«Tilge qatysty túsiniksiz tirlik» - baspasózge sholý
***
Keshe Beıbitshilik jáne kelisim saraıynda «Qazaqstan-2050» Strategııasy: beıbitshilik, rýhanııat jáne kelisim mádenıeti» atty taqyrypta Qazaqstan halqy Assambleıasynyń HHІ sessııasy bolyp ótti. Onyń jumysyn Memleket basshysy, QHA Tóraǵasy Nursultan Nazarbaev ashyp, sóz sóıledi. Osy jıyn arqaý bolǵan maqala «Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda jaryq kórdi. Sonymen qatar, basylymda Elbasynyń sóılegen sóziniń tolyq mátini «Qazaqstan-2050» Strategııasy: beıbitshilik, rýhanııat jáne kelisim mádenıeti» degen taqyryppen berildi. Elbasy óz sózinde HHІ ǵasyr - ıntegratsııa ǵasyry ekendigin, ulttyq múdde turǵysynan muqııat oılastyrylǵan ıntegratsııaǵa qarsy bolý - zamanaýı úrdispen damýǵa qarsy bolý ekendigin basa aıtty. «Eń damyǵan elderdiń barlyǵy búgingi bıikterge ıntegratsııa arqyly jetti. Búkil adamzat jahandaný jolymen damyp jatyr. Etek-jeńdi qymtap, esik-terezeni tars jaýyp otyrý damýdy tejeıdi, álem kóshiniń sońyna qaldyrady. Biz - damyǵan elderdiń shańyn jutýǵa emes, kóshin bastaýǵa umtylǵan elmiz. Baıbalamǵa salyp, balaqtan tartpaı, baıyppen oılap, baısaldy áreket etsek jarasady. Integratsııa - el táýelsizdigine eshbir qaýip tóndirmeıdi, kerisinshe, nyǵaıta túsedi» dedi QR Prezıdenti.
Aqmola oblysyndaǵy Kalachı aýyly turǵyndaryn bir jyldan beri aınaldyryp kele jatqan eki táýlikke deıin uıqy qushaǵynan shyǵa almaıtyn aýrýdyń qupııa syry ashyldy. Buǵan deıin atalmysh eldi mekende zertteý júrgizip kelgen túrli salanyń mamandary munyń sebebine jete almaǵan edi. Al «Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, Qazaqstan kásipkerler forýmy Astanadaǵy ókildiginiń dırektory Gúlnar Qýanǵanova bul qupııanyń jaıy belgili bolǵanyn aıtyp otyr. «Bul aýylda jyldan astam ýaqyt boıy ondaǵan adam túsiniksiz bir naýqastyń sındromyna ushyrady. Densaýlyq saqtaý mınıstrligi onyń vırýstyq ta, bakterııalyq ta sıpaty joq ekenin jetkizdi. Al saraptama nátıjeleri onyń sáýlelik aýrý ekenin de teriske shyǵaryp berdi. Biz zerttemelerdi saraptaı kelip, Kalachı turǵyndarynyń radonnan ýlanǵanyn aıtar edik. Muny Tomsk ǵalymdary alǵan saraptamalar da dáleldedi», - dedi ol. Gúlnar Qýanǵanovanyń aıtýynsha, radonnyń quramyndaǵy neon, argon, krıpton, ksenondar sekildi gazdardyń esirtkilik qasıetteri bar. Máselen, krıpton men ksenon qalypty atmosferalyq qysymda tereń uıqyǵa ákeledi eken. Maqala « Kalachı aýylynyń «qupııasy ashyldy» degen taqyryppen berilgen.
