Táýelsizdiktiń 26 jyly: Qandaı belesterdi baǵyndyrdyq
Sonaý 1991 jyly 16 jeltoqsanda azat qazaq eliniń asqaq armany oryndalyp, derbestigimiz jarııalandy. Sondyqtan Táýelsizdik kúni biz úshin qasterli data. Halyq naqylynda «Otan qadirine jetpegen óz qadirine jetpeıdi» degen qanatty sóz bar. Osy oraıda keler urpaq ulttyń osy asyl muratqa qol jetkizýiniń qıyn da sezimge toly jyldaryn, osyndaı uly kúnnen keıingi memleketimizdiń gúldene túsken taǵdyrly kezeńderin meılinshe jadynda saqtap ósýi tıis.
Bıyl Qazaqstannyń óz aldyna derbes el bolyp, halyqaralyq deńgeıde tolyqqandy moıyndalǵan memleket retinde ómir súrip jatqanyna 26 jyl tolyp otyr. Osy aralyqta júrip ótken aýyr da abyroıly jolymyzdyń máni men maǵynasyn tutas ǵasyrǵa balaýǵa bolady. Ekonomıkalyq-áleýmettik, qaýipsizdik, saıası, onyń ishinde jahandyq‑óńirlik máselelerge qatysty óz aldyna derbes sheshim qabyldaýǵa qaýqarly, óz ustanymyn talap etetin Táýelsiz memleket bola alatynymyzdy barlyq qyrynan moıyndattyq. Osy oraıda halyqaralyq bastamalarmen birge, álemdik deńgeıdegi sharalardy, adamzattyq mańyzdy forýmdardy da joǵary deńgeıde uıymdastyratyn memleket ekenimizdi dáleldedik. Shyn máninde osynyń barlyǵy derbestiktiń arqasy ekeni anyq.
Esterińizde bolsa, Qazaqstan Táýelsizdigin jarııalaǵan kezde batystyq keı mamandar Qazaqstannyń ishki názik jaǵdaılaryna baılanysty uzaqqa barmaıtyny, ózin-ózi basqara almaıtyny týraly negizsiz joramaldar jasaǵan edi. Biraq olar qatelesti. Muny ótken 26 jyl dáleldep otyr. Atap aıtqanda, Qazaqstan halyqaralyq deńgeıde asa mańyzdy jumystardy atqardy, bedeldi mártebeden kórindi.
Ótken ǵasyrdyń 1991 jylǵy 16 jeltoqsanynda Elbasy Nursultan Nazarbaev qol qoıǵan «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Táýelsizdigi týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq Zańynan egemendigimizdiń dáýiri bastaý aldy. Tarıhqa den qoıasaq, Táýelsizdik atty qasterlimiz bizge HH ǵasyr basyndaǵy Alash arystarynyń qanymen, jyldar boıy bodandyqtan arylýdy ańsaǵan aǵa urpaqtyń janymen, odan qalsa 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasynda alańǵa shyqqan jastardyń erik-jigeri, kóz jasymen keldi. Sondyqtan úlken oqıǵalarǵa toly bolǵan 1991 jyldyń qıynshylyqtaryn umyta almaımyz.
«Táýelsizdik dáýiri» - Qazaqstan jolynyń shejiresi
16 jeltoqsan kúni qarsańynda Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń «Táýelsizdik dáýiri» atty jańa kitabynyń saltanatty tusaýkeseri bolyp ótti. «Bul kitap meniń uly qoldaýshym, kemel keleshegine óziniń qazaqstandyq jolymen qaryshtaǵan jasampaz halqyma arnalady!», - deıdi Prezıdent. Osy oraıda bul ataýly kún týrasynda Elbasynyń «Táýelsizdik dáýiri» atty eńbegine júgingendi jón kórdik.
«Táýelsizdiktiń 26 jyly - adamzat órkenıetindegi ǵalamat jahandyq ózgerister dáýirindegi bizdiń halqymyzdyń myqty memleket qurý jáne baqýatty ómirge jetý jolyndaǵy kúresiniń shejiresi. Bul jyldar tańǵajaıyp qubylys - tarıhı ýaqyttyń jyldamdaýyn kórsetti. KSRO kezinde kósh sońynda qalǵandardyń qatarynda sanalǵan burynǵy keńestik respýblıka nebári shırek ǵasyrdyń ishinde qalyptasqan ulttyq memelekettiligi, tıimdi naryqtyq ekonomıkasy, demokratııalyq qoǵamdyq qurylysy men halyqaralyq joǵary bedeli bar zamanaýı memleketke aınaldy. Osynyń bári - Qazaqstandy túbegeıli jańǵyrtýdyń kúrdeli de qarqyn protsesi, taptaýryn eski qaǵıdalardy qıratqan batyl reformalar men ınnovatsııalardyń nátıjesi», - dep oıyn jetkizdi Memleket basshysy.
Bul kitaptyń І bólimi Qazaqstannyń birinshi jańǵyrýyna arnalyp otyr. Bul rette Memleket basshysy Táýelsizdikti jarııalaý kezeńindegi esteligin egjeı-tegdeıli baıandap ótken.
«1991 jylǵy saılaýdan keıin birinshi jumys aptasynda, ózim 1991 jyldyń 16 jeltoqsanynda qol qoıǵan «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Táýelsizdigi týraly» zańnyń mátinimen jumys istedim. Quqyqtyq turǵyda álemniń saıası kartasynda dál osy kúni jańa táýelsiz memleket - Qazaqstan Respýblıkasy paıda boldy. Osylaısha, tarıhı ádilettik ornap, babalarymyzdyń uly armany oryndaldy. Buǵan deıin deklaratsııa túrinde ǵana bolǵan memlekettik táýelsizdik endi konstıtýtsııalyq negizge ıe boldy. Zańdaǵy 18-baptyń birinshisi bizdiń elimizdi ishki jáne syrtqy saıasatyn derbes belgileıtin jáne júrgizetin táýelsiz demokratııalyq jáne quqyqtyq memleket dep jarııalandy. Osy jerde azdap sheginis jasamaqpyn. Menińshe, Táýelsizdik kúni tek resmı bekitilgen merekelik data ǵana bolýǵa tıisti emes. Bul kúnniń odan anaǵurlym mańyzdy úlken mazmuny bar. Ol táýelsizdik jolyndaǵy kúrestiń núktesin qoıýmen birge, onyń bastalǵan kúni de bolady. Búgin ár qazaqstandyq ony óziniń jeke táýelsizdigi men tabysty kúni esebinde merekeleı alady», - dep jazady Nursultan Nazarbaev.
Qoryta aıtsaq, biz ǵasyrlar boıy qanshama urpaqtyń armany bolyp ótken táýelsizdiktiń, ulttyq memleket qurý muratynyń júzege asqan dáýirinde ómir súrip jatyrmyz. Osy 26 jyl boıy bizdiń halqymyzdy birlik uǵymy, ıaǵnı ortaq qundylyqtardyń, maqsattar men mindetterdiń, taǵdyrymyzdyń birligin túsiný biriktirdi. Endigi kúni irgetasy myǵym qalanǵan memleketimizdiń shańyraǵy shaıqalmaı, Táýelsizdiktiń tuǵyrly baıraǵy máńgige jelbireı beretinine esh kúmán joq. Biz ózimizge jáne búkil álemge halyq birligi bolǵan kezde halyqaralyq qaýymdastyqqa úlgi bolar memleket qurýǵa bolatynyn dáleldeı aldyq.