TAIMANOV ASAN DABYSULY

Foto: None
Taımanov Asan Dabysuly (1917-1990) - matematık-ǵalym, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń akademıgi, KSRO Oqý aǵartý isiniń úzdigi.

Qazirgi Batys Qazaqstan oblysy Bókeı ordasy aýdanynda týǵan. Uly Otan soǵysyna qatysqan. A.Pýshkın atyndaǵy Oral pedagogıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi Mahambet Ótemisov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik ýnıversıteti), V.Lenın atyndaǵy Máskeý pedagogıkalyq ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen.

1936-1938 jyldary - Oral pedagogıkalyq ınstıtýty kafedrasynyń assıstenti. 1938-1941, 1945-1947 jyldary - Máskeý pedagogıkalyq ınstıtýtynyń aspıranty. 1947-1954 jyldary - Qyzylorda pedagogıkalyq ınstıtýtynyń oqytýshysy, kafedra meńgerýshisi. 1954-1956 jyldary Shýıa ınstıtýtynyń dotsenti. 1956-1960 - jyldary Ivanovo toqyma ınstıtýtynyń dotsenti. 1960-1968 jyldary - KSRO Ǵylym akademııasynyń Sibir bólimshesi Matematıka ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, Novosibir memlekettik ýnıversıtetiniń kafedra meńgerýshisi. 1968-1970 jyldary - Qazaq KSR Ǵylym akademııasy fızıka-matematıka bólimshesiniń akademık hatshysy. 1970-1971 jyldary - Qazaq KSR Ǵylym akademııasy Matematıka jáne mehanıka ınstıtýtynyń dırektory. 1971-1990 jyldary KSRO Ǵylym akademııasynyń Matematıka ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri qyzmetterin atqarǵan.

Ǵalymnyń negizgi eńbekteri teorııalyq jıyntyq topologııasyna, úzdiksiz beıneleýdiń taralýyna, borel jıyntyǵyna, modelder teorııasyna, evklıd keńistigi elementter teorııasyn zertteýge, matematıkalyq logıkaǵa arnalǵan.

Taımanov Asan Dabysuly Qazaqstanda matematıkalyq logıka ǵylymynyń damýyna súbeli úles qosqan. Ol oqytýshylar men stýdenterge arnap matematıkadan ǵylymı semınarlar uıymdastyryp, matematıkalyq konkýrstar men keshterdi ótkizýdi engizgen. 1951 jyly tuńǵysh ret respýblıkada ǵalymnyń usynysymen oqýshylardyń qalalyq jáne oblystyq matematıkalyq olımpıadalary uıymdastyrylǵan.

Asan Dabysuly Qazaqstanda matematıkalyq ǵylymdy damytýda kóptegen eńbek sińirdi. Ǵalymnyń bastamasymen Qazaq memlekettik ýnıversıtetinde (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti) algebra jáne matematıkalyq logıka kafedrasy, Matematıka jáne mehanıka ınstıtýtynda algebra jáne matematıkalyq logıka zerthanasy men qoldanbaly baǵyttaǵy zerthanalar, Respýblıkalyq fızıka-matematıka mektebi ashylǵan. KSRO Oqý aǵartý mınıstrligi janyndaǵy Ǵylymı-ádistemelik keńesi Prezıdıýmynyń múshesi jáne kóptegen ǵylymı keńesterdiń múshesi bolyp saılanyp, matematıkalyq logıkadan Búkilodaqtyq konferentsııanyń uıymdastyrý komıtetiniń múshesi bolǵan.

Asan Dabysuly Taımanov Keńes Odaǵy men Qazaqstan atynan Nıtstsada matematıka, Gannoverdegi logıka, ádistemelik jáne fılosofııa ǵylymdary boıynsha ótken Halyqaralyq kongresske, modelder teorııasy jónindegi kóptegen Halyqaralyq konferentsııalarǵa qatysqan. 1973-1984 jyldary úsh dúrkin shetel ýnıversıtetterine baryp, matematıkadan dárister oqyǵan.

Ǵalymnyń 50-den astam ǵylymı eńbegi jaryq kórgen

І dárejeli Otan soǵysy ordenimen, eki márte «Eńbek Qyzyl Tý» ordenimen, kóptegen medaldarmen jáne KSRO Oqý aǵartý mınıstrliginiń «KSRO oqý aǵartý isiniń úzdigi» qurmetti belgisimen marapattalǵan.

Batys Qazaqstan oblysynda Asan Taımanov atyndaǵy oblystyq tehnıkalyq olımpıada ótkizilip keledi. Oral qalasyndaǵy bir kóshege akademıktiń esimi berilgen.

2010 jyldyń 23 sáýirinde Mahambet Ótemisov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetinde fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń akademıgi Asan Dabysuly Taımanovty eske alýǵa arnalǵan «Taımanov oqýlary - 2010» atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııasy ótti.

Derek kózi:

Qazaqstan ulttyq entsıklopedııasy, 8 tom.

Seıchas chıtaıýt