Strategııalyq ustanym ortaq – Ázerbaıjan sarapshylarynyń Prezıdent sapary týraly pikiri
Ázerbaıjan saıasattanýshysy, «Kaspıı jaǵalaýy keńistigi taldaý ortalyǵynyń» basshysy Ilgar Velızade Qazaqstan basshysynyń saparynan baıqaǵan jaǵymdy tustardy atady.
«Bul sapar eki eldiń qarym-qatynasyn nyǵaıtý turǵysynan óte mańyzdy. Memleket basshylary Qazaqstan men Ázerbaıjan qarym-qatynasynyń baýyrlastyq, dostyq sıpaty basym ekenin, dál qazir baılanystardyń barynsha damý kezeńin bastan ótkerip jatqanyn únemi aıtyp júr. Búginde bul baılanystar strategııalyq áriptestik pen odaqtastyqqa negizdelgen. Bul jaı sózben emes, qujatpen qattalǵan», — deıdi.
Onyń sózine qaraǵanda, osy sapar aıasynda qol qoıylǵan qujattar ekijaqty qarym-qatynastyń qarqyndy damýyna jol ashpaq. Onyń ishinde saýda, kólik, ózara ınvestıtsııa, bıznes qaýymdastyqtar kooperatsııasy salasyndaǵy baılanystar qamtylǵan.
«Eki tarap ta qaýipsizdiktiń ortaq júıesin qalyptastyryp, halyqaralyq uıymdar aıasynda belsendi dıalog júrgizý mańyzdy ekenin basa aıtady. Naqtyraq aıtsaq, bul jerde Túrki memleketteri uıymy jetekshi rólge shyǵyp otyr», - deıdi I. Velızade.
Al kólik sarapshysy Raýf Agamırzoev Transkaspıı halyqaralyq kólik marshrýty arqyly júk tasymaldaý ýaqyt shyǵynyn barynsha azaıtatynyn aıtady.
«Qazaqstan men Ázerbaıjan Prezıdentteri kelissózderiniń qorytyndysy boıynsha 14 qujatqa qol qoıyldy. Onyń ishinde keıbireýi kólik-logıstıkasy salasyna qatysty. Ásirese memleket basshylary qatysqan telekópirdi aıryqsha ataýǵa bolady. Qytaıdyń Sıan qalasynan Ázerbaıjannyń Absheron stansasyna konteınerli blok-poıyzdyń qalaı jetkenine kýá boldyq. Bul quramdaǵy 61 konteıner 7 myń shaqyrym joldy 11 kúnde júrip ótken. Buǵan deıin osy baǵyttaǵy poıyzdar 53 kún júretin», - deıdi ol.
Sarapshy qańtar-aqpan aılarynda Ázerbaıjan temirjoly men Qazaqstan temirjoly arasyndaǵy júk tasymaly byltyrǵyǵa qaraǵanda 25 paıyz artqanyn aıtady.
«Bul Ázerbaıjan men Qazaqstan arasyndaǵy ózara baılanystyń tıimdiligin kórsetedi. Transkaspıı halyqaralyq kólik marshrýtyn da tartymdy etip tur. Bul baǵytta jaǵymdy dınamıka kóremiz dep oılaımyn. Júk kólemi ǵana emes, olardyń túri de keńeıe túsedi», - deıdi Raýf Agamırzoev.
Munaı zertteýler ortalyǵynyń basshysy Ilham Shaban Qazaqstan arqyly syrtqa tasymaldanatyn Qazaqstan munaıynyń kólemin kezeń-kezeńmen jylyna 2,2 mln tonnaǵa deıin jetkizýdi kózdeıtin kelisimge kóńili tolatynyn aıtty. Ol Ázerbaıjan qolyndaǵy ınfraqurylym Qazaqstannyń munaı eksportyn ártaraptandyrýǵa múmkindik beretinin jetkizdi.
«QazMunaıGaz» kompanııasy qazirgi kelisimshartty jańartyp, Baký-Tbılısı-Jeıhan arqyly tasymaldanatyn munaı kólemin aı saıyn 120 myń tonnadan 180 myń tonnaǵa arttyrady. 2026 jylǵa qaraı bul baǵytpen jyl saıyn 3 mln tonna munaı eksporttalmaq. Bul kólemdi odan ári arttyra berýge bolady. Alaıda kommertsııalyq jaǵy bar, ıaǵnı munaı sapasy baǵaǵa qalaı áser etetini mańyzdy», - deıdi sarapshy.
Qazaqstan tarapynyń nazary Baký-Sýpsa qubyrynyń áleýetine de aýyp otyr. Aldaǵy aıda SOCAR men «QazMunaıGaz» arasynda kezekti kelissózder júrmek. Osy kezde atalmysh másele jiti talqylanady. Baký-Sýpsa qubyrynyń ótkizý qabileti jylyna 5 mln tonna munaı aıdaýǵa múmkindik beredi. Al ol Qazaqstan úshin aıtarlyqtaı tartymdy. Ilham Shaban Qazaqstannyń munaı óńdeýdi sharyqtaý shegine áli jetkizbegenin erekshe atap ótti. Sondyqtan Ázerbaıjannyń óz munaıynan bosaıtyn qubyrlaryn eksport dálizi retinde paıdalaný múmkindigi bar.
Al ekonomıst Natıg Jafarlı keıingi birneshe jylda eki aradaǵy taýar aınalymy 45 ese óskenin eske saldy.
«2020 jyly aradaǵy taýar aınalymynyń kólemi 100 mln dollar bolsa, qazir jarty mıllıard dollardan asyp ketti. Prezıdentterińizdiń sapary kezinde qol qoıylǵan qujattar osy áriptestiktiń aıasyn odan ári keńeıte túspek. Halyqaralyq ahýaldy eskersek, eki eldiń aldynda da logıstıkalyq ortalyqqa aınalý múmkindigi tur», - deıdi ol.
N. Jafarlı keleshekte eki eldiń saýda-sattyq kólemi jylyna 1 mlrd dollardan asýy múmkin degen boljam usyndy.
«Ońtústik Kavkaz zertteý ortalyǵynyń» basshysy Farhad Mamedov prezıdentter basshylyq etetin Joǵary memleketaralyq keńestiń qurylýy Qazaqstan men Ázerbaıjan arasyndaǵy ózara baılanys erekshe nazarda bolatynyn meńzeıdi degen pikirde.
«El basshylary ekijaqty baılanystyń baǵyttaryn josparlap qana qoımaı, birlesken jobalardyń ár qadamyn tikeleı baqylap otyrady degen sóz. Bul týyndaǵan máselelerdi der kezinde sheship, oıǵa alǵan maqsattyń ýaqytynda iske asýyna jol ashady», - deıdi.
Kavkaz tarıhy ortalyǵynyń basshysy Rızvan Gýseınov eki eldiń halyqaralyq saıasattaǵy ustanymdary úndes ekenin aıtady.
«Bizdiń ótken tarıh boıynsha da, aldaǵy keleshek týraly da strategııalyq ustanymymyz ortaq. Álemdegi jańa tártip jaǵdaıynda qanattasyp damýǵa múddelimiz», - deıdi tarıhshy.
Rızvan Gýseınov eki aradaǵy gýmanıtarlyq, mádenı, ǵylym baılanystardy da ekonomıkalyq baılanystar deńgeıinde damytý mańyzdy ekenin eske saldy.