Tól ataýdan jırengeni qalaı: Federatsııa toǵyzqumalaqtyń atyn aýystyrýǵa qarsy shyqty
Eske sala keteıik, keshe Májilis depýtaty Gúldara Nurymova toǵyzqumalaq oıynynyń ataýyn bir izge keltirý úshin toǵyzat dep ataýdy usynyp, Úkimetke saýal joldaǵan bolatyn.
Onyń aıtýynsha, búginde bul oıynnyń negizgi eki ataýy ornyǵyp otyr: qazaqsha — toǵyzqumalaq, qyrǵyzsha — toǵyzkórgól. Іshinara túrikshe mangala/gechıýrme atalady.
Qazaqstan tarapy halyqaralyq jarys ótkizgende oıynnyń aty «toǵyzqumalaq» atalady da, Qyrǵyzstan jaǵy jarys uıymdastyrǵanda bul oıyn «toǵyzkórgól» bolyp shyǵa keledi.
«Ǵalymdar men zertteýshilerdiń pikirinshe, bul oıynnyń jalpytúrkilik ataýy bar, ol — Toǵyzat. Etnograf G.Zagrıajskııdiń eńbeginen oıynnyń ataýy XIX ǵasyrda toǵyzat atalǵany málim bolyp otyr. Osy derekterdi eskere otyryp, aldaǵy V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynyna deıin jalpytúrkilik bul zııatkerlik sporttyń ataýyn ortaq nusqamen toǵyzat ataýyn qalyptastyrý sharalaryn qolǵa alýdy usynamyz», — dedi Májilis depýtaty.
Osyǵan oraı tıisti federatsııa basshysy Álıhan Báımenov únsiz qalmady.
Onyń aıtýynsha, ǵasyrlar boıy halyq paıdalanyp kelgen tól ataýdan jırený, qasıetti uǵymdarǵa nemquraıly qaraý — ulttyq qundylyqtar aıasynda qoǵamdy uıystyrýǵa bastamaıtyn is ekeni sózsiz.
«Kóziqaraqty kez kelgen adam „bular basqany qoıǵanda Abaıdy tanymaı, Áýezovti oqymaǵandar ma?“ dep qaıran qalǵan shyǵar. Bastamashylardyń kimdi oqıtynyn bilmeımiz, biraq qaǵıdaly aqıqatty túsinbeıtini anyq. Toǵyzqumalaq — ulttyń myńjyldyq tarıhy bar zııatkerlik oıyny. ıÝNESKO ony adamzattyń mádenı murasy dep 2020 jyly moıyndaǵan. Toǵyzqumalaq ultymyzdyń álemdik mádenıetke qosqan úlesiniń jarqyn úlgisi bolyp tabylady. Syrttan kelgen birer adam túrli pıǵylmen ataýyn burmalasa — ondaı tásildi bizdiń mádenıet pen tarıhı jadymyzǵa qarsy syrtqy kúshter talaı qoldanǵanyn tarıhtan da bilemiz. Tarıhı, ǵylymı derekkózderde, kórkem jáne aýyz ádebıetinde, ulttyń jadynda oıyn tek toǵyzqumalaq dep atalady» dep keltiredi Álıhan Báımenovtyń sózin federatsııanyń baspasóz qyzmeti.
Onyń aıtýynsha, ulttyq oıynnyń ataýy — Parlamentke de, Úkimetke de, toǵyzqumalaq federatsııasyna da tıesili emes. Ol esh adamnyń ne uıymnyń menshigine jatpaıdy.
Oıynnyń da, onyń ataýynyń da ıesi — qazaq halqy.
«Bizdiń perzenttik paryzymyz — toǵyzqumalaqty damytyp, qanatyn keńge jaıý. Qazir álemniń 50 astam elinde toǵyzqumalaq kózbe-kóz oınalsa, ınternet arqyly 100 memleket turǵyndary túrli saıystarǵa qatysýda. 6 álem chempıonaty 25-30 el ókilderiniń qatysýymen ótti. Jahanǵa tanymal zııatkerlik oıyndar saıttarynda toǵyzqumalaq kóshbasshy orynda. Qazaqstanda 210 myń adam túrli deńgeıde turaqty shuǵyldanyp júr. Munyń bári — ardagerler, jattyqtyrýshylar, oıynshylar, olardy demep, qoldap júrgen federatsııa, toǵyzqumalaq qaıratkerleri, kásipkerler, Týrızm jáne sport mınıstrligi men jergilikti ákimdikter, máslıhat depýtattarynyń birlese atqaryp júrgen isiniń jemisi. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń 2022 jyly toǵyzqumalaqty damytýǵa nazar aýdarýy ortaq iske sony serpin berdi. Biz ári qaraı da ulttyq murany nasıhattap, dáriptep, keńirek taralýyna jumys jasaımyz. Perzenttik paryzymyzdy atqarýǵa eshkim kedergi bola almaıdy. Qazaq barda toǵyzqumalaq damı bermek. Ult aldynda zor mindetter tur. Azamat retinde el damýynyń ózekti máseleleri boıynsha joǵary minberlerden keleli oı aıtylǵanyn qalaımyz. Pikir alýandyǵyn syılaı otyryp, qasıetti qundylyqtarmen oınaýǵa bolmaıtynyn málimdeımiz», — deıdi Qazaqstan jáne Dúnıejúzi toǵyzqumalaq federatsııalarynyń prezıdenti Álıhan Báımenov.