Talaq basyma taıaq bolyp tıdi
Jat aǵymdaǵy qyz-kelinshekter arasynda birneshe ret turmysqa shyǵyp, kúıeýlerinen «talaq» alyp, balalarymen baspanasyz, qamqorlyqsyz qalý jaǵdaılary jıi kezdesedi. Jat dinı aǵym ókilderiniń bul áreketteri zaıyrly memleket zańnamasyna da, ıslam sharıǵatyna da qaıshy áreket bolyp tabylady. Bul kórinister negizinen dástúrli emes ıslamdyq aǵymdardyń destrýktıvti ıdeologııasyn ustanýshylar arasynda oryn alýda. Jat aǵymnyń jetegine ilesken Roza dinı jolmen úsh ret turmysqa shyǵyp bárimen «Talaq» aıtyp ajyrasqan. Qazir ol úsh kúıeýinen týǵan eki ul,bir qyzyn jalǵyz ózi ósirip jatyr.
Roza aýylda ata-ájesiniń qolynda ósken qyz. Úlken kisilerdiń tálim-tárbıesin boıyna sińirgen boıjetken mektep bitirgen soń Almaty qalasynda turatyn ata-anasynyń qolyna keledi. Ulttyq biryńǵaı testten qajetti upaı jınaı almaǵan soń jumys isteýge bel býady. Sóıtip, Almatydaǵy bir «Halal» dámhanasyna daıashy bolyp jumysqa ornalasady.
«Men basynda osyndaı dámhanaǵa jumysqa kirgenime qatty qýandym. Bul jerge tek sabyrly, ımany kúshti, adal adamdar keledi dep oılaıtynmyn. Bastapqyda bári jaqsy boldy. Bizdiń tamaqtaný ortalyǵymyzǵa kóbine saqal jibergen er azamattar men hıdjap kıgen qyz-kelinshekter kiredi. Endi sondaı orta bolǵan soń mende stılimdi ózgerttim. Namaz oqymasamda solaı kıinýime týra keldi»,-deıdi Roza.
Jarty jyldan soń, Roza mańdaıyn sájdege tıgizip, bes ýaqyt namazyn qaza etpeı ótep júrdi. Qudaıǵa qulshylyq jasaǵaly maqsatyna jetip, armandary oryndalǵandaı kórindi.
«Men namaz oqyǵanyma eshqashan ókinbeımin. Bul meniń shyn sózim. Allanyń qudireti kúshti ǵoı. Sabyrly bolsań bárin ózi retteıdi. Dámhanadaǵy jumysymdy qatty unatatynmyn. Men alǵashqy kúıeýimdi dál osy jerde kezdestirdim. Bir kúni túste boıy uzyn, symbatty, eshqandaı saqal-murty joq bir jigit kirdi. Shynyn aıtý kerek, bir kórgenen ǵashyq boldym. Tamaqqa tapsyrysty ózim baryp aldym. Tipti ózim tanysýǵa nıet bildirdim. Keıin onyń da maǵan degen sezimi bar ekenin baıqadym. Sodan qoıshy bir-birimizge ǵashyq bolyp sharıǵat jolymen nekemizdi qıdyq»,- dedi ol.
Roza nebári 18 jasynda alǵashqy mahabbatyna qosyldy. Basynda bári jaqsy bolǵan. Ekeýide namaz oqyp baqytty bolýǵa sert bergen. Alaıda, kúıeýi bergen ýádesinde turmady.
«Bizdiń ustanǵan dinde óz áıelin talaq etip, aǵymdas baýyryna syıǵa tartý ádeti bar. Bul sharıǵat zańdary men ıslamnyń moraldyq qaǵıdattaryna qaıshy qubylys, ony bilemin. Alaıda, joldasyma qarsy shyǵa almadym. Ol maǵan uıaly telefonmen «talaq» sózi jazylǵan habarlama jiberip, «ajyrastyq, sen endi meniń joldasyma turmysqa shyǵasyń»,- dedi. Ol tipti jaqyn kúnderi dúnıege keletin balasyna da qaramady. Sóıtip, sharıǵatqa qarsy shyqpaıyn dep onyń joldasyna turmysqa shyqtym»,- dep jylady Roza.
