Tabysqa jetý strategııasy: áıel ákim qaladaǵy ómirdi qalaı ózgertip jatyr
Gúljan Mamytqyzy Otyrar aýdany Sháýildir aýylynda ózinen bólek taǵy toǵyz bala tárbıelep ósirgen kópbalaly otbasynda dúnıege kelgen. Barlyq balany – bes ul men bes qyzdy ata-anasy kishkentaıynan eńbekke baýlyǵan.
«Meniń anam mektepte jumys istedi. Al mamandyǵy boıynsha qarjyger ákem 30 jyldan astam memlekettik bankte basqarýshy qyzmetin atqardy jáne bar ýaqyt jumysyna arnady. Sondyqtan barlyq úı sharýasy bizge, ıaǵnı balalaryna júkteldi. Uldar sharýashylyqtaǵy aýyr jumysty atqarsa, qyzdar úı ishindegi jumystarǵa jaýapty boldy», — dep eske aldy G. Qurmanbekova.
Gúljan Mamytqyzy mamandyǵy retinde ekonomıka salasyn tańdap, Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyna oqýǵa túsken. Onyńmemlekettik qyzmette júrgenine 35 jyldan asty. Uzaq ýaqyt Shymkent qalasynyń ekonomıka jáne qarjy bólimin basqardy. Segiz jyl boıy Shymkent qalasy ákiminiń orynbasary boldy. 2021 jyldyń sáýir aıynda Arys qalasynyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy.
Qazaqstannyń ońtústigindegi bul shaǵyn qala týraly jurtshylyq QR Qorǵanys mınıstrligine qarasty áskerı bóliminiń qoımalaryndaǵytótenshe jaǵdaıdan keıin keńinen habardar boldy. Órttiń saldarynan qoımalarda saqtalǵan snarıadtar jarylǵan edi. Birneshe shaqyrym radıýsta shashylǵan oq-dári turǵyn úılerdi, sondaı-aq áleýmettik jáne kommertsııalyq nysandardy zaqymdady. Arysty qalpyna keltirýge búkil el kómektesti.
«Qyzmetke kirisken boıda halyqty tolǵandyratyn máselelerdi bilý úshin turǵyndardy qabyldaýdy uıymdastyrdym. Bir aı boıy tańnan keshke deıin Arys qalasy men aýyldyq okrýgterdiń turǵyndaryn qabyldap, barlyǵy óz pikirin aıtty. Kúnine 100-ge deıin adam kelip júrdi. Sol kezde jarylys saldarynan búlingen úılerdi qalpyna keltirý barysynda 20 úıge ótemaqy tólenbegenin anyqtadym. Sondaı-aq 42 kásipker búlingen bıznes nysandaryna eshqashan ótemaqy almaǵanyn aıtyp shaǵymdandy. Osy jaǵdaıdy oblys ákimine baıandadym. Óńir basshysy oblystyq bıýdjetten qarjy bólýge kelisti», dedi Gúljan Qurmanbekova.
Kásipkerlerge ótemaqy tóleý máselesin sheshýge de oblys basshylyǵy belsendi túrde qoldaý jasady.
Budan bólek, qaladaǵy máselelerdiń biri qoǵamdyq kóliktiń bolmaýyna qatysty edi. 90-jyldary qala kóshelerinde júretin marshrýttyq avtobýstar toqtap qalǵan. Sodan beri qalany aralaý tek jaıaý nemese taksımen múmkin boldy.
«Maǵan muǵalimder men dárigerler kelip, bul máseleni sheshýdi surady. Olar taksıge táýligine 1,5-2 myń teńgege deıin, ıaǵnı kólikke jalaqysynyń jartysyna jýyǵyn jumsaıtynyn aıtyp shaǵymdandy. Adamdar qalada bir kezderi qoǵamdyq kólik bolǵanyn umytyp, onyń qaıta jandaný múmkindiginen de úmittenbegendikten, taksı júrgizýshilerine jol aqysyn tómendetýge yqpal etýimdi ótindi. Barlyq otbasyda mektep jasyndaǵy balalary bar, olar da mektepke taksımen nemese jaıaýlatyp keıde úsh shaqyrym jol júrýge májbúr.Sondyqtan taksı aqysyn arzandatý emes, qoǵamdyq kólikti qala kóshelerine qaıtarý durys dep sheshtim», - dedi ákim.
Osylaısha, Arys qalasynda búginde úsh qalalyq baǵytqa qyzmet kórsetetin kólik kompanııasy paıda boldy. Qazir turǵyndar jol aqysyna 50 teńge tóleıdi, al mektep oqýshylaryna jarty baǵasy qoıylǵan. Sondaı-aq alty aýyldyq okrýgpen de avtobýs qatynasy jandandy.
Arys turǵyndary úshin qalany gazdandyrý ıdeıasy da sol arman bolyp kórindi. Máseleni sheshýdi Gúljan Mamytqyzy óz moınyna alyp, bul isti tabysty aıaqtady.
