Sý kodekcine qandaı ózgerister enedi

<p>ASTANA. KAZINFORM&nbsp;&mdash; Sý&nbsp;resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi ázirlegen jańa Sý&nbsp;kodeksiniń jobasy Parlament Májilisine engizildi. Bul&nbsp;&mdash; birqatar aýqymdy jańashyldyqtardy qamtıtyn jáne Qazaqstannyń sý&nbsp;zańnamasyn ózektendirýge múmkindik beretin irgeli qujat.</p>

Jańa kodekstiń maqsaty — ekonomıkanyń turaqty damýyn qamtamasyz etýge, azamattardyń ómir súrý jaǵdaılaryn jaqsartýǵa jáne qorshaǵan ortany qorǵaýǵa múmkindik beretin sýdy paıdalanýdyń qaýipsiz deńgeıine qol jetkizý jáne ony ustaný.

Qoldanystaǵy qujattan aıyrmashylyǵy, osyǵan deıin sý — ekonomıkalyq paıdaǵa qol jetkizý quraly retinde ǵana qarastyrylǵan.

1. Jańa Sý kodeksinde sýdy únemdeý asa mańyzdy ról atqarady. Mysaly, sý paıdalanýshylar sý resýrstaryn utymdy paıdalanýǵa, sýdy únemdeý tehnologııalary men sýdy qaıta paıdalaný júıelerin engizý jóninde sharalar qabyldaýǵa, sondaı-aq jerasty aýyz sýlaryn maqsatsyz paıdalanýǵa jol bermeýge mindetti. Al sýdy qaıta paıdalaný júıesi joq uıymdar jańa kodeks qoldanysqa engizilgen kúnnen bastap eki jyldan keshiktirmeı mundaı júıelerge kóshý josparyn usynýy tıis. Bul aýyl sharýashylyǵy men ónerkásip salalaryna qatysty.
2. Sondaı-aq, ónerkásip pen aýyl sharýashylyǵynda sý únemdeý tehnologııalaryn engizý deńgeıine baılanysty sý berý qyzmetteri úshin tómendetilgen tarıf jáne sýbsıdııa túrinde memlekettik qoldaý kózdelgen.
3. Sý salasyndaǵy buzýshylyqtar úshin jaýapkershilik zańnamalyq deńgeıde kúsheıtiledi. Mysaly, mınıstrliktiń basseındik ınspektsııalaryna memlekettik baqylaý fýnktsııalarymen qatar qadaǵalaý fýnktsııalary da beriledi. Bul sý obektilerin qorǵaý jónindegi talaptardyń saqtalýyn muqııat baqylaýǵa, olardy óz betinshe paıdalanýǵa qarsy kúresýge, gıdrotehnıkalyq qurylystardy paıdalaný qaǵıdalarynyń saqtalýyn qamtamasyz etýge jáne tutastaı alǵanda, Qazaqstan Respýblıkasynyń sý zańnamasynyń saqtalýyn baqylaýǵa múmkindik beredi.
4. Aýyz sýdyń sapasyn jaqsartýǵa qoıylatyn talaptar paıda boldy. Ol epıdemıologııalyq, radıatsııalyq jáne hımııalyq qatynastarda qaýipsiz bolýy kerek. Sý quramyna qoıylatyn talaptar, taldaý júrgizý túrleri men merzimderi Qazaqstan Respýblıkasynyń Densaýlyq saqtaý salasyndaǵy zańnamasyna sáıkes aıqyndalady.
5. Eldimekenderdi sýmen jabdyqtaýǵa jáne sý burýǵa arnalǵan taraý edáýir keńeıdi. Ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý júıelerin tehnıkalyq aýdıt tártibin anyqtaıtyn tarmaq qosyldy. Taǵy bir jańa tarmaq — sýmen jabdyqtaý jáne sý burý júıelerin damytý josparyn ázirleý erejelerin sıpattaıdy.
6. Elimizdiń sý resýrstaryn sarqylýsyz, lastanýsyz jáne sý obektileriniń bitelýinsiz paıdalanýǵa erekshe nazar aýdarylady. Mysaly, Kaspıı teńizinde kómirsýtekterdi barlaýdan nemese óndirýden, sondaı-aq, tuz jáne emdik balshyq óndirýden basqa jer qoınaýyn paıdalaný jónindegi operatsııalardy júrgizýge tyıym salynady.
7. Sý obektilerin qorǵaýǵa qoıylatyn talaptar kúsheıtildi. Halyqtyń jáne ekonomıka salalarynyń qajettilikterin qamtamasyz etý úshin sý alýdyń ruqsat etilgen kólemi týraly normalar tolyǵymen qaıta óńdeldi. Lımıtter ózen, kól jáne teńiz ekojúıesin saqtaý úshin qajetti ózen aǵyndaryn eskere otyryp esepteledi. Sondaı-aq, sý obektilerin qorǵaý bólimine sýly-batpaqty jerler men muzdyqtardy qorǵaý týraly jeke erejeler engizildi.
