Tarıh tarazysynda el basqarýshylar men ult zııalylary birdeı jaýapker» - baspasózge sholý
***
«Almaty qalasy ákimdiginde Premer-Mınıstrdiń birinshi orynbasary Baqytjan Saǵyntaevtyń qatysýymen «Zańdy tulǵalar jáne jyljymaıtyn múlik quqyqtaryn tirkeý rásimderiniń qysqartylýy» degen taqyrypta dóńgelek ústel otyrysy bolyp ótti», - dep jazady «Egemen Qazaqstan» gazeti senbilik sanyndaǵy «Kásipkerlik júgi jeńildeıdi» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, alqaly jıynda qala basshysy Ahmetjan Esimov ótken jylda el qaza-nyna qosqan qala úlesiniń kórsetkishterimen tanystyra kelip, qala aýmaǵyndaǵy ekonomıkalyq salalardyń jaı-kúıin, qarjy sektoryndaǵy ózgerister men álemdik ekonomıkalyq daǵdarysqa baılanysty oryn alǵan shekteýler jóninde, halyqty jumyspen qamtýdyń múmkinshilikteri jaıynda aıtyp ótti. «Byltyrǵy kórsetkish boıynsha shaǵyn jáne orta kásipkerlikti nesıelendirýde, jalpy qarjy salasynda kóptegen jaqsy nátıjelerge qol jetkizildi. Qazirgi álemdik ekonomıkadaǵy daǵdarys jaǵdaıyna baılanysty qalanyń strategııalyq baǵdarlamasyn qabyldap, aldaǵy ýaqytta buǵan deıingi qol jetkizgen jetistikterimizdiń deńgeıin bıik dárejede ustap turýǵa sheshim qabyldadyq», - dep atap ótken qala basshysy.
Sondaı-aq «Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda elimizdiń Qarjy mınıstri Baqyt Sultanovpen aradaǵy suhbat jarııalandy. Áńgime barysynda el Úkimetiniń orta jáne shaǵyn bıznesti qoldaýǵa erekshe kóńil bólýi jan-jaqty talqyǵa túsken. Qarjy mınıstriniń aıtýynsha, 2015-2019 jyldary halyqaralyq qarjy uıymdarymen birlesip shaǵyn jáne orta bıznes salasyndaǵy jobalardy iske asyrý bastalady. «Nurly Jol» basym dep anyqtaǵan jeti saladaǵy jobalardy iske asyrýdy qolǵa alǵan otandyq kásipkerler 13 mıllıard dollardan asatyn mólsherde qarjylandyrýdan úmitker bola alady. «Shaǵyn jáne orta bızneske basymdyq berý qaı kezde bolsa da paıdaly. Óıtkeni, bul sala - berik orta taptyń irgetasy bolyp tabylady. «Orta tap» degenimizdiń ózi jekemenshik arqyly ózin is júzinde kórsetý múmkindigin alǵan adamdar sanynyń ósý shamasyna qaraı qalyptasady. Bul uǵymnyń ózi usaq jáne ortasha menshik ıeleri men kásipkerlerdi belgileý úshin XVII ǵasyrda paıda bolǵan. Búginde orta tapqa tabys deńgeıine qarap qana jatqyzý dástúrge aınalǵan. Biraq ózderińiz biletindeı, menedjerler, basqarýshylar, onyń ishinde jeke bıznesin basqaratyndar jaldamaly qyzmetkerlerge qaraǵanda anaǵurlym tıimdi qarjylyq jaǵdaıda bolady», - deıdi B.Sultanov. Ekeýara áńgime «Damyǵan bıznes - turaqtylyq tuǵyry» degen taqyryppen berilgen.
***
Oblys ortalyqtaryndaǵy áýejaılardyń arasynda tabysy shyǵynyn jappaıtyndary da bar eken. Olardy tyǵyryqtan alyp shyǵýdyń jalǵyz joly sýbsıdııa bolatyn sııaqty. Bul jaıynda «Aıqyn» gazetine Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde Airport Management Group JShS holdıngi basshylarynyń qatysýymen ótken baspasóz máslıhatynda belgili bolǵan. Basylymnyń jazýynsha, atalǵan áýejaılardyń ınfraqurylymyna, avıatsııalyq qaýipsizdigine júrgizilgen baqylaý jumystary birqatar áýejaılarda problemalar baryn anyqtaǵan. Ol problemalardyń týyndaýyna áýejaılardyń qarjylyq jaǵdaıynyń tómendigi yqpal etken kórinedi. «Kókshetaý, Semeı, Petropavldaǵy áýejaılar qazirgi jolaýshy jáne júk tasymaldaýdan túsken tabysymen ózderiniń operatsııalyq shyǵyndaryn jaba almaı otyr. Áýejaılar jelisin damytýǵa qatysty boljamǵa sáıkes, bul áýejaılar, tipti 2030 jylǵa deıin de shyǵyndaryn jaba almaıdy», - deıdi Airport Management Group JShS hol¬dıngi bas dırektory Klod Badan.
