Toqash Bokın

Toqash Bokın (1890-1918) – Jetisýdaǵy 1916 jylǵy qazaq halqynyń ult-azattyq kóterilisin uıymdastyrýshylardyń biri.

Bұrynғy Jetisý oblysynyң Vernyı ýezinde kөshpeli kedeı sharýa otbasynda dүnıege keldi. 1898-1906 jyldary Vernyı қalasyndaғy erler gımnazııasynda bilim aldy. Odan soң 1914 jylғa deıin Vernyı ýeziniң sot organdary men қonys aýdarý basқarmasynda tilmәsh boldy. 1913 jyly Vernyı қalasynda өziniң 1802 sөzdi қamtyғan қazaқsha-oryssha sөzdigin shyғardy. 1914-1916 jyldary Sankt-Peterbor қalasynda sot palatasynda jұmys istedi. Osy kezeңde ol patsha үkimetine қarsy tүrli saıası ұıymdardyң baғdarlamalarymen tanysady. 1916 jyly elge oralғan T.Bokın қazaқ halқynyң ұlt-azattyқ kөterilisiniң Jetisý oshaғy jetekshileriniң biri boldy. Ol қazaқtar, қyrғyzdar, ұıғyrlar, dүngender arasyndaғy үgit jұmysyna basshylyқ jasady, soғystyң halyққa қarsy sıpatyn tүsindirip, patsha jarlyғyn oryndamaýғa shaқyrdy. 1917 jyly bolshevıkter basқarғan saıası kүshtermen jaқyndasyp, Jetisý oblysynda Keңes өkimetin ornatýғa at salysty. Ol 1918 jyly қaңtardyң 2-13-i aralyғynda Vernyı қalasynda өtken Keңes өkimetin ornatýdy jaқtaғan Jetisý oblystyқ sharýalar depýtattarynyң 2-shi sezine қatysty, odan soң Jetisý soғys-revolıýtsııalyқ komıtetiniң mүsheligine saılandy. Bolshevıktik өkimettiң jergilikti (bolystyқ, aýyldyқ, selolyқ) jүıesin құrý isine қatysyp, jergilikti әskerı bөlimderin jasaқtap, olardy 1918 jyldyң kөktem jәne jaz aılarynda azyқ-tүlikpen қamtamasyz etýge kүsh jұmsady. T.Bokın sol jyly өlkede azamat soғysy etek alғan kezde saıası kүrestiң құrbany boldy. Belgili jazýshy Z.Shashkın kөrnekti қoғam қaıratkeriniң өmirinen syr shertetin «T.Bokın» atty roman jazdy. 1967 jyly Almaty қalasynda oғan eskertkish ornatyldy, Almatynyң bir kөshesi, Іle aýdanynyң bir aýyly Toқash Bokın esimimen atalady. Derekkөzi: Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 2 tom «Tarıhı tұlғalar» kitaby