Sý tasqyny: Aqtóbede qalpyna keltirý jumystary júrip jatyr
Kúnde baryp, jaǵdaıyn sura – Ashat Shaharov
Sý tasqyny kezinde zardap shekken aýyldardaǵy bóget, sý qoımalaryn salý jumysy qoǵamdyq talqylaý arqyly talqylanyp, sodan keıin ǵana naqtylanady. Aqtóbe oblysynyń ákimi Ashat Shaharov oblystyq Tabıǵı resýrstar jáne tabıǵatty paıdanýdy retteý basqarmasyna osyndaı tapsyrma berdi. Jalpy, Aqtóbe oblysy boıynsha 4 sý qoımasyn salý josparlanǵan. Jobany Sý resýrstary jáne ırrıgratsııa mınıstrligi qoldady.
- Aýylda, ondaǵy sý júrý joldaryn jergilikti turǵyndar men aqsaqaldar jaqsy biledi. Sondyqtan qarǵyn sýdyń kelý arnasy men ony ózenge burý jolyn aqyldasyp, kelisý kerek. Sý tasqyny kezinde zardap shekken adamdardyń bárine kómek beriledi. Aýdan ákimderi de kún saıyn adamdardyń jaǵdaıyn surap, sóılesip, mán-jaıdy bilýi tıis. Bir kún barmaı qalsa, ýaıym men senimsizdik basym túsedi. Sondyqtan júzdesip, jaǵdaıyn bilip otyrý mańyzdy. Eshkim baspanasyz qalmaıdy, - dedi Aqtóbe oblysynyń ákimi Ashat Shaharov.
Qulaǵan úılerdiń ornyna jańasy salynady
Aqtóbe oblysynda tehnıkalyq jáne baǵalaý komıssııasy óz jumysyn júrgizip jatyr. Óńirde tasqyn kezinde qıraǵan, jaramsyz kúıge túsken úıdiń bári qaıta salynady. Qazir bul jumystarǵa neǵurlym kóp merdiger tartý, qurylysty eki aıda aıaqtaý mindeti qoıyldy.
- Bizde tıptik bekitilgen jobalar bar. Aýdany 80 jáne 100 sharshy metrlik. Aýdan ákimdikteri arnaıy jumystar júrgizip, kimge qandaı úı salynatynyn naqtylady. Máselen Qobda aýdany boıynsha 7 merdiger mekeme naqta tapsyrma aldy. Aldymen olar 57 úıdiń qurylysyn bastaıdy. Kelisim boıynsha eki aıda tolyq aıaqtap, turǵyndarǵa kiltin tapsyrýy tıis. Sonymen birge basqa da eldimekenderde qurylys bastalady. 15 shaqty merdiger mekeme óz qarjysyna qurylysty bastaıdy. 100 sharshy metrligi shamamen 27 mln teńge, 80 sharshy metr 22 mln teńge bolýy múmkin degen boljam bar. Oblysta 595 úı salynady. Bul da qazirgi ǵana tsıfr. Ózgerister bolýy yqtımal, - dedi Aqtóbe oblystyq qurylys, sáýlet jáne qala qurylysy basqarmasynyń basshysy Erjan Muzdybaev.
Onyń aıtýynsha, baspanasy qıraǵan adamdar aýyldan aýdan ortalyǵyna qonys aýdara alady. Aýylda qalýdy qalaǵan adamdar úı sol jerden salynady.
- Ákimdik pen turǵyndar ózara kelisip, hattamamen bekitilip sheshiledi. Basqa aýdanǵa emes, aýyldan ózine qarasty aýdanǵa ǵana kóshedi, - dedi Erjan Muzdybaev.
Óńirde 8 aýylǵa jol qatynasy joq
Sý tasqyny kezinde barlyǵy 51 joldy sý shaıyp, jol ústinen sý ótti. Qazir tek 8 aýylǵa aparar jol joq.
