Tanymal adamdarǵa qumar oıyndy jarnamalaýǵa tyıym salynady - Májilis
«Derekterge júginsek, sońǵy eki jarym jylda elimizdiń shamamen árbir besinshi adamy oıyn oınaıdy eken nemese qumar oıyndaryna qandaı da bir qatysy bar. Al, onyń ishinde 400 myńdaı adam oıynǵa salynyp, býkmekerlik keńseler men kazınolardyń turaqty klıentine aınalǵan. Bul dert balalar men jasóspirimderdi de sharpyp otyr. Quqyq qorǵaý organdarynyń málimetinshe, shamamen 200 myńǵa jýyq kámelettik jasqa tolmaǵan bala basqa adamnyń atynan býkmekerlik keńselerge bás tigip, qumar oıyndar oınaıdy eken. Ózge adamnyń logınimen býkmekerlik keńselerge bás tigýshi adamdardyń sany belgisiz. Ekinshiden, otbasy ınstıtýtyn álsiretýi. Elimizdegi ajyrasýlardyń 40 paıyzyna osy lýdomanııa tikeleı sebep bolyp otyr. Turmystaǵy zorlyq-zombylyqqa baratyndardyń deni – osy qumar oıynǵa shaldyqqandar. Byltyr Almaty oblysynda jantúrshigerlik jaǵdaıda áıeli men eki balasyn aıaýsyz óltirip, úıin órtep jibergen oqıǵa qoǵamdy dúr silkindirdi. Qylmysker lýdoman bolǵan, bolmashy aqshaǵa úsh birdeı adamnyń ómirin qıdy», - dedi Májilis depýtaty Elnur Beısenbaev.
Onyń paıymynsha, qumar oıyn sýıtsıdtiń órshýine áser etip otyr. Máselen, 2022 jyly elimizde 3 myń 676 adam ózine qol jumsap qaıtys bolsa, olardyń árbir besinshisiniń sebebi – lýdomanııa.
«Ókinishke qaraı, bul dert qazir áskerde de keń etek alǵan. Olardyń kóbi qumar oıynnyń shyrmaýynan shyǵa almaı jatqanyn bilemiz. Budan bólek, qumar oıyn qylmysqa da yqpal etedi. Elimizde qylmys jasaıtyndardyń 20 paıyzy lýdomandar ekeni belgili boldy. Olar báske tigetin aqsha tabý úshin aldymen qaryz alady, sodan soń urlyq, tonaý sekildi qylmystarǵa barady eken. Kóleńkeli ekonomıkaǵa da áseri bar. Oıyn naryǵy aınalysynda úlken qarajat aınalyp jatyr. Máselen, byltyr býkmekerlik keńselerdiń jyldyq aınalymy beıresmı aqparattar boıynsha 1 trıllıon teńgege jetken eken. Demek, munyń aınalasynda múddeli toptar, lobbıster bolatyny sózsiz. Osynda keltirilgen málimetterden Qazaqstanda oıynqumarlyq indetteı órship, el qaýipsizdigine qater tóndire bastaǵanyn baıqaımyz. Búgin qarastyrǵaly otyrǵan zań jobalary osy máseleni barynsha aýyzdyqtap, retteýge arnalǵan», - dedi depýtat.
Birinshiden, zań jobasynda maksımaldy túrde býkmekerlik keńseler men kazınolardyń jarnamasyn shekteý qarastyrylǵan. Onda úılerdiń qasbetterinde, fasadtarynda, ǵımarattarda, qurylystardyń qorshaýlarynda, kólik quraldarynda syrtqy jarnamaǵa tyıym salynady.
Internet resýrstarynda, resmı saıttarda, telearnalar men radıoda, merzimdi baspa basylymdarynda, kıno betterinde, mobıldi operatorlardyń sms hattamalaryna da jarnamaǵa tolyq tyıym salynady. Endi belgili blogerler men áleýmettik jelidegi tanymal tulǵalarǵa mundaı oıyn túrlerin jarnamalaýǵa tyıym salynady. Jarnama tek sporttyq obektiler, sporttyq baǵyttaǵy saıttar, telearnalar men sporttyq is-sharalarda ǵana ruqsat etiledi.
Ekinshiden, oıynda bás tigý jasy 21 jastan 25 jasqa deıin kóteriledi.
Úshinshiden, ótelmegen alımenttik jáne nesıelik qaryzy bar azamattardyń qumar oıynǵa bás tigý múmkindigi shekteledi. ıAǵnı boryshkerlerdiń biryńǵaı reestrinde málimetteri bar jeke tulǵalardy qumar oıyndarǵa jáne bás tigýge jiberýge tyıym salý belgilenedi.
«Oınaý jasyna kelmegen azamattardyń qumar oıyndaryna jáne bás tigýge qatysýy shekteledi. Olarǵa zańsyz oıyn oınaýǵa múmkindik bergen zańdy tulǵalarǵa qomaqty kólemde aıyppul salynady jáne qaıtalanatyn jaǵdaıda lıtsenzııalary toqtaıdy. Sonymen qatar, zańsyz onlaın kazıno uıymdastyrýshylarǵa Qylmystyq kodekstiń 307-baby boıynsha jaza qoldanylady. Atap aıtqanda, múlki tárkilenip, 2000 aılyq eseptik kórsetkishke deıingi mólsherde aıyppul salýǵa nemese sol mólsherde túzeý jumystaryna, 600 saǵatqa deıingi merzimge qoǵamdyq jumystarǵa tartýǵa, 2 jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵyn shekteýge jaza qarastyrylǵan. Munymen qosa, zańsyz lotomatıkter múldem joıylady. Sondaı-aq, balalar, bilim berý, medıtsınalyq, dinı uıymdar ornalasqan turǵyn úıler men ǵımarattarda lotereıa bıletterin taratýǵa jáne lotereıa termınaldaryn ornatýǵa tyıym salynady», - dedi Elnur Beısenbaev.
Atap aıtqanda, sheteldik oıyn bıznesin uıymdastyrýshylardyń tizimi jasalady, sondaı-aq bankter men tólem júıelerine olardyń paıdasyna qarjylyq operatsııalar júrgizýge tyıym salý eskerilgen.
«Býkmekerlik keńseniń nemese totalızatordyń qyzmetin júzege asyratyn oıyn bıznesin uıymdastyrýshylardyń óz apparattyq-baǵdarlamalyq keshenderiniń Memlekettik kirister organynyń aqparattyq júıelerimen ıntegratsııalanýyn qamtamasyz etý mindeti belgilenedi. Sondaı-aq, Ulttyq Banktiń, Qarjylyq monıtorıng agenttiginiń, Ádilet mınıstrliginiń bazalaryn biriktirý arqyly oınaýshynyń tulǵasy beınemetrıkalyq turǵydan anyqtalady», - dedi depýtat.
Budan buryn habarlanǵandaı, atalǵan zań jobasy aıasynda memlekettik qyzmetshilerdiń, quqyq qorǵaý jáne áskerı qyzmetkerlerdiń bás tigýine tyıym salý eskerilgen.