Tarıhshylar asharshylyq kezeńin shynaıy qujat negizinde obektıvti zertteýi kerek - Erkin Ábil
«Asharshylyq kezeńine qatysty qujat kóp. Olardyń keıbiri arhıvterde bolsa, keıbiri basylym betterinde jarııalanǵan. Soǵan qaramastan biz osy kúnge deıin asharshylyqtyń naqty sebepteri men saldary týraly aıta almaımyz, aıtý úshin áli de qosymsha kóp zertteý jumysy júrgizilýi kerek», - deıdi Memleket tarıhy ınstıtýtynyń dırektory Erkin Ábil.
Onyń aıtýynsha, asharshylyq máselesi qazaq úshin ǵana emes, sol kezeńde Qazaqstan jerin mekendegen basqa ult ókilderi úshin de – úlken tragedııa.
«Soǵan qaramastan tarıhshylar men zertteýshiler emotsııany qaldyryp, osy oqıǵalardy obektıvti, shynaıy qujattardy negizge ala otyryp zertteýi kerek. Jalpy «Asharshylyqqa saıası baǵa berý kerek» dep aıtyp júrgender bar. Biz oǵan qalaı saıası baǵa bere alamyz? Qazirgi ýaqyttaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Sovet odaǵynyń qatelikteri men qylmystaryna jaýapty bola almaıdy. Búgingi kommýnıster de bir ǵasyr burynǵy bolshevıkterdiń qytelikteri men qylmystaryna jaýapty emes», - deıdi ol.
Ol asharshylyq jyldary Reseıde de birneshe mıllıon adam ólgenin aıtty.
«1921-1922 jyldardaǵy asharshylyq kezeńinde Reseıdiń ózinde birneshe mıllıon adam qaza tapqan. Árıne, buǵan kináli adamdar bar. Lenınnen bastap «Bolshevık» partııasy, sonymen birge sol saıasattyń júzege asýyna yqpal etken jergilikti belsendiler kináli. Osy máselelerdi durystap zertteý kerek. Biz asharshylyq qurbandary kimder ekenin jaqsy bilmeımiz. Qazaqstanda osy máseleni zerttegen 5-6 ǵalym boldy, biraq aımaqta qandaı oqıǵalar bolǵanyn biz tolyq bilmeımiz. Eń aldymen, tarıhshylarǵa zertteý jumysymen aınalysýǵa múmkindik berýimiz kerek. Olar arhıvterdi aqtarýy qajet, ol – úlken jumys, sondyqtan olarǵa qarajat bólinýi tıis. Zertteý jumystary júrgizilgennen keıin qorytyndy shyǵaryp, odan keıin ǵana saıası baǵa berýge bolady», - deıdi tarıh ǵylymdarynyń doktory Erkin Ábil.