Táýelsizdik týraly 100 áńgime: Senat jas memlekettiń saıası júıesin turaqtandyrdy
Spıkerlerdiń kópshiligi tarıhı oqıǵanyń kýágeri bola otyryp, ózderiniń jeke estelikteri men emotsııalarymen bólisedi, el damýynyń árbir naqty kezeńiniń buryn belgisiz bolǵan bólshekterin eske alady. Sonymen qatar, bul kitapta sońǵy 30 jyl ishindegi ekonomıkalyq, qoǵamdyq-saıası jáne mádenı protsesterdi taldaıtyn salalyq sarapshylardyń pikirleri keltirilgen. Áńgimelerde Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń saıasattaǵy beınesi erekshe oryn alady.
«QazAqparat» HAA oqyrmandar nazaryna osy kitaptan úzindiler jarııalaıdy.
Senat eldiń saıası júıesin turaqtandyrdy
Ómirbek BÁIGELDІ
1996-1999 jyldary QR Senatynyń birinshi tóraǵasy, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory
Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynda kórshi Reseı aqsha reformasyn júrgizip, bizdi «aǵash» rýblmen qaldyrdy. Býma-býma aqshaǵa satyp alýǵa bolatyn eshteńe qalmady. Adamdardyń esi shyqty. Biraq Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev bul máseleni sheshýdiń naqty joldaryn tapty. Ol eshkimge aıtpaı-aq ábjil áreket etti, shetelde ózimizdiń memlekettik valıýtany basyp shyǵardy jáne ony elimizge jetkizdi. Áli esimde, tól teńgeni saqtaıtyn oryn bolmaı, qarjy qoryn saqtaý tek bizdiń Jambyl oblysynda ǵana boldy. Jańa valıýta ushaqpen ákelindi jáne qupııa jerge jetkizildi.
Biz tól teńgemiz óz qaltamyzda bolǵanda ǵana, naǵyz Táýelsizdiktiń kelgenin, onyń shynaıy ekenin túsindik. Barshamyzdy óz elimiz, óz teńgemiz bar degen sezim shabyttandyrdy. Bul bizdiń ult retindegi qysqa kezeńdegi qol jetken jeńisterimizdiń biri edi. Árıne, bundaı jeńister sodan keıin de qaıtalandy, kóp boldy. Biraq bul jolǵysy erekshe bolatyn.
Taǵdyr maǵan ár ýaqytta eki palataly Parlamenttiń jaqtastarynyń lagerinde bolýdy buıyrypty. Sol kezde bir palataly parlamenttik júıesi bar kórshi respýblıkalarda saıası ahýal jıi shıeleniske tústi, osyǵan baılanysty Qazaqstanda eki palataly Parlament qurý qajettigi baıqaldy. Senat jas memlekettiń saıası júıesin turaqtandyrýǵa tıis edi.
Men kóp jyldar boıy oblystyq deńgeıdegi memlekettik qyzmette jumys istedim. Kóp nárseni bastan ótkerdim, jaqsy oqıǵalar men qıyn kezeńder boldy. Elbasy maǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń Tóraǵasy bolýdy usynǵan kezde, men kelistim. Sol kúnderi biz elimizdi damytý úshin qajetti kóptegen zańdardy kelisip, birge qabyldadyq.
Búgin keıbir azamattar: «Bizge Senat ne úshin kerek?» degen suraq qoıady. Sonda - AQSh, Frantsııa, Ulybrıtanııa jáne basqa da damyǵan elderdiń azamattary nege osyndaı suraq qoımaıdy degen oı keledi. Bul memleketterde eki palataly parlamenttik júıe kóptegen jyldar boıy tabysty jumys istep keledi.
Eger keleshekti oılasaq, onda áleýmettik tynyshtyqty saqtaý úshin quqyqtyq aktilerdi, zańdardy jasaý jáne qabyldaý sapasyna erekshe ról beriledi. Ádette zań jobasy ázirlengennen keıin Parlament Májilisinde talqylaýdan ótedi, sodan maquldanǵannan keıin Senatqa túsedi. Parlamenttiń eki palatasynda muqııat talqylaýdan keıin qabyldanǵan zań Prezıdenttiń qol qoıýyna jiberiledi. Biz Parlamenttiń tıimdiligi men ol qarastyratyn jáne qabyldaıtyn zańdar týraly sóılesken kezde buny eskerýimiz kerek.
Bálkim, búginde qos palataly júıeniń óz synshylary men qarsylastary bar shyǵar. Biraq men Májilis pen Senattan turatyn qazaqstandyq Parlament Táýelsizdigimizdiń qalyptasýy men damýynyń kúrdeli protsesinde óziniń tıimdiligi men ómirlik qajettiligin áldeqashan dáleldegen dep sanaımyn.