Taıaýda tutynýshylar energııamen jabdyqtaýshy uıymdy onlaın aýystyra alady – Baqytjan Іlııas
- Baqytjan Nassenuly, kásipkerlikti damytý jónindegi ulttyq jobany iske asyrý aıasynda «KOREM» AQ aldyna qandaı mindetter qoıylyp otyr?
- QR Prezıdentiniń 2021 jylǵy 7 qazandaǵy № 670 Jarlyǵymen bekitilgen 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan kásipkerlikti damytý jónindegi ulttyq joba sheńberinde bizdiń negizgi mindetterimiz «KOREM» AQ saýda alańynda elektr energııasyn satý kólemin ulǵaıtyp, árbir tutynýshynǵa jeke kabınetke ótý arqyly elektr energııasyn jetkizýshini aýystyra alatyndaı tsıfrlyq múmkindik beri.
Bul tsıfrlyq platforma elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynda da, bólshek saýda naryǵynda da básekelestikti keshendi damytý máselelerin sheshýge múmkindik beredi. Ulttyq jobanyń negizgi maqsattaryn kásipkerler men resýrstar arasyndaǵy kedergilerdi qysqartý, aqparatqa qol jetkizý arqyly oryndaýǵa bolady.
«KOREM» AQ negizgi mindeti – zańnamalyq norma engizý arqyly 2022 jyldan bastap elektrondyq saýda alańynda satylatyn elektr energııasynyń kólemin ulǵaıtý, sol arqyly básekelestikti damytý. Al tutynýshylarǵa elektr energııasyn jetkizýshini aýystyrý múmkindigin beretin platformany engizý jumysy 2023 jylǵa qaraı aıaqtalady dep josparlanǵan.
Biz bul mindetterdi QR Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigimen jáne QR Energetıka mınıstrligimen birlesip atqarýǵa oryndaýǵa bolady dep esepteımiz.
- Qazaqstanda elektr energııasynyń tapshylyǵyna baılanysty elektr qýaty naryǵynyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý úshin qandaı sharalar qabyldanýda?
- Ózderińiz biletindeı, Qazaqstanda elektr energııasy tapshylyǵynyń paıda bolýyna data-maınıng obektileriniń elektr energııasyn kóptep tutynýy aıtarlyqtaı áser etti. Qytaıda maınıngke tyıym salynyp edi, bizdegi maınıng fermalardyń sany kúrt ósti.
QR Energetıka mınıstrliginiń tapsyrmasy boıynsha «KOREM» AQ elektr energııasynyń kóterme naryqtaǵy ımporty boıynsha memleketaralyq saýda-sattyqty júıeli ótkizip turady. Bul negizinen data-maınıngpen aınalysatyn bıznes sýbektileri úshin ótkiziledi. Biz olarǵa «kóterme baǵamen tutynýshy» mártebesin alý jáne memleketaralyq saýda-sattyqqa qatysý máseleleri boıynsha konsýltatsııalyq-túsindirý kómekterin usynamyz.
Bul naryqta Reseı Federatsııasynyń energııa óndirýshi kásiporyndary áleýetti jetkizýshi bolyp sanalady. Energetıka mınıstrligi qazir elektr kózine zańsyz jalǵanyp alǵan «tasadaǵy» maıınıng kompanııalardy anyqtap, qyzmetin toqtatý boıynsha tabysty jumys júrgizýde. Bul sharalardyń bári Qazaqstanda elektr energııasynyń tapshylyǵyn joıýǵa baǵyttalǵan.
- Kásipkerliktiń damýyna elektr energııasy naryǵyn retteý qalaı áser etip otyr?
- Elektr energııasy naryǵynda retteý burynnan bar ekenin atap ótken jón. Ásirese baǵany retteýge qatysty osylaı deýge bolady. Árbir elektr stantsııasyna elektr energııasyn bosatýdyń shekti tarıfteri belgilengen. Elektr energııasyn berý tabıǵı monopolııa salasyna jatady jáne munda tarıfter odan da qatań retteledi.
Monopolııaǵa qarsy organ qarapaıym tutynýshylarǵa elektr energııasyn jetkizýshi uıymdardyń baǵalaryn naryqtaǵy úlesine qaraı belgileıdi. Retteýdiń arqasynda baǵanyń ósýi tejelip otyr. Bul tıisinshe qazaqstandyq kásipkerlerdi keıbir salalarda syrtqy naryqtarda básekege qabiletti etedi.
Biraq, baǵa tym qatań retteletin bolsa, óndiristik aktıvterdi jańǵyrtyp, damytýǵa qajet ınvestıtsııa tartý qıyndaıdy. Óıtkeni tarıf tómen bolsa, ınvestorlardyń qyzyǵýshylyǵy bolmaıdy. Salǵan aqshasy tabys ákeletindeı tarıf bolǵanda ǵana olar oılanýy múmkin. Osyǵan baılanysty retteý máselesine salmaqty kózqaras qajet.
- Qazaqstanda kómirteginiń úlesi tómen energetıkany damytý boıynsha qandaı boljam aıta alasyz?
- 26 mamyrda ótken elektr energetıkasyn damytý jónindegi keńeste Memleket basshysy bul jóninde naqty tapsyrma berdi. Energetıka mınıstrligi «KOREM»AQ bazasynda elektr energetıkasy salasyndaǵy tehnologııalyq quzyretterdiń salalyq ortalyǵyn qurdy.
Qazir sol ortalyq Qazaqstannyń elektr energetıkasy salasyn 2060 jylǵa deıin damytýdyń tómen kómirtekti jolyn ázirleý boıynsha Eýropa qaıta qurý jáne damý banki, USAID Central Asia ınstıtýtynyń halyqaralyq sarapshylarymen birge jumys júrgizýde.
Sondaı-aq, Energetıka mınıstrligi men «KEGOC» AQ jobalaý ınstıtýtyn tarta otyryp, Qazaqstannyń 2035 jylǵa deıingi energetıkalyq teńgerimin ázirlep jatyr. Jospar boıynsha, joba kelesi jyldyń sáýir aıyna deıin daıyn bolýǵa tıis.
Sondyqtan qazir qandaı da bir boljam aıtýǵa áli erte.