Sýbsıdııa alǵandardyń 3 myńy agroónerkásip kesheniniń sýbektisi emes — Álıhan Smaıylov
— Memleket basshysy aýyl sharýashylyǵyn tıimdiligi joǵary sala deńgeıine jetkizý mindetin alǵa qoıdy. Sonymen qatar azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etip, otandyq ónimniń básekege qabilettiligin arttyrý mańyzdy ekenin atap ótti. Innovatsııalardy engizýge jáne agroónerkásiptik keshendi jańǵyrtýǵa erekshe nazar aýdarylady. Bul rette agrarlyq sektordaǵy tıimdi memlekettik retteý óte mańyzdy ról atqarady. Aýyl sharýashylyǵynyń ekonomıkalyq mańyzdylyǵy joǵary bola tura, ókinishke qaraı, jalpy ishki ónimge qosatyn úlesi az ekenin kórip otyrmyz — orta eseppen 5%-ǵa jýyq. Negizgi sebepteri belgili: ónimdiliktiń tómen bolýy, sýarmaly jer kólemin ulǵaıtý qarqynynyń baıaýlyǵy, sýdy tıimsiz paıdalaný, kólik-logıstıkalyq ınfraqurylymnyń álsiz damýy, materıaldyq-tehnıkalyq jaraqtandyrýdyń jetkiliksizdigi jáne basqalar, — dedi Á. Smaıylov.
Osy oraıda ol Májilistiń tapsyrmasyna sáıkes Joǵary aýdıtorlyq palata tıisti aýdıt júrgizgenin aıtyp, sonyń negizgi qorytyndylaryn jarııalady. 5 jyl ishinde sýbsıdııalaýǵa bıýdjetten shamamen 2 trln teńge bólindi. Alaıda birqatar júıeli problemalar olardyń áserin shektep otyr.
— Birinshiden, salany damytýda strategııalyq josparlaýdyń kemshilikteri men sabaqtastyqtyń bolmaýy anyqtaldy. Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi sońǵy 10 jylda birneshe baǵdarlamalyq qujat qabyldady. Olardyń kóbi sońyna deıin jetkizilmegen. Іske asyrý barysynda merziminen buryn kúshi joıylǵan. Basymdyqtar únemi ózgerip otyrdy. Bul salany memlekettik qoldaýdyń tıimdi júıesin qurýǵa kedergi keltirdi. Al burmalanǵan vedomstvalyq statıstıkalyq derekter naqty baǵdarlardy qalyptastyrýǵa teris yqpalyn tıgizdi. Nátıjesinde, jekelegen nysanaly ındıkatorlar tym joǵary dep tanylyp, sońynan tómendetilgen. Biraq, bul da Agroónerkásiptik keshendi damytý tujyrymdamasynyń nysanaly ındıkatorlarynyń 40%-dan astamynyń tabysty iske asyrylýyn qamtamasyz ete almady, — dedi aýdıtorlyq palata tóraǵasy.
Onyń aıtýynsha, sýbsıdııalaý júıesinde de kemshilikter bar. Sýbsıdııalardyń túrleri men baǵyttary únemi ózgerip otyrdy. Olardy usyný tetigi de iske asyrý barysynda ózgergen.
— 5 jyldyń ózinde 70-ten astam ózgeris engizildi. Erejeler jekelegen jaǵdaılarda keshiktirilip qabyldanǵan. 5 jyldan astam ýaqyt ótse de, otandyq aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý úlesin, ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-konstrýktorlyq jumystardy ulǵaıtýdy sýbsıdııalaý jónindegi erejeler áli de joq. Bul osy bastamalar usynylǵan ýaqytta sýbsıdııalaý tásilderiniń pysyqtalmaýy sebebinen oryn alyp otyr. Mundaı jaǵdaıda aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler jańashyldyqtarǵa beıimdelýi úshin kóp kúsh jumsaýy tıis. Osyndaı jaǵdaı memlekettik qoldaý sharalaryna senimsizdiktiń týyndaýyna ákeledi. Sonymen qatar, sýbsıdııalaý kólemi artyp keledi, alaıda olardy tıimdi paıdalaný máselesi sheshilgen joq. Sýbsıdııalaýdyń naqty basymdyqtary belgilenbegen. Bul sýbsıdııa qarajatyn kóptegen baǵytqa shashýǵa yqpal etedi. 17 baǵyt boıynsha 67 sýbsıdııa túri bar, al olardyń áseri shamaly. Sonymen qatar naqty nysanaly ındıkatorlar aıqyndalmaǵan, — dedi Álıhan Smaıylov.
Sarapshylardyń baǵalaýyna qaraǵanda, baǵyttardyń kóptigine baılanysty sýbsıdııalardyń birqatary 2 ese az qarjylandyrylady. Kóp jaǵdaıda sýbsıdııa alýǵa berilgen ótinimderdiń oryndalýy 2 jylǵa deıin sozylady. Sýbsıdııa alýshylarǵa baǵalaý júrgizilmeıdi.
— Munyń bári óz qyzmetin sýbsıdııa alǵanǵa deıin nemese odan keıin toqtatqan 2,5 myńnan astam sýbektige 5 mlrd teńge sýbsıdııa tólenýine ákep soqqan. 5,4 mlrd teńgege sýbsıdııa alǵandardyń 3 myńǵa jýyǵy tipti agroónerkásip kesheniniń sýbektileri emes. Mundaı jaǵdaılarda sýbsıdııalaýdyń tıimdiligi týraly aıtýdyń ózi de qıyn, — dedi ol.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Májilistiń Agrarlyq máseleler komıteti tóraǵasy Serik Egizbaevpen sýbsıdııalaý sharýalarǵa qandaı jańa múmkindikter beretini jóninde suhbat jarııalanǵan bolatyn.