TOLYBEKOV SERǴALI ESPEMBETULY
Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti) bitirgen. 1932-1938 jyldary - Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń saıası ekonomııa kafedrasynyń assıstenti, dotsenti, 1938-1942, 1947-1950 jyldary - Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń dırektory, 1950-1952 jyldary - osy ınstıtýttyń kafedra meńgerýshisi, 1952-1963 jyldary - Qazaq KSR-i Ǵylym akademııasy Ekonomıka ınstıtýtynyń dırektory. 1963-1974 jyldary Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń rektory qyzmetterin atqarǵan. 1974 jyldan ómiriniń sońyna deıin Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń keńesshisi-professory qyzmetin atqardy. 1959-1964 jyldary KSRO Ǵylym akademııasynyń saıası ekonomııa máseleleri jónindegi ǵylymı keńesiniń múshesi bolǵan.
Serǵalı Espembetuly Tolybekov Qazaqstannyń ekonomıkalyq damýy, saıası ekonomııa máseleleri boıynsha 100-den astam ǵylymı eńbekterin jarııalaǵan. Ol Qazaqstan men Orta Azııa respýblıkalarynyń materıaldary negizinde qoǵam damýynyń teorııasy jáne tarıhı-ekonomııalyq máselelerin zertteýmen aınalysyp, «Qazaqstannyń Reseıge qosylý qarsańyndaǵy ekonomıkalyq damý deńgeıi», «Qazaqtardyń 17-19 ǵasyrlardaǵy qoǵamdyq-ekonomıkalyq damý deńgeıi» atty eńbekterin jarııalady. Ǵalymnyń «17 ǵasyr men 20 ǵasyrdyń bas kezindegi qazaqtardyń kóshpeli qoǵamy. Saıası-ekonomıkalyq taldaý» degen irgeli monografııasy ǵylymı ortanyń nazaryn aıryqsha aýdardy. Ol bul eńbeginde ekonomıkalyq ǵylym salasynda alǵash ret kóshpeli qoǵam jaǵdaıyndaǵy, naqtyraq alǵanda tóńkeriske deıingi Qazaqstandaǵy óndiristik qatynastardyń negizderi týraly prıntsıpti jańa qaǵıdalar usyndy. Ol kóshpeli qazaq qaýymynyń áleýmettik-ekonomıkalyq qurylysyna, Qazaqstannyń naqtyly erekshelikterine tereń saıası, ekonomıkalyq taldaý jasady. Kóshpendilerde mal sharýashylyǵy materıaldyq óndiristiń erekshe salasy ekenin, qazaq aýylynda patrıarhaldyq-rýlyq óndiristik qatynastardyń ústem bolǵanyn, kóshpeli jaǵdaıdaǵy mal sharýashylyǵymen aınalysatyn qazaq aýylynda malǵa degen jeke menshik óndiristiń negizgi quraly retinde patrıarhaldyq-rýlyq qatynastardyń negizin quraǵanyn egjeı-tegjeıli taldap, jan-jaqty ashyp kórsetti. Ermuqan Bekmahanov eńbekterin synaýshylyq kózqarasymen baǵalap, sol taqyryptaǵy pikirtalastarǵa belsene qatysqan.
Serǵalı Espembetuly ómiriniń sońǵy jyldary qazaqtardyń shyǵý tegi men shejiresin zertteýmen aınalysty. Onyń «Qazaq shejiresi» (1992) degen kitabynda qazaq halqynyń tarıhy týraly mol maǵlumat keltirilgen.
Eki márte Eńbek Qyzyl Tý ordenimen, otandyq jáne sheteldik kóptegen medaldarmen marapattalǵan.
Derek kózi:
Qazaqstan ulttyq entsıklopedııasy, 8 tom.