Syrt elde saıası qýǵynǵa ushyraǵandardy zertteý qalys qalyp jatyr - Zııabek Qabyldınov

ALMATY. QazAqparat - Syrtta júrip saıası qýǵyn-súrginge ushyraǵan qazaq halqyn zertteý taqyryby tys qalyp jatyr. Bul týraly búgin Sh.Ýálıhanov atyndaǵy tarıh jáne etnologııa ınstıtýtynda ótken jıyn barysynda ınstıtýt dırektory Zııabek Qabyldınov aıtty.

«Jappaı saıası-qýǵyn súrginge Qazaqstanda ǵana emes, shettegi qazaq ta ushyrady. Máselen Omby qazaqtarynyń ár otbasydan 1 adam qýǵynǵa ushyrady. Omby oblysy ǵana emes, Ózbekstan, Qytaı, Mońǵolııa, Túrikmenstan elderinde de tarıh betteri ashylmaı jatyr. Bir qamyqtyratyn nárse, Reseılik áriptesterimiz, ulty qazaq emes zertteýshiler úshin bul taqyryp - «tabý». Al  bizdiń ǵalymdar «bizdiń terrıtorııa emes, zertteıtin jergilikti ǵalymdar bar»  dep oılaıdy. Sondyqtan, osy taqyryptar zertteýden  tys qalyp jatyr. Bizdiń ınstıtýt bolsyn, JOO bolsyn, shette júrgen aǵaıyn-týystardy osy baǵytta zerttep, anyqtap bilmeıtin jerlerin qoǵamǵa jetkizip otyrý kerek», - dedi ınstıtýt dırektory Zııabek Qabyldınov.

Onyń aıtýynsha, 40 000 Omby qazaǵynyń 1 myńy saıası qýǵyn súrginge ushyraǵan. Ǵalym bunyń sebepterin tarqatyp aıtyp berdi.

«Birinshiden, Omby ýeziniń qazaqtary kóbinese mal sharýashylyǵymen aınalysqan. 3 paıyzy ǵana jer óńdedi. Ekinshiden, Omby qalasy Alash qozǵalysynyń qalyptasqan jeri. Álıhan Bókeıhanov sol jerde oqydy. Asylbek Seıitov, Temirbek Teljanov, Sáken Seıfýllın, Aıdarhan Turlybaev, Muqan Aıtpenovter oqyp, bilim aldy, ómir súrdi. Keńes Odaǵynyń shoqpary oqyǵandarǵa tıdi.

Odan bólek Smaǵul Sádýaqasovtyń aıtýynsha, Omby ýezi saýatty ýez bolǵan. Azamattardyń 30 paıyzy hat tanyǵan. Bolshevıkterge saýatty, baı adam Alash rýhty azamattar kerek bolmaǵan», - dedi ınstıtýt dırektory.

Mekeme basshysy  Sh.Ýálıhanov atyndaǵy ınstıtýttyń osy baǵytta atqaryp jatqan jumystary jaıly aıtyp ótti.

Byltyr ınstıtýtqa 12 magıstrant qabyldanǵan.

Onyń 6-aýyna Alash tulǵalaryn zertteý taqyryby berildi.

Sonymen qatar, ınstıtýt aıasynda arnaıy pılottyq joba júzege asyrylyp jatyr.

Jambyl oblysy boıynsha sol kezdegi zulmatty kózimen kórgen,  80-90-ǵa kelgen qarııalardyń estelikteri basylyp, kitap bolyp shyqty.

«Qarııalar erteń ózderimen birge halyqtyń tarıhyn, muńyn alyp ketedi. Olardy qaǵazǵa túsirgen abzal. Omby oblysynda 100 jyl buryn 800 qazaq aýyly bolǵan, qazir 42 aýyl qaldy. Qazir ár aýyl óz tarıhyn jazyp jatyr. Bul Elbasynyń «Týǵan jer» degen baǵdarlamasynyń mindetine tuspa-tus keledi», - dedi ınstıtýt dırektory.

Konferentsııa barysynda tarıh ǵylymdarynyń doktory, akademık Haıdar Aldajumanov, Juldyzbek Abylhojın sııaqty belgili ǵalymdar baıandama oqydy.