- Sý deńgeıi túsip, buzylǵan jol ýchaskelerinde ýaqytsha qatynas qamtamasyz etildi. Qazirgi tańda bizde 8 eldimeken kólik qatynasynsyz qalyp tur. Negizgi másele Oıyl aýdanynda. Munda aýdan ortalyǵyna kireberis kópir buzyldy. Sý aǵysy qatty bolyp, kópirdiń tiregi isten shyqty. Qazir ýaqytsha jol salatyn merdiger anyqtaldy. Sonymen qatar tehnıkalyq tekserý qorytyndysy shyqqan soń qurylys bastalady. Almatydan kelgen mamandar kópirdi qarady. Endi tireginiń jaǵdaıyn tekserip, jer qyrtysyn zertteıdi. Al Yrǵyzda Mamyr, Nura aýyldarynda kólik baılanysy joq. Tek tikushaqpen tasymaldanyp jatyr gýmanıtarlyq kómek pen adamdardy. Naqtylasaq Qobdadan Kógaly, Sógaly, Kókúı, Jaryq aýyldaryna, Oıylda aýdannyń ortalyǵy, Muǵaljarda Kóktóbe, Yrǵyzda Nura men Mamyr aýdaryna jol joq, - dedi Aqtóbe oblystyq jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasy basshysynyń orynbasary Eset Amanbaev.
Elektr jelisi jalǵandy
Sý tasqyny kezinde jaryq óshirildi. Bul qaýipsizdik sharasy boldy. Aqtóbe oblystyq energetıka, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasynyń basshysy Arysulan Aıtbaevtiń aıtýynsha, barlyq aýdanda elektr togy bar. Yrǵyz aýdanyndaǵy Nura, Mamyr, Belsher aýdandarynda jaryq ýaqytsha sóndirilip, generator jiberildi.
- Jalpy. aýdandarda jaryq sóngenimen, generatorlar jiberildi. Barlyǵy 200-den astam generator boldy. Onyń ishinde qýattylyǵy 5 saǵ/kVt, 250 saǵ/kVt bolatyn generatorlar bar, - dedi ol.
Sýdan 500-den astam synama alyndy
Aqtóbe oblystyq sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamentiniń basshysy Raıhan Qoıshanovanyń aıtýynsha, sý tasqyny kezinde 500-den astam synama alynyp, onyń altaýynda sáıkessizdik anyqtaldy.
- Sýdy zararsyzdandyrý jumysy atqaryldy. Temir aýdany boıynsha Altyqarasý aýyly erekshe baqylaýǵa alyndy. Sonymen birge evakýatsııalyq beketterdi de baqylap otyrmyz. Oblys boıynsha 15-i bolsa, onyń 7-i qalada, - dedi Raıhan Qoıshanova.
Mal shyǵyny - 3232
Aqtóbe oblysynda qazir mal óleksesin joıý jumysy júrip jatyr. Ol úshin Astanadan 3 tonnalyq ınsınerator ákelindi. Qurylǵy Oıyl aýdanynda mal óleksesin óteý jumysyna bólindi.
- Oblys boıynsha 3232 bas mal shyǵyny anyqtaldy. Onyń ishinde Oıyl aýdany boıynsha 1920 bas anyqtalyp otyr. Mal óleksesin joıý, órteý jergilikti epızoopııalyq jaǵdaıdy saqtaýǵa septigin tıgizedi. Sonymen birge malǵa vaktsına salynyp, zararsyzdandyrý jumysy júrgizilip jatyr, - dedi Aqtóbe oblystyq Veterınarııa basqarmasynyń basshysy Aıbek Sembaı.
Onyń aıtýynsha, mal shyǵyny óteledi. Ol úshin ákimdikte tizim daıyndaldy. Aıta keteıik, mal shyǵynyn óteý úshin respýblıkalyq bıýdjetten 2,2 mlrd teńge suraldy.
Birjolǵy tólemge 1 mlrd teńge qarastyryldy
Aqtóbe oblysy boıynsha shamamen 2800-3000 otbasy birjolǵy tólem alýy múmkin. Bul úshin bıýdjetten 1 mlrd teńge qarastyryldy. Qazirgi kezde 1429 ótinim tústi. Bul degenimiz - 477,8 mln teńge. Ázirge onyń 1093 ótinishi maquldanyp, 356,5 mln teńge aýdaryldy.
