Táýelsiz memleketimizdi beıbit órkendetýden basqa jol joq – Ahmet Muradov
-Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Parlamenttiń qos Palatasy depýtattarynyń aldynda halyqqa jarııa etken Joldaýyn tyńdap, eldiń keleshegi týraly mol maǵlumat aldym. Osy minbede úsh jyl buryn ol ózine Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti degen úlken jaýapkershilikti alyp, ant bergen sáti esime tústi. Osy óte kúrdeli ári mańyzdy qadamdar jasalǵan úsh jyldy el damýyndaǵy eleýli kezeń dep aıqyn túrde aıta alamyn, - dedi ol.
-Memleket basshysyna júktelgen mindet birneshe jyldarǵa tatıdy. Kóptegen oqys oqıǵalar ýaqyt dóńgelegin jyldam aınaldyryp jiberdi. Al oǵan jasalǵan qysym adam tózgisiz bolǵanyn jasyra almaımyz. Ásirese, álemdi jaılaǵan koronavırýs indeti, álemdegi ekonomıkalyq turaqsyzdyq, osyndaı jaǵdaıda eldiń damýyn saqtap qalý, halyqty áleýmettik qoldaý máselesi kimge de ońaı bolǵan joq. Onyń ústine beıbit mıtıngiden úlken búlikke aınalyp ketken qasiretti qańtar oqıǵasy aýyr soqqany anyq. Buǵan deıin kóp baıqalmaı kelgen jat pıǵyldy adamdardyń is-áreketteri, elde tóńkeris jasaýdy maqsat etkeni áshkere boldy. Memleketke jáne halyqqa qarsy áreket jasaýǵa eshkimniń quqyǵy joq! Prezıdent qıyn kezeńde barlyq jaýapkershilikti ózine aldy, halyqtyń taǵdyryn birinshi kezekke qoıatynyn ashyq málimdedi. Konstıtýtsııada kórsetilgendeı, ol Qazaqstannyń ishki jáne syrtqy saıasatynyń negizgi baǵyttaryn aıqyndaıtyn tulǵa ekenin, halyq pen bılikti birlikte ustap, el azamattarynyń quqyǵy men bostandyǵyna kepil bolatynyn óz isimen dáleldep berdi.
Úsh jyldan beri barlyq salada jańa reformalar qolǵa alynyp, júzege asyrylýda. Nátıjesin halyq sezine bastady. Al jańa Joldaýda alǵa qoıylǵan mindetter halyq tarapynan qoldaýǵa ıe boldy. Eldiń bolashaǵyn oılaıtyn árbir azamat Prezıdenttiń bastamasyn quptaıtyny sózsiz. Búginde Memleket basshysynyń jaqtastarynyń qatary arta túskenin bári de kórip otyr. Bizde bir-aq jol bar. Ol – táýelsiz memleketimizdi beıbit jolmen órkendetý! Jahandy jaılaǵan qıyndyqtar kezeńinde ekonomıkalyq turaqtylyqty saqtap qalý óte qıyn ekenin árkim-aq jaqsy túsinedi.
Osy Joldaýda qoǵamda týyndaǵan, halyqty tolǵandyryp otyrǵan barlyq mańyzdy suraqtarǵa jaýap berdi. «Biz erteń-aq tańǵalarlyq jetistikterge jetemiz» degendeı ásire josparlar aıtqan joq. Prezıdenttiń ár bastamasyna tereń úńilgen jón. Alda aýqymdy ister atqarylatyny kórinip tur.
-Ahmet Seıdarahmanuly, Memleket basshysynyń halyq úshin ashyq qoǵam ornatý baǵytynda qolǵa alǵan qandaı bastamalaryn atap óter edińiz?
-Barlyq deńgeıde ádilettilik, qoǵamda ashyqtyq, qoljetimdilik jáne jaýapkershilik bolýy tıis ekenin eskertti. Osy baǵytta qandaı jumystar jasalatynyn, qoldanystaǵy zańdarǵa eleýli ózgerister engiziletinin aıtty. Myqty Parlamenti bar Prezıdenttik respýblıka bolatynyn jarııa etýi Konstıtýtsııanyń ózine halyq qoldaıtyn túzetýler engiziletinin kórsetip otyr. Bul – jaı sóz emes, órkenıetti jolǵa bastaıtyn qadam. Osy oraıda, elimizdiń joǵary zań shyǵarý organy – Parlamenttiń aldynda úlken jumystar tur. Májilis depýtattaryn saılaý júıesin ózgertý ádiletti sheshim bolatyny daýsyz.