8. Sý obektilerinde nemese sý qorǵaý aımaqtarynda jańa qurylystardy jobalaý, salý jáne ornalastyrý, sondaı-aq ýchaskelerdi sý qorǵaý aımaqtary men beldeýlerine engizilgenge deıin turǵyzylǵan qurylystardy rekonstrýktsııalaý jumystary Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrliginiń basseındik sý ınspektsııalarymen kelisiletin bolady.
9. Elimizdiń sý salasyn klımattyń ózgerýine beıimdeýge jeke tarmaq arnalyp otyr. Usynylatyn is-sharalar qatarynda beıimdelý strategııasyn ázirleý, jeke sektor men azamattyq qoǵamdy qosa alǵanda, barlyq múddeli taraptardy tartý, jańa tehnologııalardy qoldaný, aýyl sharýashylyǵynda sýdy tıimdi paıdalaný, ósimdikterdi sýarýdyń únemdi ádisterin engizý jáne qurǵaqshylyqqa tózimdi daqyldardy otyrǵyzý, jańa ınfraqurylym qurý, ony jańǵyrtý jáne t. b. bar.
10. Sý resýrstaryn qorǵaý jáne paıdalaný salasyndaǵy qoǵamdyq baqylaýǵa kóp kóńil bólinedi. Máselen, jańa Sý kodeksinde kommertsııalyq emes uıymdarǵa qoǵamdyq baqylaýdy júrgizý úshin mınıstrlikten akkredıtatsııa alý erejesi jazylǵan. Ol úshin ótinish pen jarǵynyń kóshirmesin usyný jetkilikti, ótinim berilgen sátten bastap bes jumys kúni ishinde qaralady.
11. Gıdrotehnıkalyq qurylystardyń qaýipsizdigi máselesine jeke bólim arnaldy. Kásiporyndardyń olardy paıdalaný jáne olardyń negizinde qaýipsizdik deklaratsııasy resimdeletin kóp faktorly tekserý júrgizý jaýapkershiligi aıqyndaldy. Gıdrotehnıkalyq qurylystardyń tehnıkalyq qaýipsizdik reglamentin ázirleý kózdelgen, onda olardyń túrleri men konstrýktsııa erekshelikteri, qaýipsizdik, jobalaý, qurylys, paıdalaný, rekonstrýktsııalaý jáne konservatsııalaý jónindegi talaptar jazylǵan.
12. Sondaı-aq, QR Úkimeti janyndaǵy Sý keńesiniń mindetteri kórsetilgen. Mysaly, sýdy qorǵaý jáne paıdalaný salasyndaǵy memlekettik saıasat, transshekaralyq sý obektileri men qurylystaryn birlesip paıdalaný boıynsha kórshi eldermen ózara is-qımyl, iri ınvestıtsııalyq jobalar boıynsha usynymdar men usynystar ázirleý. Mınıstrlik óz jumysynda Sý keńesiniń usynymdaryn eskeredi.
13. Jyl saıyn Ulttyq aqparattyq esep jarııalanady, onda ótken kúntizbelik jyldaǵy eldegi sýdyń jaı-kúıi, qorǵalýy jáne paıdalanylýy týraly málimet bolady. Mysaly, ózenderdegi sý kólemi, gıdrotehnıkalyq qurylystardyń sany men jaı-kúıi, sý resýrstaryn qorǵaý boıynsha iske asyrylǵan is-sharalar týraly derekter, ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrý týraly málimetter jáne t. b.
14. Jańa Sý kodeksiniń jekelegen erejeleri elimizdiń sý salasyna ınvestıtsııa tartýdy yntalandyrýdy jáne sý resýrstaryn qorǵaý jáne paıdalaný salasyndaǵy ǵylymı-zertteý jáne ǵylymı-tehnıkalyq jumystardy memlekettik qoldaýdy kózdeıdi.

«Osy jáne ózge de erejeler bizdiń mınıstrlikke óz mindetterin júzege asyrýǵa kómektesýi kerek. Bul — sý únemdeýdiń jalpyulttyq saıasatyn qalyptastyrý jáne damytý, sý resýrstaryn qorǵaý jáne paıdalaný máselelerin sheshýge jurtshylyqty tartý, ırrıgatsııa júıesin damytý jáne basqa da mańyzdy maqsattar. Jańa Sý kodeksi elimizdiń sý resýrstaryn tıimdi paıdalaný men ony bolashaq urpaq úshin saqtaý arasyndaǵy tepe-teńdikke degen umtylysyn kórsetedi. Aldaǵy ýaqytta Májilis, odan keıin QR Parlamenti Senatynyń depýtattarymen birge usynylyp otyrǵan is-sharalardy talqylaımyz. Biz ashyq jáne birlesken talqylaýǵa daıynbyz jáne depýtattardyń eskertýlerin, usynystary men ıdeıalaryn eskere otyryp, mindetti túrde jumys júrgizemiz», — deıdi Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstri Nurjan Nurjigitov.