Sýbsıdııalar tizbesin qaıta qaraý qajet — Joǵary aýdıtorlyq palata
— Sýbsıdııa alýshylardyń kópshiligi mundaı qoldaý sharalaryn túpkilikti nátıjege kózdemeı, ózderiniń shyǵyndaryn óteý boıynsha memlekettiń mindeti retinde baǵalaıdy. Sýbsıdııalardy tóleý «áleýmettik sıpatqa» ıe bolyp otyr. Memleket basshysy 2022 jylǵy Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Bıýdjet qarajatynyń qaıtarymy bolýy kerek. Memleket qarjyny ońdy-soldy shashyp, ysyrap etýge jol bermeıdi. Sýbsıdııa bólýge jáne onyń jumsalýyna júrgiziletin baqylaýdy kúsheıtý kerek», — dep naqty atap ótti. Qarsy mindettemelerdiń qajettiligi Agroónerkásip keshenin damytý tujyrymdamasynda belgilenip, 2022 jyldyń sońynan bastap engizilýi kerek bolatyn. Іs júzinde olar 17 sýbsıdııa baǵytynyń tórteýine ǵana engizilgen. Qarsy mindettemelerde naqty, ońaı baqylanatyn kórsetkishter bolýy kerek jáne sýbsıdııalardyń nátıjeliligin kórsetýi tıis. Eń aldymen, olar ónimdiliktiń joǵarylaýyna, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge yqpal etýi qajet, — dedi Á. Smaıylov.
Onyń aıtýynsha, biraq qarsy mindettemelerdi aıqyndaýdyń qoldanystaǵy tásilderi muny qamtamasyz etpeıdi. Olardyń oryndalýyn tekserý algorıtmi qurylmaǵan. Sýbsıdııalardyń 15 baǵyty boıynsha mindettemelerdiń oryndalý faktisin rastaıtyn eseptilik nysandary joq.
— Josparlaý kezeńinde bıýdjettik sýbsıdııalardyń ekonomıkalyq áserin aıqyndaýǵa Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi 2022 jyly ǵana kirisken. Alaıda barlyq baǵytty qamtymady. Bul rette, mal sharýashylyǵy jáne ósimdik sharýashylyǵyndaǵy bıýdjettik sýbsıdııalardyń ekonomıkalyq áseriniń kórsetkishi jaı ǵana óndiris kóleminiń ósýimen shekteledi. Bul aýyl sharýashylyǵyndaǵy sapaly ózgeristerdi kórsetpeıdi, — dedi aýdıtorlyq palatanyń tóraǵasy.
Sonymen qatar ol sýbsıdııalaý protsesin avtomattandyrý baǵytyna toqtaldy. «Gosagro.kz» memlekettik sýbsıdııalaý aqparattyq júıesi engizildi. Degenmen júıeni tolyǵymen iske qosý jumysy áli de aıaqtalmaǵan. Júıe tájirıbelik paıdalaný rejıminde 2 jyl jumys istep tur, al aqparattyq qaýipsizdikke tekserýden ótpegen. Ol sýbsıdııalardyń negizdi bólinýine baqylaýdy tolyq qamtamasyz etpeıdi.
— Anyqtalǵan kemshilikterdiń edáýir bóligin aldyn alýǵa bolar edi. Ol úshin tıisti formatty-logıkalyq baqylaý engizip, basqa da memlekettik derekqorlarmen ıntegratsııalaýdy keńeıtý qajet. Alaıda sýbsıdııalaý sharttaryna sáıkes kelmeıtin sýbektilerge sýbsıdııalardyń tólengenin, eki qaıtara jáne asyra sýbsıdııalaý faktilerin atap ótýge týra keledi. Jalpy, Joǵary aýdıtorlyq palatanyń aýyl sharýashylyǵyn damytý jónindegi memlekettik sharalarǵa júrgizgen taldaýy tıimsiz memlekettik qoldaýdy «áleýmettik» sıpattan óndiristi damytýǵa arnalǵan yntalandyrýshy sharalarǵa qaıta baǵyttaý qajettigin kórsetip otyr. Sýbsıdııalaýdyń qarapaıym jáne aıqyn algorıtmi qajet, sharýashylyqtar túpkilikti nátıje boıynsha sýbsıdııa alýy tıis. Sonda ǵana sýbsıdııalardyń arqasynda jumys istep turǵan tıimsiz sharýalar odan ári damyǵysy keletin adal fermerlerge jol beredi. Salanyń strategııalyq qujattaryn iske asyrýǵa bólinetin qarajattyń áserin barynsha arttyratyndaı etip, sýbsıdııalar tizbesin qaıta qaraý qajet. Sýbsıdııalar ónimdilikti arttyrýǵa jáne ozyq agrotehnologııalardy engizýge yntalandyrýy tıis, — dep túsindirdi Álıhan Smaıylov.
Onyń paıymynsha, sala sýbektilerine kredıt berý, saqtandyrý múmkindikterin jáne basqa da qoldaý quraldaryn keńeıtý qajet ekeni anyq. Mysaly, fermerde kepil múlki bolmaǵan nemese jetkiliksiz bolǵan jaǵdaıda, memlekettik damý ınstıtýttary tarapynan kepildik berý mańyzdy.
— «Gosagro.kz» aqparattyq júıeniń basqa memlekettik júıelermen ıntegratsııasyn keńeıte otyryp, ónerkásiptik paıdalanýǵa engizýdi jedeldetý qajet. Tsıfrlandyrý — sýbsıdııalardy bólýdiń ashyqtyǵyna jáne bıýrokratııalyq júktemeniń tómendeýine ákeletini anyq, — dedi ol.
Buǵan deıin Á. Smaıylov sýbsıdııa alǵandardyń 3 myńy agroónerkásip kesheniniń sýbektisi bolmaı shyqqanyn aıtty.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Májilistiń Agrarlyq máseleler komıteti tóraǵasy Serik Egizbaevpen sýbsıdııalaý sharýalarǵa qandaı jańa múmkindikter beretini jóninde suhbat jarııalanǵan bolatyn.