Prezıdent partııada joq azamattar Májiliske ǵana emes, jergilikti ókildi organdarǵa da saılana almaı júrgenin aıta kelip, osy olqylyqtardy joıý maqsatynda proportsıonaldy-majorıtarly úlgide saılaý ótkizýdiń mańyzdylyǵyn atap ótti. Zańdarǵa tolyqtyrýlar engizý nátıjesinde osyndaı aralas saılaý úlgisi oblystar men respýblıkalyq mańyzy bar qalalardaǵy máslıhattar saılaýyna da oń yqpal jasaıtyn boldy. «Saılaýdyń osy tásiline oralý biz úshin óte mańyzdy. Bul qadam – partııalardyń Májilis pen máslıhatqa ótý shegin tómendetý úshin osyǵan deıin qabyldanǵan sheshimniń zańdy jalǵasy», - dedi Qasym-Jomart Kemeluly.
Parlamenttiń tórtinshi shaqyrylymynan bastap osy ýaqytqa deıin Qazaqstan halqy Assambleıasynan Májiliske 9 depýtat saılanyp keldi. Sol 9 depýtat básekege qabiletti, zań shyǵarmashylyq jumysta iskerlik qabiletteri joǵary ekendikterin kórsete bildi. Endi Májilistegi sany qysqaryp, Senatta Assambleıanyń bes depýtaty bolatyny bizdiń etnıkalyq birlestikterimizge jaýapkershilik pen úlken serpilis beredi.
Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń ornyna qurylatyn aýqymy keń jańa qurylym – Ulttyq quryltaı qoǵam damýy úshin úlken ról atqarady dep senemin. Óıtkeni qoǵamdaǵy ózekti máselelerdi talqylap, der kezinde sheship otyrmasa, keıin asqynyp ketetinin ýaqyt kórsetip otyr. Quryltaıdyń quramynda barlyq aımaqtyń ókilderi jáne birqatar depýtattar, Qazaqstan halqy Assambleıasy men Azamattyq alıanstyń, qoǵamdyq keńester men uıymdardyń músheleri bolatyny qýantady. Sondaı-aq onyń ishinde kórnekti qoǵam qaıratkerleri, óndiris jáne aýyl sharýashylyǵynyń belgili mamandary, isker kásipkerler bolyp, alýan túrli pikir aıta alatyn úlken ashyq alańǵa aınalatyny quptarlyq jaıt. Mine, sol kezde halyqtyń usynystary men tilekteri bılikke naqty jetetin bolady. Óıtkeni bárimiz úshin táýelsizdikti qorǵaý, eldiń birtutastyǵyn saqtaý mańyzdy. Qıyndyqtardan shyǵýdyń joldaryn izdestiretin azamattar kóp bolǵan saıyn isimiz ońǵa basady dep úmittenemin.
-Birtutas Qazaqstandy damytý – ýaqyt talaby. Óńirlerdi órkendetýge baǵyttalǵan josparlar týraly ne aıtasyz?
– Prezıdent ár sózinde elimizdiń batysy men shyǵysyn da, soltústigi men ońtústik óńirin de júıeli damytý joldaryn kóterip keledi. Úkimetke naqty tapsyrmalar berdi, endi keshendi baǵdarlamalar jasalyp, tıimdi iske asady degen senimdemiz.
Qasym-Jomart Kemeluly bul Joldaýynda halyqtyń suraýyn jaýapsyz qaldyrýǵa bolmaıtynyna dálel keltirdi. 1997 jyly Semeı oblysy qysqartylǵan kezden bastap sol óńirdiń myńdaǵan turǵyny, jergilikti bılik ókilderi, qoǵamdyq uıymdar tarapynan oblysty qalpyna keltirý týraly ótinishter óte kóp bolǵany jasyryn emes. Sol kezde oblys mártebesinen aıyrylýy atalǵan óńirdiń jáne Semeı qalasynyń ekonomıkalyq-áleýmettik jaǵynan quldyrap ketýine alyp keldi. Halyqtyń ómir súrý sapasy tómendep ketkeni belgili. Endi Abaı men Muhtar jáne basqa ulylardy syılaǵan sol aımaqtyń qaıta qalpyna keltirilýi – tarıhı ádilettilik!