- Qujat tússe, sol kúni tóleýge kúsh salamyz. Buryn kúnine 30-40 ótinish negizinde aqsha aýdarylsa, qazir 100 tólemge jetti. Jumys kúshin kóbeıtin, tólem berýdi úsh esege arttyrdyq. Bir aıda osy jumysty aıaqtaımyz dep josparlap otyrmyz. Biraq bul bir aı ishinde qujat tapsyryp, alyp úlgerý kerek degen sóz emes. Jyl ishinde alýǵa bolatyn qarjy. Ótinish bergen adamdardyń kóbi qaladan. Áıteke bı men Aqtóbe qalasynda 300 myń teńge bolsa, ózge aýdandarda 100 AEK dep belgilengen. Oıyl, Áıteke bı, Qobda aýdandaryna qarjy oblystyq bıýdjetten qarastyryldy, ózgesi óz qazynasynan tólep jaty, - dedi Aqtóbe oblystyq jumyspen qamtý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasynyń basshysy Gúlnaz Sısenova.
Sý tasqynynan zardap shekken otbasy balalary lagerge jiberildi
Aqtóbe oblysy boıynsha 12 bilim berý mekemesi búlindi. Sý kirgen mektep, balabaqshanyń 9-da tehnıkalyq tekserý jumysy júrip jatyr. Al evakýatsııalyq pýnkt qyzmetin atqarǵan mektepter bosatylyp, zararsyzdandyrý jumysy júrdi.
- Alǵashynda 30-ǵa jýyq mektep evakýatsııalyq beket qyzmetin atqardy. Onda 1500 adam boldy. Evakýatsııanyń talaby boıynsha mektepterdiń sport zaldary berilip, adamdar sonda jatty. Onda 5 mezgil tamaq berildi. Balalarǵa sabaq onlaın uıymdastyryldy. Gıgıenalyq qajetti jaraqtary da jetkizildi. Ýaqyt óte kele adamdardy biriktirip, evakýatsııalyq pýnkt bolǵan mektep sanyn qysqarta bastadyq. Az adamdy, kóp adamǵa qosyldy. Qazir qaladaǵy barlyq mektepterde evakýatsııalyq pýnktter jabylyp, zararsyzdandyrý jumysy júrip jatyr. Keıbiri sabaqty qalypty jaǵdaıda bastap ketti. Al evakýatsııalanǵan adamdardy úsh kolledj, eki ýnıversıtet, medrese jataqhanasy men sport mektebiniń jataqhanasyna ornalastyrdyq. Sý basqan aýyl mektepteriniń oqýshylary, úıleri zaqymdanǵan otbasy balalary lagerge jiberildi. Ata-analardyń kelisimimen 250 bala Almaty, Kókshetaýǵa attandy. Olar 20-30 kún sonda bolady. Sabaqpen qatar mádenı, sporttyq sharalarǵa qatysady, - dedi Aqtóbe oblystyq Bilim basqarmasynyń basshysy Jaıyq Sultan.
Aqtóbe oblysy boıynsha 12 bilim ordasyna sý kirse, onyń jeteýi - mektep. Tarqatsaq, Aqtóbe qalasynda bir mektep, bir balabaqsha, Qobdada bir mektep, Muǵaljarda bir mektep, 3 balabaqsha, Temir aýdanynda bir balabaqsha, Oıylda eki metep, bir balabaqsha, Yrǵyzda bir mektep.
- Barlyǵy 9 bilim ordasyna tehnıkalyq tekserý jumysy jasalyp jatyr. Ekeýi qalpyna keltirildi, bireýin endi qaraımyz. Keıbir bilim berý mekemesi jaramsyz. Oıyldaǵy Qaratal aýylynda jańa mektep salynatyn shyǵar, - dedi Jaıyq Sultan.