Rozanyń ekinshi kúıeýiniń esimi Rýslan. Biraq ol óziniń atyn Abdýrahım dep ózgertip alypty. Ol Roza men onyń ulyn qamqorlyǵyna aldy. Eki jyldan soń Roza oǵan da ul týyp berdi.
«Rýslan, ıaǵnı Abdýrahım óte jaqsy adam boldy. Syrtynan jamandaýǵa bolmaıdy. Ekeýmiz eki jyldaı tatý-tátti ómir súrdik. Oǵan shekesi torsyqtaı ul týyp berdim. Ekinshi ulyma alty aı bolǵanda ol eshkimge eshteńe aıtpastan joǵalyp ketti. Keıin ózimniń birinshi kúıeýim onyń Sırııaǵa ketkenin jáne endi qaıtyp kelmeıtinin jetkizdi»,- dep kúrsindi Roza.
Jaldamaly baspanada turyp jatqan Rozanyń páter aqysyn tóleýge múmkindigi bolmady. Sóıtip, ol eki balasymen dalada qaldy. Barar jeri, basar taýy bolmaǵan soń amalsyzdan úshinshi ret taǵyda radıkal jigitke turmysqa shyqty.
«Meniń basymnan ótken hıkaıany tyńdaýdan sharshap ketken bolarsyz. Qysqasha aıtyp bereıin... Eki kúıeýimniń jáıin bilesiz. Úshinshisine amalym taýsylǵanan shyqtym. Men onyń tórtinshi áıeli bolyp tıdim. Eki balamdy baǵý úshin sol úıdiń kúńine aınaldym. Kóndim, shydadym. Alaıda shydamnyń da shegi bar. Bir kúni kúıeýime bárin aıtyp saldym.Ony meniń jaǵdaıyma kiredi dep oıladym. Alaıda ol maǵan birden «Talaq » dep jaýap qaıtardy da úıden qýyp shyqty. Sóıtip taǵy da dalada qaldym. Ol kezde aıaǵym aýyr ekenin bilmedim. Keıin aldyryp tastaýǵa dátim shydamady. Bosandym. Dúnıege sulý qyz ákeldim. Sodan keıin esimdi jıdym. Quran kitabyn oqýdy úırendim. Sóıtsem meniń kúıeýlerimniń aıtyp júrgenderi, istegen isteri dinge múldem qarama-qaıshy dúnıe ekenin túsindim»,- deıdi Roza.
Ábden adasyp, shalys basqan Roza ońaltý ortalyǵyna baryp basynan ótken qıyndyqtaryn aıtyp berdi. Ol jerde psıholog, teolog mamandar ońaltý jumysyn júrgizdi.
«Qazir jaǵdaıym jaman emes. Balalarymnyń qujattaryn rettep jatyrmyn. Qudaı qalasa olarǵa memleketten járdemaqy taǵaıyndalady. Ózim de jumysqa shyqtym. Ońaltý ortalyǵy maǵan kóp demeý kórsetti. Týǵan-týystarymnan keshirim suradym. Ata-anam meni keshirip, nemerelerin baýyryna basty. Naǵyz baqytty endi sezinip jatqandaımyn»,- dep áńgimesin aıaqtady.
Mundaı kórinisterdiń jıi oryn alýyna áıelderdiń dinı jáne quqyqtyq saýatynyń tómendigi de óz áserin tıgizip otyr. Nekeleri memlekettik AHAJ organdarynda tirkelmegen áıelderdiń jáne olardyń balalarynyń quqyǵy memleket qorǵaýynan tys qalyp qoıýda. Osyǵan oraı, qazirgi tańda orta jáne joǵary bilim berý mekemelerinde, jastar paıdalanatyn aqparat kózderinde, meshitterde jastarǵa neke jáne otbasyna qatysty zańnamalardy, dástúrli dinı tanymdy, ulttyq otbasylyq qundylyqtardy túsindirý sharalaryn keń kólemde uıymdastyryp jatyr. Otbasyn asyrap-saqtaý jáne urpaǵyna jaqsy tálim-tárbıe berý ári azamattyq mindet, ári musylmandyq paryz ekenin óskeleń býyn bilýi tıis.