Onyń ishinde 14 jasqa deıingi balalar úlesi – 21971. Al tumaý aýrýy 68 adamnan anyqtaldy. Onyń 20-sy 14 jasqa tolmaǵan jasóspirimder arasynda tirkeldi.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy halyqty tumaýdan qorǵaýdyń jalǵyz jáne tıimdi ádisi retinde tumaýǵa qarsy vaktsınatsııalaýdy usynady. Osy maqsatta tumaýdyń epıdahýalyn turaqtandyrý jáne aýrý deńgeıin tómendetý baǵytynda jyl saıyn jergilikti bıýdjetten tumaýǵa qarsy vaktsına satyp alynady. Bıyl 84430 doza vaktsına qoımaǵa jetkizildi. Tumaýǵa qarsy ımmýndaýǵa Reseı elinde óndirilgen «Grıppol plıýs» vaktsınasy qoldanylady. Qazan aıyndaǵy esep boıynsha 25074 adam tumaýǵa qarsy ekpe alyp, aǵzanyń qorǵanys qabiletin kúsheıtip aldy.

- Áńgimeńizge raqmet.