Tastandy baladan talantty bala shyqsa she? - baspasózge sholý
***
Búgin «Egemen Qazaqstan» basylymynda shalǵaıdaǵy Taıpaq aýylynyń turǵyny Qalen Imanbaev aqsaqaldyń haty jarııalandy. Seksenniń seńgirine kelip qalǵan qarttyń redaktsııaǵa shaǵymdaný sebebi - shóberesiniń týý týraly kýáligine óz esimin jazdyra almaı júr eken.
«Meniń bul hatty jazýyma «Oral óńiri» gazetinde (№76, 10 shilde, 2014 jyl) shyqqan «Tegimizdi túzetýge kedergi joq» degen maqala sebepshi bolyp otyr», - dep bastaǵan hatyn qarııa. - Men budan 5-6 jyl buryn shóbereli bolyp, otbasymnyń sheshimimen sábıdiń tegine óz esimimdi beretin boldym. Sóıtip, náresteniń týý týraly kýáligin alar kezde nemerem Rýslan AHAT bóliminen berilgeli jatqan qujatqa qyzynyń esimin «Aıalýym», al tegin «Qalen» dep, ıaǵnı, meniń esimimdi, úlken atasynyń atyn jazýdy surady. Biraq, ókinishke oraı, ondaǵylar buǵan kelispepti. Óıtkeni, meniń esimim nemerem Rýslannyń qujatynda joq eken. Shóbereme meniń atymdy berý úshin onyń ákesi, ıaǵnı, nemerem Rýslanda arǵy atasynyń emes, meniń esimim turýy kerek eken».
Oqıǵany ary qaraı órbitken basylymnyń deregine súıensek, nátıjesinde Qalen qarttyń shóberesi «Aıaýlym Rýslanqyzy Málik» bolyp jazylǵan. Qalen Imanbaev: «qazirgi qoldanystaǵy qatyp qalǵan zańnyń kesirinen nemere, shóberelerine óz esimderin bere almaı júrgen men sekildi atalar kóp», - dep jazǵan hatynda. Jalpy, qazir tegińdi qazaqshalap, nemere nemese shóbereńe óz atyńdy jazdyrý úshin AHAT bólimderi qandaı talap qoıatyny jáne qandaı jaǵdaıda tegińiz ózgerissiz qalatyny qyzyqtyrsa, «Egemen Qazaqstan» gazetinen búgin shyqqan «Tekti túzetý besikti túzetýmen birdeı» degen maqalany oqyńyz.
Elimizdiń bas gazeti búgin sondaı-aq sonaý Altaı taýynyń eteginde, taýdyń qıyn joldy bókterinde jeke kásip ashqan Qaıyrdy Súleımenuly týraly jazady. «Bizdiń jaqta qys uzaq» dep jazýshy Oralhan Bókeı jazǵandaı, asqaraly Altaıdyń jurty jazdygúni qyz ǵumyryndaı azǵana ýaqyt atqa minetini, alys-jaqynnan kelgendi kórkem kelbetimen tamsandyratyny bolmasa, alty aıy qar basqan qys, qala berdi jaýyndy-shashyndy, tumandy, surǵylt keıipte turatyn tabıǵaty qatqyl ólke ekenin katonqaraǵaılyqtardan ózge jurt túsine, túsinse de, túısine bermeıdi. Sondyqtan qabaǵy qatýly tabıǵatpen arpalysa júrip, atamekenine adaldyq tanytyp, adal kásibin dóńgeletip júrgenderdi kórseńiz, súısinbeske áddińiz qalmaıtyny da ras. Sondaı eńbekqor jandardyń birin qos qaptaldaǵy seńgir taýlardyń ortasynda ıreleńdep jatqan uzaq joldyń boıynan kezdestiresiz. Bul azamattyń esimi - Qaıyrdy Dúısenbaev», - dep jazady basylym. Bul týraly « Órelde órge basqan kásip» degen maqaladan oqı alasyzdar.
***
Al, «Aıqyn» gazetiniń habarlaýynsha, Jetisý óńiri bıylǵy jyldyń birinshi qant ónimin shyǵarǵan. « Elbasynyń Jetisýdyń tól daqyly - qant qyzylshasynyń dańqyn qaıta oraltý týraly tapsyrmasyn basshylyqqa alǵan Almaty oblysynyń ákimi Amandyq Batalov ala jazdaı ózi de tynym kórgen joq, aýyl sharýashylyǵy salasyna jaýap beretinderdi de ornynda otyrǵyzbady.
Birneshe márte keńes ótkizip, qaıta óńdeýshiler men qant qyzylshasyn ósirýshilerdi ózara toqaılastyryp, eki aradaǵy túsinbestikti retke keltirdi», - dep jazady gazet. Jalpy, bul óńirde qazannyń 14 juldyzyna deıin 1086 gektardyń ónimi jınalyp, qant zaýytyna 24,4 myń tonna tátti túbir ótkizilipti. Qaıta óńdeýge jóneltilgen ónimniń qanttylyǵy 15 paıyzdy quraıdy. Bul týraly «Jetisý qanty tutynýshylarǵa jol tartty» degen maqaladan oqýǵa bolady.
Búgingi qazaq qoǵamynda keýdege oqsha qadalatyn bir másele - jetimder úıi men tastandy balalardyń taǵdyry. Osy túıitkil týraly «Aıqyn» gazeti búgin bylaı dep jazady: «Qarny toq, kóılegi bútin urpaq ósip keledi. Kúlip-oınaǵandy biledi, áke bolýǵa álsiz, al qyzdar júkti bolyp qalsa, ishindegi qyzylshaqadan qutylýdy ǵana oılaıdy. Solardyń kesirinen Qazaqstan «qara bazarǵa» aınaldy. Bala satý básekesinde álem boıynsha úshinshi orynǵa taban tireppiz. Tek AQSh-ta alty myń balamyz týǵan jeriniń jupar ıisin jutýǵa zar bop júr. Shamamen bir búldirshinniń baǵasy 25-30 myń dollar kórinedi». Tastandy balalar týraly jazǵan gazet týǵan anasy, ákesi shyryldatyp tastaǵan sharanalar óskende, óte talanatty bolyp ósetinin jazady. Mysaly, álem súıisinetin akter Djekı Chandy da kezinde anasy nebary 25 dollarǵa satyp jibermek bolǵan. Bul jóninde tolyǵyraq «Aıqynnyń» búgingi nómirinde jaryq kórgen «Tastandy baladan talanatty bala shyqsa she?» degen maqaladan oqı alasyzdar.
***
Al, «Ekspress-k» basylymy belgili prodıýser ári ánshi Qydyráli Bolmanovtyń batareıalar óndirý bıznesi týraly jazady. «Belgili ánshi ári prodıýser Qydyráli Bolmanov «Balbala» brendimen batareıa óndirisin qolǵa almaq. Sol arqyly, Duracell sııaqty básekelesterine qyr kórsetti. Ánshiniń aıtýynsha, bul ónim ádettegiden bes ese artyq qýat beredi», - dep jazady basylym. Bul týraly «Kydyralı Bolmanov - rabotaet v pıat raz dolshe» degen maqaladan oqı alasyzdar.