***
«Qazaǵy kóp aımaqta oblys ákiminiń orynbasary nege jıyndy orys tilinde júrgizedi? Osy jaǵy bizge túsiniksiz. Naqty aıtar bolsaq, Qyzylorda oblysy ákiminiń orynbasary Aqmaral Álnazarovaǵa bıýdjettik mekeme qyzmetkerleriniń ókpesi bar sekildi, óıtkeni ózi basqarǵan jıyndy ol kóbinese oryssha júrgizedi. Onyń tarapynan árbir aýdandar men mekemelerge jiberiletin hat, habarlamalar da resmı tilde jiberiledi. Aragidik qazaqshalanyp qoıatyny bolmasa, qazaǵy kóp aımaqtyń resmı jıyndary nege orys tilinde ótedi?» dep jazady «Aıqyn» gazeti senbilik sanyndaǵy «Tilge qatysty túsiniksiz tirlik» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýyna qaraǵanda, qala mektepterinde bolyp jatqan keleńsiz jaıttardy toqtatýdyń ornyna, oblys ákiminiń bilim salasyna jetekshilik etetin orynbasary A.Álnazarova hanym búrkemelengen aryzdardy ústi-ústine túrli mekemelerge joldap, teksertýmen shektelip otyr. Bir-aq mysal, oblystyq bilim salasynyń qomaqty qarjysyn alyp otyrǵan mektep-ınternat bitirýshileriniń ata-analaryn jınap, aqyly túrde oqytýdy talap etken.
Osy basylymda Qazaq taǵamtaný akademııasynyń prezıdenti Tóregeldi Sharmanovpen aradaǵy suhbat «Qarııalar etti kóp jemegeni durys» degen taqyryppen berilgen. «Negizi, jas kezińde jegen tamaqtardy keıin ondaı mólsherde qabyldaýǵa bolmaıdy. Óıtkeni jas ulǵaıǵan saıyn adam aǵzasy ózgeredi, múmkinshilik azaıa beredi, as qorytý kúshiniń deńgeıi tómendeı beredi. Demek, et, maı asqazanǵa úlken kúsh túsiredi. Sol úshin óz basym dámdi bolǵanyna qaramastan, et, maı sııaqty keıbir tamaqtardy kóp jemeýge tyrysamyn. Ásirese, kók shóp, jemister, kókónisterdi paıdalanamyn», - deıdi ol basylym saýalyna oraı. Sonymen qatar T.Sharmanov modıfıkatsııalanǵan ónimge qatysty da pikirin bildiredi. Onyń atap ótýinshe, modıfıkatsııalanǵan ónim - ishinde paıdaly dárýmenderi kóbeıtilip, jaqsartylǵan ónimder. «Al ol qalaı alynady? Ártúrli organızmderdi rettep, eń jaqsy dúnıelerin jınaqtaıdy, ol syrtqy zııandy áreketten saqtaý úshin áser etedi. Negizi, onyń adam aǵzasyna qabyldaıtyn áseri ǵana bar. Al áser etetin túrlendirý faktory (modıfıtsırýıýşıı faktor) syrtta qalady, ishke kirmeıdi. Kópshiligi «GMÓ genetıkany ózgertedi eken» dep adastyrady. Ol eshbir dáleldeýge kelmeıtin, dáleldeý múmkin emes jalǵan uǵym. Óıtkeni gendi ózgertý úshin gendi modıfıkatsııalanǵan faktordy úlken ınjenerlik ásermen ǵana kirgizedi. Adamnyń ǵana emes, ósimdikterdiń, jan-janýarlardyń kletkasy birneshe qabat qorǵalǵan, oǵan kirýi múmkin emes», deıdi ǵalym.
***
«Qazaqstanda «qyrǵyz» nómirli kólikterdiń sany alty esege jýyq azaıdy», dep jazady «Ekspress-K» gazeti senbilik sanyndaǵy «ıA takıh nomerov daje v tsırke ne vıdel» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń atap ótýinshe, aǵymdaǵy jyldyń qańtarynan jeke paıdalaný úshin elimizge ákelingen kóilkterdiń sany 548 birlikti qurasa, al naýryzda ne bári 88 kólik qana jetkizilgen. Bul derekter Qazaqstan azamattardyń Qyrǵyzstan men basqa da memleketterden arzan kólikterdi zańsyz jolmen ákelýden tıylyp kele jatqandyǵyn bildiredi. Este bolsa, ótken aıda kedenshiler polıtsııamen birlesip, kedendik zańnamany buzǵan 700-den astam jeńil kólikti ustaǵan bolatyn.