Táýelsizdik kúni qarsańynda Esikte eki birdeı kórme ashyldy
«Uly dalanyń saq órkenıeti» kórmesinde saq-úısin kezeńine jatatyn (b.z.d V-III ǵ.) 2019 jyly Almaty oblysynyń Kegen aýdany Jalańash aýyldyq okrýgine qarasty Toǵyzbulaq aýylynan kezdeısoq tabylǵan qýys taǵandy qola qazannyń tanystyrylymy jasaldy. Buǵan deıin qazandy aýyl turǵyny Farhat Tergeýsizov pen Medet Isabaev jáne jýrnalıst Maqsat ıAsylbaıuly mýzeıge syı retinde tabystaǵan bolatyn. Qazannyń bıiktigi – 53 sm, tereńdigi – 36 sm. Erneýiniń dıametri – 55-58 sm. Búıiriniń joǵarǵy jaǵynda doǵa tárizdi eki tutqa birge quıylǵan. Qazannyń tanystyrylymyn jasaǵan mýzeıdiń bas qor saqtaýshysy Ásel Omarǵazıevanyń aıtýynsha, túp tarıhymyzǵa tereńdep, tól mádenıetimizdiń túpki qatparlaryna boılaýǵa múmkindik beretin jáne ejelgi metallýrgııa isiniń damý deńgeıin kórsetetin jádigerdiń biri. Sondaı-aq, myńdaǵan jyldar boıy uly dala halqymen birge jasasyp kele jatqan atrıbýttyq mánge ıe kıeli ydys. Kóshpendi halyqtar qazandy joryq kezinde jáne kúndelikti ómirde as daıyndaýǵa, sonymen qatar ony túrli dinı ǵuryptyq salttar atqarý kezinde qoldanǵan.
«Tabylǵan tarıhı oljalardy saqtaý úshin arnaıy oryn bolý kerek. Ol oryn - mýzeı. El azamattarynyń bizge amanattap tapsyrǵan jádigerlerin biz barlyq talaptarǵa saı saqtap, ony bolashaq urpaqqa babadan qalǵan mura retinde jetkizý jolynda jasap jatqan isterimiz keıingige ónege, úlgi bolmaq. Ulttyq mádenıetimiz ben tarıhı qundylyqtarymyzdy dáripteıtin mýzeı isin damytyp, zamanaýı turǵyda jumysyn jolǵa qoıý, týrısterge qolaıly jaǵdaı jasaý bizdiń basty maqsatymyz bolyp qala beredi», - dedi kórmeniń ashylýynda «Esik» memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-mýzeıiniń dırektory Tasqyn Toıbaev.
Sonymen qatar mýzeıde «Tańbaly» memlekettik tarıhı-mádenı jáne tabıǵı qoryq-mýzeıiniń jyljymaly kórmesiniń ashylýy saltanaty ótti. Kórmede «EKSPO – 2017» mamandandyrylǵan kórmesine arnaıy jasatylǵan 4-top petroglıfteriniń 118 jazyqtyǵynyń kórinisiniń pannosy, vırtýaldy týr kórsetilgen elektrondy planshetter men qazba jumystarynda tabylǵan qysh ydystar qoıylǵan.
«2004 jyly «Tańbaly» arheologııalyq landshaftynyń jartas sýretteri UNESCO-nyń Búkilálemdik muralar tizimine engizildi. «Tańbaly» qoryǵynda álemde sırek kezdesetin petroglıfter, ejelgi adamdardyń qonystary saqtalǵan. Jalpy aıtqanda, joǵalyp ketken dala órkenıetiniń tabıǵatpen úndesýi arqyly búginge jetken shejiresi ispettes. Búgingi birlese ótkizip jatqan kórmeni mańyzdy bastama dep aıta alamyz. Bul mýzeı salasynyń qyzmetkerlerine tyń serpilis, erekshe qarqyn beredi», - deıdi «Tańbaly» memlekettik tarıhı-mádenı jáne qoryq-mýzeıiniń ǵylymı qyzmetkeri Qýanysh Nurmaqsutov.
Aıta keteıik, is-sharaǵa QR Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń ókilderi, mýzeı basshylary, elimizge belgili tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, jetekshi arheologtardyń biri Smaılov Juman jáne ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti janyndaǵy «Geoarheologııa» halyqaralyq ǵylymı-zertteý zerthanasynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Bekseıtov Ǵalymjan syndy arheologtar men ǵalymdar qatysyp, arheologııa salasynyń búgini men bolashaǵy týraly pikir almasty.
Aıan Bekenuly