TOǴANAS BATYR

Foto: None
Toǵanas Báıtikuly (1813-1864/67) - batyr, bı. Kishi júz quramyndaǵy Shómekeı rýynan shyqqan. Syrdarııanyń tómengi aǵysy boıynda týyp-ósken.

Hıýa jáne qoqan handyqtarynyń jergilikti halyqqa jasaǵan ozbyrlyq áreketterine qarsy turǵan. Toǵanas batyr qaraqalpaq, túrikpen bekterimen de soǵysyp, olardyń Syr boıynan aýa kóshýine yqpal etken. Kenesary Qasymuly bastaǵan qazaq halqynyń ult-azattyq qozǵalysyna qatysyp, shómekeı jasaǵyn basqarǵan.

1845-1852 jyldary qoqandyqtar men hıýalyqtardyń birneshe shabýylyn toıtaryp, barymtalaǵan maldaryn qaıtarǵan. Toǵanas Báıtikulynyń óziniń móri, ákesi Báıtik batyrdan qalǵan aq týy bolǵan.

Toǵanas batyrdyń erlikteri aýyzsha, jazbasha derekterde, tarıhshylar Ermahan Bekmahanov pen Januzaq Qasymbaevtyń eńbekterinde, aqyn Turmaǵanbet Іztileýovtyń «Nazym», zertteýshiler Qamal Berdáýletovtyń «Buqarbaı batyr», Tynyshbek Daırabaıdyń «Toǵanas batyr», «Syrdyń syrly syry», Ábdisáttar Ospanovtyń «Janqoja batyr» kitaptarynda jáne «Kelmembet batyr», «Jolbarysty Tórebaı bı» jınaqtarynda kórinis tapqan.

Qyzylorda qalasy men Jalaǵash, Tereńózek (Syrdarııa), Josaly kentterindegi kóshelerge Toǵanas batyrdyń esimi berilgen.

Derek kózi:

Qazaqstan ulttyq entsıklopedııasy, 8 tom.

Seıchas chıtaıýt