Tórtinshi onjyldyqtyń tujyrymdamasy

NUR-SULTAN. QazAqparat – Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń el gazeti «Egemende» jaryq kórgen «Táýelsizdik bárinen qymbat» atty baǵdarlamalyq maqalasy elimizdiń júrip ótken otyz jyl ishindegi jetken jetistikteri ǵana emes, jarqyn bolashaǵy týraly baısaldy taldaý jasaýymen de qoǵamdyq sanaǵa silkinis jasap, ultqa baǵdar beretin tujyrymdamalyq sıpatymen oqyrmanǵa oı saldy. Sondyqtan bul qundy qujatty búgingi belesimizdi baǵamdaǵan, bolashaǵymyzǵa baǵdar bergen, qoǵam qundylyqtaryn tanym men talǵam tarazysynan tolǵaǵan, ultty uranshyldyqqa emes, ustamdylyqqa úndegen ulaǵatty maqala deýge negiz bar. Mundaı pikirdi «Egemen Qazaqstan» respýblıkalyq gazeti» AQ basqarma tóraǵasy Darhan Qydyráli bildirdi.

«Táńirge táýbe, táý eter táýelsizdiktiń alǵashqy úsh on jyldyǵynda elimiz orasan jetistikterge qol jetkizdi. Bul týraly maqalada júıeli, jaqsy aıtylǵan. Sonymen qatar aldaǵy tórtinshi onjyldyqtyń bizge júkteıtin mindeti qýatty eldiń ıesi hám kemel halyq bolý ekenin, bul úshin ulttyń jańa bolmysyn qalyptastyrý qajettigin qaperge salady. Egemendiktiń máńgilik úshtaǵany – baıtaq jerimiz, qasterli tilimiz jáne boıtumardaı bereke-birligimizdi kózdiń qarashyǵyndaı saqtaýǵa shaqyrady.

Árıne, ulttyq sanany tarıhı sana qalyptastyrady. Tarıhyn tereń bilgen, tamyr tartyp, taǵylym alǵan ult táýelsizdiktiń tegin kelmegenin uǵynady. Bul rette Elbasynyń «Mádenı mura», «Rýhanı jańǵyrý» syndy keshendi baǵdarlamalar jasaý arqyly tarıhı sanamyzdy jańǵyrtýǵa rýhanı negiz, derektemelik baı qor jasap, taptaýryn qııas túsinikterden sanamyzdy azat etkenin aıtqan Prezıdenttiń tarıhshylarǵa otandyq kanondyq tarıh jazý, sol arqyly urpaqqa uǵynyqty, qarapaıym tilmen ótkenimizdi nasıhattaý, kórkem jáne derekti fılmderdi kóbeıtý sekildi tapsyrmalar berýi – ýaqyt sozbaı sheshimin tabýǵa tıisti ózekti másele ekeni aıdan anyq.

Asharshylyq, qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý, tizimin jasaý, aqıqatty qalpyna keltirý – bostandyq pen eldik jolynda sheıit bolǵan bozdaqtardyń aldyndaǵy ótelmegen paryz. Qyzyl qyrǵyn, zulmat súrgin, soǵystyń zardaby, saı-salada shashylyp qalǵan aqsóńke súıekter, jat jerdi jastanyp kóz jumǵan bosqyndar taǵdyry – jankeshti qazaq eliniń basynan keshken álemdik tarıhta sırek bolatyn uly náýbet. Bıyl oǵan da júz jyl tolmaq. Ótkenge salaýat aıtý úshin de osy qasiretti shejireni arhıv derekterimen, bultartpas qujattarmen aıǵaqtaý – urpaqqa borysh, ultqa syn. Bul rette taıaýda ǵana Prezıdent Jarlyǵymen qurylǵan Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi memlekettik komıssııaǵa jaýapkershilik júgi artylary anyq.

Kezinde «Ótken kúnnen baǵasyz bir belgi bop, Nurly juldyz babam tili, sen qaldyń» dep aqıyq Maǵjan aqyn aıtqandaı, ana tili qoǵamdy biriktirýshi, tutastyrýshy, eldikti qalyptastyrýshy biregeı qundylyq ekeni belgili. Alaıda ana tiliniń qoldanys aıasyn keńeıtip, is-qaǵazdaryn memlekettik tilge kóshirýge kedergi keltiretin jaıttar da oılandyrmaı qoımaıdy. 1997 jyly qabyldanǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Til týraly Zańnyń baptaryna ýaqyt talabyna saı ózgerister engizý qajet. Ásirese atalǵan Zańnyń 23-babynda aıtylǵan «Memlekettik tildi belgili bir kólemde jáne biliktilik talaptaryna sáıkes bilýi qajet kásipterdiń, mamandyqtardyń jáne laýazymdardyń tizbesin» bekitýdiń ýaqyty jetti degen oıdamyz.

Dana halqymyz «jer-sýdyń aty – tarıhtyń haty» degen. Túrkistan oblysynyń ataýy tarıhı sanany jańǵyrtýǵa eleýli yqpaly bolǵanyn aıtqan Prezıdent qazaq dalasynyń teńdessiz jer jannaty ekenin, osynaý ulan-ǵaıyr aýmaqty bizge syrttan eshkimniń syıǵa tartpaǵanyn, sondyqtan da jerdiń satylmaıtynyn taǵy bir ret eske saldy.

Qasıetti jerimizge baıyrǵy ataýlaryn qaıtarý da – táýelsizdik ákelgen ádilettiń jemisi. Áıtkenmen, bul baǵytta kesheýildep kele jatqan tolǵaqty jaıttyń biri – dalamyzda ospadar júıeden qalǵan otarlyq ataýlardy aýystyrý máselesi. Bul rette Altaı, Baıanaýyl, Saryarqa, Qyzyljar, Saraıshyq, Ertis, Jaıyq sekildi baıyrǵy jarasymdy ataýlar «tilge jeńil, júrekke jyly tıip», qaı óńirge de suranyp tur emes pe?! «Bos jatqan jer jaý shaqyrady» degendeı, Memleket basshysynyń halqy seldirep, sırep qalǵan shekaralyq aımaqtar týraly alańdaýy – sheshimin kesheýildetýge bolmaıtyn strategııalyq mańyzdy joba. Sondyqtan ońtústikten soltústikke, shyǵysqa otbasylardy kóshirý, shetelden keletin qandastardy júıeli shoǵyrlandyrý, olardyń kásipkerlikpen aınalysýyna jeńildik jasap, arnaıy mártebe berý de kún tártibinde kútpeıtin másele.

Bostandyq – bar baqytymyz ben baılyǵymyzdyń bastaýy! Aıshyqty azattyq – atalarymyz ben Alash arystarynyń ańsary! Sondyqtan táýelsizdik táýekeli toqmeıilsýdi kótermeıdi, endeshe eńse tiktegen eldigimizdi suq kózder men sýyq sózderden sát saıyn, saǵat saıyn tabandy qorǵaý qajet! Mereıli meje aldyndaǵy maǵynaly maqala bizdi osyǵan úndeıdi», - deıdi D.Qydyráli.