Dinmuhamed Ahmetuly Qonaevtyń esimin qazaqstandyqtar árdaıym qurmetpen eske alady. Qapshaǵaı qalasyna onyń esimin berý týraly Prezıdenttiń usynysyn halyq qoldap otyr. Jetisý óńiri aýmaǵynda eki oblysty qurý ekonomıkalyq-áleýmettik turǵydan alǵanda baıypty sheshim dep oılaımyn. Mundaı sheshim aımaqty órkendetýge tyń serpin beredi. Jańa ınvestıtsııalar keledi. Halyqtyń júrip-turýyna, óz máselelerin ýaqtyly, tıimdi sheshýine yńǵaıly bolady.
Jezqazǵan oblysy damýy jáne óndirisi jaǵynan árqashan aldyńǵy lekte boldy. Áleýeti óte joǵary. Qasıetti Ulytaýdyń ataýyn ıelenetin jańa oblys ta Qazaqstannyń qarqyndy damýyna óz úlesin qosady degen senimim mol. Oblys bolǵan soń, elimizdiń ortasynda ornalasqan sol óńirde aldaǵy kezeńde avtokólik jáne temirjol ınfraqurylymy úlken serpilispen damyp, órkendegen aımaqqa aınalýyn tileımin.
-Prezıdent baspasózdiń rólin kúsheıtý, qoǵamdyq uıymdardyń belsendiligin arttyrý máselesine de toqtaldy. Osy salalardyń qoǵamdaǵy mańyzy týraly aıtyp ótseńiz?
-Qoǵamda bolyp jatqan oqıǵalardy eshkimniń múddesine qaraı buryp jibermeı, ádil kórsetý – buqaralyq aqparat quraldarynyń basty mindeti. Baspasózdiń rólin arttyrý úshin BAQ týraly zańǵa jańadan tolyqtyrýlar engizý – zaman talaby.
Osy oraıda, Q.K.Toqaev BAQ bılik pen halyqtyń arasyndaǵy tıimdi baılanys arnasy retinde eldegi qordalanǵan máselelerdi kóterýge mindetti ekenin aıtty jáne muny joǵary azamattyq jaýapkershilikpen jasaý kerek ekenin eskertti.
Óıtkeni ashyq qoǵam qurýda, Jańa Qazaqstandy qalyptastyrýda halyqqa tarap jatqan aqparattyń senimdi, dáleldi bolýy óte mańyzdy.
Endi úkimettik jáne qoǵamdyq uıymdardyń qyzmetine de jańa jol ashylady. Olar irgeli baǵdarlamalardy, ulttyq jobalardy talqylaýǵa qatysý múmkindigine ıe bolady. Ásirese, jergilikti ózin-ózi basqarý isin nyǵaıtýǵa, rýhanı baılyǵymyz ben ulttyq qundylyqtarymyzdy dáripteýge belsendi atsalysatyn bolady. Jergilikti jáne ortalyq memlekettik organdarmen, saıası partııalarmen, sondaı-aq Qazaqstan halqy Assambleıasymen birlese otyryp, keshendi baǵdarlamalardy iske asyra alady.
Qazaqstan Prezıdentiniń aldaǵy kezeńde atqarylýǵa tıisti osyndaı qýatty baǵdarlamany usynǵanyna óte rıza boldym. Men barsha qazaqstandyqtardy osy iste birigýge, jalpyhalyqtyq kelisim men yntymaqta bolýǵa shaqyramyn.
-Halqymyzǵa aıtar tilegińiz?
-Mine, barsha musylman úshin qasıetti Ramazan aıy bastaldy. Bul – qaıyrymdylyq pen izigiliktiń aıy. Bul – bir-birimizdi qoldaıtyn, ortaq maqsat jolynda kúsh biriktiretin aı. Oraza ustap, kún saıyn Jaratqan ıemizden elimizdiń tynyshtyǵyn, bereke-birligin tileımiz. Halqymyz amandyqta bolyp, jastarymyz tabandy eńbek etip, bilim men ǵylymda úlken jetistikterge jete bersin. Ár azamat óziniń Otan aldyndaǵy boryshyn adal ótese, qajyrly qyzmet jasasa, barlyq maqsatymyzdyń oryndalatyny aıqyn. Ol úshin bizde barlyq jaǵdaı jasalǵan. Eshbir shańyraqta qaıǵy-qasiret bolmasyn. Oraza aıtyn amandyqpen qarsy alýǵa násip ketkeı. Bıyl bastalǵan Barys jyly elimiz úshin tabys jyly bolsyn. «Jańa Qazaqstandy» birge órkendetýge bárimiz de atsalysaıyq!
-Mazmundy suhbat bergenińizge kóp raqmet.