Taǵdyr tálkegine tótep bergen: Múmkindigi shekteýli qarııa qol kúresten álemdik jarystardyń júldegeri
Jastaıynan sportqa jaqyn boldy
Jarma aýdany Aqjal aýylynda dúnıe esigin ashqan Álımuhan Tanekenov ata-anasynyń jar degende jalǵyz perzenti boldy. Ákesi shahter edi. Balasyna jastaıynan «bilimge den qoı. Keleshekte kim bolatynyńdy oıla. Seni qalaǵan mamandyǵyńa oqýǵa túsiremin» deıtin.
«Sportqa jaqyn bop óstim. 13 jasymnan ziltemir kóteretinmin. Bozbala kezimde qyzyq kórip erkin kúreske jazylǵanym bar. Birde aýdandyq jarys bolatyndyǵyn estidim. Jattyqtyrýshy endi ǵana-aq qatysyp júrgen meni tájirıbesi mol bireýmen shyǵardy. Ony oılamaǵan jerden op-ońaı jeńip kettim. Bári tańqaldy. Sodan bizdiń aýyldyń atynan saıysqa baraıyn dep jatqan jigitpen kúresetin boldyq. Ádis-tásilderdi tolyq meńgermesem de qara kúshke salyp, ony da qulattym. Muny kórgen jattyqtyrýshy jarysqa meni aparamyn dep sheshti», - dep eske aldy ol.
Onda da 16 jastaǵy Álımuhan bozkilemde qarsylas shaq keltirmegen. Sóıtip, oblystyq dodada aýdannyń namysyn qorǵaýǵa attanady.
«Óńir boıynsha da jeńimpaz atandym. Kelesi meje – respýblıka edi. Alaıda onda 4-shi oryn alyp, júldege sál jetpeı qaldy», - deıdi sportshy.
Mektep bitirgen soń ol áskerge ketti. Reseıdiń Tıýmen qalasynda 2 jyl bolyp, týǵan jerge oralǵan. Kelgen boıda ákesi «Qaı salany tańdaıtynyńdy sheshtiń be?» dep surapty. Naqty tańdaý jasamaǵanyn estigende «Onda sýdıa bolasyń. Almatydaǵy S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetine (Qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) «Zań» fakýltetine oqýǵa tús» dep jol siltegen.
Osylaısha, qylyshtaı qylshyldap turǵan 21 jasynda arý qala Almatyǵa keldi. Jarqyn kúnderi, shýaqty sátteri alda dep oılady. Biraq sol bir oqıǵa bárin shyr aınaldyrdy… Kóshede soqtyqqan 4 buzaqy tamaǵyna pyshaq suqqan. Ózi aman qalǵanmen, júıke júıesine zaqym kelip, jarty denesi sal bolyp qaldy.
«Otadan keıin aýylda jattym. Basynda múlde sóıleı almaı qaldym. Kúshim boıyma syımaı júrgeni keshe ǵana-aq edi, kenetten bir qol, bir aıaǵy istemeıtin osyndaı hálge túsemin dep kim oılaǵan?! Buryn qasymnan aınalshyqtap shyqpaıtyn kóp dostyń ishinen birli-jarymy ǵana qaldy. Sol kezde Jańyltaı jaraly janyma medeý boldy», - deıdi Álımuhan Tanekenov.
«Ol meniń bala mahabbatym»
Qudaı qosqan qosaǵy Jańyltaı ekeýi bir synypta oqyǵan. Mektep bitirgen ol Semeıde esepshiniń oqýyn támámdap, Óskemendegi qonaqúıge jumysqa turǵan.
«Álımuhan meniń bala mahabbatym edi. Osyndaı jaǵdaı bolǵanda qalada jumys istep júrgenmin. Meıramdardyń birinde demalys alyp, aýylǵa kelgende estidim. Ony kórgende kózdegi jasty tyıa almadym… Qolymnan kelgenshe kútip, anasyna qolǵabys bolýǵa tyrystym. 3 jyldan keıin ol aqyryndap sóıleı bastady», - deıdi Jańyltaı Tanekenova.
1974 jyly ekeýi úılenip, qalǵan ǵumyrlaryn birge ótkizýge serttesedi. Bul kezde Álımuhan 24 jasta.
«Úıde bos jatqan degen naǵyz azap eken. Birde ózim jaqsy syılaıtyn aǵalarymnyń biri «Seni bir jerge kúzetshi qylyp ornalastyrsaq qaıtedi?» dedi. Qýana-qýana kelistim. Sóıtip, 25 jyl kúzetshi boldym. Bir kún istep, úsh kún demalyp otyrdym. Al jubaıym aýyldaǵy poshtada jumys istedi», - deıdi keıipkerimiz.