«Túrkistan oblysynyń barlyq aýdan ortalyqtary kógildir otynmen qamtylǵan. Tek Arys qalasyna tartylmaǵan. Ordabasy aýdany arqyly qalaǵa gaz jetkizilýi tıis magıstraldy qubyrdyń qurylysy 2018 jyly bastalǵan. 2019 jylǵa qaraı 45 shaqyrymdyq qurylys aıaqtaldy. 2021 jylǵa qaraı gaz qubyrynyń bir bóligin jóndeý qajet boldy. Men demeýshi taýyp, onyń esebinen túgel retke keltirdik. Bul máselede oblys ákimi Darhan Satybaldy da belsendi túrde qoldaý kórsetti», - dedi qala ákimi.
Onyń sózine qaraǵanda, qalada gazǵa qosylý úlesi tolyq qamtylmaǵan. Sondyqtan bıyldyń aıaǵyna deıin Arys qalasynyń ishine túgeldeı gaz tartý mindeti tur. Sonymen qatar, osy jyly Baıyrqum, Jıdeli aýyldyq okrýgterine gaz qubyryn tartýdy aıaqtaý josparlanǵan.Qalǵan aýyldyq okrýgterdiń jobalyq-smetalyq qujattary ázirlengen. Bıýdjet qarajat bólingennen keıin, qurylys bastalady.
«Áıel adamǵa qala ákimi bolý qıyn ba?» degen suraqqa Gúljan Mamytqyzy 35 jyl boıy jınaǵan kásibı jáne ómirlik tájirıbesiniń arqasynda jaýapty qyzmetti atqaryp kele jatqanyn aıtty.
Bastapqyda oǵan «bılikte áıelge oryn joq» degen taptaýryn pikir kedergi bolǵan.
«Taǵaıyndalǵan kezde kópshilik meni jaı ǵana ákim laýazymynda otyryp, keıin ketedi dep oılady. «Ol ne isteı alady?» dep aıtqandar boldy. Maǵan qatysty senimsizdik pen saqtyq tanytqandaryn sezindim. Árıne, ýaıymdadym. Biraq ózime jáne basqalarǵa bul jumysty isteı alatynymdy dáleldegim keldi. Ásirese, birinshi jyl qıyn boldy. Qala men onyń turǵyndarynyń ómirin jaqsy jaqqa ózgertý úshin demalyssyz jumys istedim. Bastapqyda qalada jasyl jelek az, qoqystyń kóp ekenin birden baıqadym. Sodan keıin bul máseleni sheshýge birden kiristim», - dedi G. Mamytqyzy.
Keıingi eki jylda ǵana Arys qalasynda 100 myńnan astam aǵash otyrǵyzyldy. Bul rette, tamshylatyp sýarý júıesi qoldanylyp keledi.
Arys qalasy úshin qaldyqtardy tógetin qalalyq polıgon úlken máseleniń biri boldy. G. Qurmanbekova osy problemanyń da sheshimin tapty.
«Qalamyzdyń kórkeıip, turǵyndardyń ózderin jaıly sezinýin qalaımyn, ıaǵnı ákim retindegi basty armanym osy. Josparlarym kóp. Qalada kınoteatr joq, sondyqtan ınvestormen kelisip, jaqyn arada úlken qalalardaǵydaı kınoteatry bar saýda oıyn-saýyq ortalyǵynyń qurylysy bastalady. Fıtnes-saýyqtyrý ortalyǵyn salýǵa basqa ınvestormen kelistik. Qalany ǵana emes, aýyldyq okrýgterdi de kórkeıtýge tyrysamyn. Demeýshiler qarajaty sport jáne balalar oıyn alańdaryn, vorkaýt alańdaryn salýǵa jumsalady. Demeýshilik kómek kólemi qazirdiń ózinde mıllıard teńgege jýyqtady. Osy qarajattan biz turaqty túrde az qamtylǵan otbasylarǵa kórsetip kelemiz, olardyń árqaısysy ózimizde arnaıy tirkelgen. Biraq áli de atqarylar is kóp», - dedi ákim.
Gúljan Qurmanbekova «kásibı mansapty ananyń, ájeniń mindetterimen ushtastyrý qanshalyqty qıyn?» degen suraqqa jaýap berdi. Onyń aıtýynsha, jumysyna baılanysty keıde jaqyndarymen aralasýǵa daýaqyt bolmaıdy. Jalpy, ár isine qoldaý kórsetip júrgen jary Qaıratqa alǵysy sheksiz.
«Kúıeýime qoldaý kórsetkeni úshin rızamyn. Onyń pikiri men úshin óte mańyzdy, eger ol meniń memlekettik qyzmette jumys isteýime qarsy bolsa, úıde otyrar edim. Ekeýimiz Maqsat pen Aslan atty uldarymyzdy jáne Ardaq esimdi qyzymyzdy tárbıelep ósirdik.Maqsat pen Ardaq óz otbasylaryn qurǵan. Tórt nemeremiz bar», - deıdi G. Mamytqyzy.