Sýıtsıd jasaǵan bala ata-anasyn osylaı jazalap ketedi — psıholog
«Ata-anasynan mahabbat kórmegen, únemi qorlanyp ósken bala eresek ómirinde aýtoagressııaǵa beıim bolady. Aýtoagressııa degenimiz — óz-ózińe zııan keltirý, ózińe baǵyttalǵan qastandyq. Balanyń ata-anasy joǵary talap qoıyp, jıi kinálap, jurttyń balasymen salystyryp, jaza retinde sóılespeı qoıý ádisin kóp qoldanǵan bolsa bul óte qaýipti. Aýtoagressııanyń eń sońǵy deńgeıi — sýıtsıd. Jasóspirimder sýıtsıdti demonstratıvti túrde qoldanady, ıaǵnı maqsat — ómirden ótý emes, ata-anasynyń nazaryn ózine aýdaryp, janaıqaıyn jetkizý», — deıdi Zarına Qaharmanqyzy.
Onyń aıtýynsha, aýtoagressııa ashyq jáne janama túrde bolady. Ashyq túri — sýıtsıd jasaý, janama túri — maskúnemdik, nashaqorlyq, tamaq kóp jeý, temeki shegý, estremaldy sport túrimen aınalysý.
«Sýıtsıd jasaıtyn eresek adamdardyń 70%-y bul týraly ashyq ne astarly túrde, ázil túrinde bolsyn aıtady. Olardyń mıynda qandaı da bir tyǵyryqtan shyǵýdyń birneshe joly bolmaıdy, tek bir jol bar, ol — ózine qol salý. Al jasóspirimder bolsa qol jumsaý áreketin jasaǵanymen, qutqarylyp qalýdy tileıdi. Ol ómirmen emes, óziniń kópten beri júrgen kúıimen qoshtasqysy keledi», — deıdi psıholog.
Internet, mobıldi oıyndar shekten tys kóp qoldanylsa óte zııan. Ata-anasymen emotsııalyq túrde jaqyn baılanystaǵy bala ómirge qaýip tóndiretin oıynǵa áýes bolmaıdy.
«Aptasyna bir ret, tym bolmaǵanda eki aptada bir ret balańyzdan ony renjitip alǵan joqsyz ba, kóńili toq pa — surap otyryńyz. Qandaı oıyndarǵa áýes ekenin baıqap kórińiz. Mysaly, tek atyspaq oıyn oınasa — beısanaly túrde kimdi atqysy keledi, kimge ashýly, kimge yzaly, kimdi jazalaǵysy keledi? Surap kórińiz. Oıynnyń ishinde terezeden sekirý tapsyrmasy berilse, bala ómirde terezeden sekirip ketse — bul neniń belgisi? Oıyn men shynaıy ómirdi ajyrata almaıtyn balany mindetti túrde psıholog, psıhıatr mamanǵa aparý kerek», — deıdi Zarına Qaharmanqyzy.
Psıholog óz sózinde jazalaýshy, mensinbeýshi, kemsitýshi ata-anamen kúresý balaǵa qıyn ekendigin jetkizdi.
«Sol sebepti bala sol ata-anany sımvolıkalyq turǵyda óz ishine kirgizip alyp, únemi ishteı daý-damaıda júredi. Kúnderdiń bir kúninde sol ishtegi ata-anany óltirý úshin sýıtsıd jasaıdy. Ol ózi ǵana ómirden ótpeı, ata-anasyn solaı jazalap ketedi. Balasy ómirden ozǵan ata-ana bir-birin kinálap, árdaıym marqum balasyn oılap, „tiri ólikke“ aınalady. Osyndaı jaǵdaıǵa tap bolmas úshin ár ata-ana balasynyń qalaýyna qulaq túrip, aqyldasyp, jıi áńgimelesip, sezimderin surap, rýhanı baılanysta bolýy kerek», — deıdi ol.
Eske salsaq, osyǵan deıin Oqý-aǵartý mınıstrligi bala quqyqtaryn qorǵaý komıteti oqýshylardyń ınternetten teris tárbıe alyp, zııan shegýine jol bermes úshin ata-analarǵa birqatar aqyl-keńes bergeni habarlanǵan.