Erli-zaıypty 4 qyz tárbıelep ósirdi. 1975 jylǵy Erkejan anasy sekildi esepshi mamandyǵyn tańdaǵan. Al 1977 jylǵy Baljan men 1980 jylǵy Almıra balabaqshada tárbıeshi. 1986 jyly týǵan kenjeleri Toǵjan áskerı salada ter tógip júr. Barlyǵy da qııaǵa qonyp, bir shańyraqtyń tútinin tútetip, berekesin keltirip otyr.
«Barlyǵy 8 jıenimiz bar. Ulan aýdany Qasym Qaısenov kentine kóship kelgenimizge 20 jyldan asty. Kenjemizdiń qolynda turyp jatyrmyz», - deıdi Jańyltaı Tanekenova.
Girdi 150 ret kóterdi
Endi Álımuhan Tanekenovtyń sportqa qalaı qaıta oralǵanyn baıandaıyq. Jyl saıyn áz-Naýryzda kenttiń ortalyq alańynda ótetin sporttyq saıystarǵa qatysýdy ádetke aınaldyrdy. Oń qoly istemese de, sol qoly aman ǵoı. Bir qolymen gir kóterip, saıysqa tústi.
«Úıde daıyndalǵannyń nátıjesinde 16 keli girdi 150 ret kóterip, jeńimpaz atandym. Jap-jas jigitter de jete almady. Sodan beri aýdan halqy arasynda tanyla bastadym. 2015 jyly jergilikti múgedekter qaýymdastyǵynyń basshysy habarlasyp, parasportty damytqylary keletindigin aıtty. Sóıtip, qol kúrespen shuǵyldanyp, oblystyq jarysqa aýdannyń atynan qatysatyn boldym», - deıdi ol.
Oblysta aldyna jan salmaǵan parasportshy Azııa chempıonatyna barýǵa bel sheshedi. Osy maqsatpen 2016 jyly Ózbekstannyń Tashkent qalasyna taban tiregen.
«Ókinishke qaraı, demeýshi tabylmady. «Kóp túkirse – kól» degendeı, aýdan halqy jan-jaqtan jınastyrǵan qarajatqa ózimniń azyn-aýlaq aqshamdy qosyp, jolǵa shyqtym. Chempıonatqa Azııanyń túkpir-túkpirinen 18 jastan asqan múmkindigi shekteýli jandar qatysty. Men sekildi bir qoly istemeıtinder az. Kóbisiniń aıaǵy joq nemese kózi kórmegenmen eki qoly balǵadaı. Al bir qolsyz kúreskenniń qıyny – ózgeler sekildi ekinshi qolyńmen temirdi ustap ıterile almaısyń. Biraq sonda da shamamyz kelgenshe berispedik. Taǵy bir aýyrlyǵy – bireýdi jeńseń, 1 mınýttyń ishinde kelesi qarsylaspen shyǵasyń. Demalýǵa ýaqyt bermeıdi», - deıdi Álımuhan Tanekenov.
4 adamdy jeńgen soń fınalǵa joldama alǵan. Ondaǵy qarsylasy – 30-35 jas shamasyndaǵy Tájikstan azamaty. Onyń eki qol saý, bir aıaǵy joq eken.
«Utylyp qalyp, ekinshi oryn aldym. Dese de bunyń ózi men úshin úlken jetistik, zor mártebe. 7 márte Shyǵys Qazaqstan oblysynyń chempıony boldym. Al respýblıka boıynsha 2017 jyly Almaty qalasynda 3 oryn, 2018 jyly Kókshetaýda 3 oryn, 2022 jyly Taldyqorǵanda 2 oryn ıelendim. 2019 jyly Qyrǵyzstandaǵy Azııa chempıonatynda baq synap, úzdik úshtiktiń qatarynda kórindim. Bıyl Tashkentte ótken dodada taǵy da úshinshi oryn buıyrdy. Osy sońǵy jarysqa bararda aýdandaǵy kásipker qarjylaı qoldaý kórsetti», - deıdi qaısar jan.
Kún saıyn ol 2 saǵatyn daıyndyqqa arnaıdy. Oryndyqqa otyryp gir kóterip, espanderdy qysyp, uzyn rezeńkeni bir jaqqa baılap, ekinshi jaqqa tartady. Jarysqa barar aldynda daıyndyqty eki ese kúsheıtedi. 2019 jyly oǵan para qol kúresten Qazaqstan Respýblıkasynyń halyqaralyq dárejedegi sport sheberi ataǵy berilgen.
«Bir jarystan oryn alyp úıge kelgende medaldy anamnyń moınyna iletinmin. Ol osydan eki jyl buryn 96 jasynda dúnıeden qaıtty. Qazir medaldarymdy birinshi jıenim Aldııardyń qolyna ustatamyn. Bıyl birinshi synypqa barǵan balapanymyz ár kelgen saıyn aldymnan júgirip shyǵyp, aıaǵyma jarmasady. Budan asqan baqyt bar ma?», - deıdi Álımuhan Tanekenov.