SYZǴANOV ALEKSANDR NIKOLAEVICh

Syzǵanov Aleksandr Nıkolaevıch (1896-1980) - hırýrg-klınıtsıst, ǵalym, Qazaq KSR Ǵylym Akademııasynyń akademıgi, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaq KSR-iniń eńbek sińirgen ǵylymı qaıratkeri. Respýblıkalyq onkologııalyq dıspanser ashýdy uıymdastyrýshylardyń biri.

Reseı Federatsııasy Tatar AKSR-niń Arsk qalasynda týǵan. 1918 jylǵy Azamat soǵysyna qatysýshysy.

Qazan memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1922-1934 jyldary - Qazan medıtsına ınstıtýtynyń assıstenti, dotsenti. 1934-1945 jyldary - Qazaq medıtsına ýnıversıtetinde hırýrgııa klınıkasynyń meńgerýshisi. 1941-1945 jyldary - qan quıý stantsııasynyń dırektory. 1945-1975 jyldary - Qazaq KSR Ǵylym Akademııasynyń klınıkalyq jáne eksperımenttik hırýrgııa ınstıtýtynyń dırektory. 1975-1980 jyldary - Qazaqstan ǵylymı-zertteý klınıkalyq jáne eksperımenttik hırýrgııa ınstıtýtynyń ǵylymı keńesshisi qyzmetin atqarǵan.

Aleksandr Syzǵanov lımfa júıesi týberkýlezin, júrek-qan tamyr, tynys alý, as qorytý júıeleri aýrýlaryn, endemııalyq buǵaq aýrýyn hırýrgııalyq jolmen emdeý ádisterin taýyp, olardy kúndelikti dárigerlik tájirıbege engizgen.Onkologııalyq buǵaq aýrýynyń isinýin emdeıtin arnaıy hırýrgııalyq ortalyqtar qurdy.

Onyń basshylyǵymen Qazaqstanda hırýrgııa-klınıkalyq ǵylymı mektebiniń irgesi qalandy. Respýblıkalyq onkologııalyq dıspanser ashýdy uıymdastyrýshylardyń biri boldy. Soǵys kezinde respýblıkalyq qan quıý stantsııasyn uıymdastyrylyp, qan ornyna qoldananylatyn - KZK suıyqtyǵy alyndy. Ǵalym 10 monografııa, 200-den astam maqalalar, men 900-den astam ǵylymı eńbekter jazǵan. Onyń jetekshiligimen 18 doktorlyq jáne 80 kandıdattyq dıssertatsııa qorǵalyp taǵaıyndalǵan. Buǵaq aýrýlaryn boldyrtpaý maqsatynda tuzdy ıodtaý jónindegi jumysty basqarǵan.

Qazaqstan klınıkalyq jáne eksperımenttik hırýrgııa ınstıtýty (qazirgi A.Syzǵanov atyndaǵy Ulttyq ǵylymı hırýrgııa ortalyǵy) Syzǵanov Aleksandr Nıkolaevıch atymen atalady jáne Sanjar Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetinde Syzǵanov atyndaǵy stıpendııa bar. Almaty qalasynda Syzǵanov atyndaǵy kóshe bar.

4-5-shi, 7-8-shi shaqyrylymdaǵy Qazaq KSR-i Joǵarǵy Keńestiń depýtaty boldy.

Úsh ret Lenın, eki ret Eńbek Qyzyl Tý, eki ret «Qurmet belgisi» ordenderimen jáne kóptegen medaldarmen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen, «Densaýlyq saqtaý úzdigi» belgisimen jáne KSRO Ǵylym Akademııasy Prezıdıýmynyń gramotasymen marapattalǵan.

Derek kózi:

Qazaqstan ulttyq entsıklopedııasy, 8 tom.

«QazAqparat agenttigi»UK»AQ Arnaýly jobalar bólimimen tolyqtyrylǵan.