Al aldaǵy ýaqytta kompanııa aımaqtyq áýejaılarda ishki jáne halyqaralyq baǵyttardaǵy jelini damytýǵa basymdyq bermekshi. Mysaly, aımaqtaǵy áýejaılardan Birikken Arab Ámirlikterine, Túrkııaǵa ushýdy uıymdastyrýǵa kóńil bólinetin bolady. Jalpy, kompanııa osy maqsatta qaramaǵyndaǵy áýejaılardy damytý úshin 167 mlrd. teńge jumsamaqshy. Onyń 62 mlrd. teńgesi tehnıkalyq talaptardy jaqsartýǵa, 105 mlrd. teńge áýejaılardy damytýǵa jumsalady. Maqala «Shyǵyny kóp áýejaılardy qaıtemiz?» degen taqyryppen berilgen.
Osy basylymnyń senbilik sanynda belgili aıtysker aqyn Muhamedjan Tazabekovpen aradaǵy suhbat oqyrman nazaryna «Tarıh tarazysynda el basqarýshylar men ult zııalylary birdeı jaýapker» degen taqyryppen usynylǵan. «Aıqyn» gazeti tilshisiniń barlyq saýalyna tuşymdy jaýap bergen ol: «Atańnyń emes, aqparattyń aýzy dýaly bop turǵan zaman emes pe? Otbasynyń máselesinen serıaldyń sıýjeti qyzyq bolyp, babańnyń bulaq-dástúrin Gollıvýdtyń blokbasteri umyttyryp, jetimniń basyn sıpaıtyn qoldar smartfonnyń betin sıpap ketken joq pa? «Jyndy ákesin baılap baqqan» el edik, qazir saý ákesin qarttar úıine apara jatqandy kórdik, «Aqtaban shubyryndyda» bir jastyqqa syıǵan bastardyń, azattyq alǵanda bir úıge syımaı, otaý qurǵandardyń úshten biri ajyrasqanyn kórdik. Demek, ata-anasynan jerip, janyndaǵy jarynan bezip júrgen júgensizderi bar qoǵamǵa bıligi men zııalysyn qarsy qoıý qıyn deısiz be? Durys aıtasyz. Bizge, tipti qalaı oılaý kerek ekenin de úıretedi. Ásirese, bizdi damyǵan eldermen salystyryp damyl tappaıtyndarǵa tańǵalam. Bodandyqtan bosap shyǵyp, táýekelmen memleket qurǵan Qazaqstanmen, bıleýshi elder janyn salyp turǵyzǵan AQSh-tyń qalyptasýy arasynda qanshama bólek baǵyt, uqsamaıtyn zańdylyqtar bar. Álemdik qaýymdastyqqa jańa túsken kelindeımiz. Bári aqyl aıtqysy keledi. Sondyqtan biz sııaqty endi ǵana eńsesin tiktep, tamyryn taýyp, tarıhyn jazyp jatqan halyqqa aýyzbirlik, ishki tutastyq aýadaı qajet», - deıdi.
***
«Ekspres K» gazetiniń jazýynsha, mekteptegi aqsha jınaý problemasy ýshyǵyp bara jatqan kórinedi. Máselen, esepteýlerge qaraǵanda, ata-analar ortasha eseppen 1 jylda mektep qajeti úshin 450 dollardan tapsyrady eken. Mundaı málimetterdi Qazaqstannyń Daǵdarys ortalyqtary odaǵynyń jetekshisi Zúlfııa Baısaqova usynyp otyr. Onyń aıtýynsha, 2014 jyldyń 15 qyrkúıegi men 15 qarashasy aralyǵynda senim telefonynan mekteptegi aqsha jınaýǵa qatysty 352 qońyraý kelip túsken. Máselen, kedeı otbasynan shyqqan bir joǵary synyp oqýshysy tehnıkalyq qyzmetterge 150 teńge ótkize almaǵan. Al sol úshin synyptastary ony eden jýýǵa májbúrlegen. Jalpy, mektepte jınalatyn jyl saıynǵy qarjynyń somasy 10-nan 15 myń teńgege deıin jáne odan da joǵary bolyp keledi.
***
«Almaty shaǵyn jáne orta bıznesti nesıeleý sektorynda kóshbasshy bolyp otyr», - dep jazady «Kazahstanskaıa pravda» gazeti. Basylymnyń alǵa tartqan deregine qaraǵanda, shaǵyn jáne orta bızneske bólinetin jalpy nesıeniń 56 paıyzy ońtústik astanaǵa tıesili eken. Tek ótken jyldyń qarashasynda ǵana Almatyda shaǵyn bıznes nesıesiniń kólemi 95,8 mlrd. teńgege artqan. Ósim 10,2 paıyzdy quraıdy. Bul kórseshki respýbılka boıynsha 6,8 paıyzǵa teń.