Sońǵy 30 jylda el balabaqshalaryndaǵy bilim men tárbıe berý ádistemesinde qandaı ózgeris boldy
- Alma Aıdarbekqyzy, siz qansha jyldan beri tárbıeshi bolyp eńbek etip kelesiz?
- Men 32 jyldan beri tárbıeshi bolyp jumys isteımin. Bul mamandyqty ózim jan qalaýymmen tańdadym. Aldymen Arqalyq pedagogıkalyq ýchılışesinde bilim aldym. Keıin Qazaq memlekettik qyzdar pedagogıkalyq ınstıtýtyn támamdadym. Men balalarmen jumys istegendi jaqsy kóremin jáne osy qyzmetimdi jalǵastyra beremin.
- Siz óz jumysyńyzda qandaı prıntsıpterdi basshylyqqa alasyz?
- Meniń birinshi mindetim – búldirshinderdiń densaýlyǵy jáne sapaly bilim berý. Osy jumys maǵan baqyt syılaıdy.
- Tárbıeshiler men muǵalimder qoǵamnyń, tipti bútin bir eldiń bolashaǵynyń negizin qalaıtyn adamdar. Degenmen, sizdiń qyzmetińizdiń mańyzdylyǵyn barlyǵy birdeı túsine bermeıtin sııaqty...
- Shynynda da, bizdiń jumysymyz kóp jaǵdaıda tıisti deńgeıde baǵalanbaı jatady. Biraq, tárbıe otbasyndaǵy ata–ana táliminen bastalady. Keıin balabaqsha, sodan soń ǵana mektepte qalyptasatynyn aıta ketkim keledi. Men úshin eń bastysy – balalardy oqytý, olarǵa qajetti bilim berý jáne búldirshinderdiń beıimine saı talantyn damytý.
- Ózińiz eńbek etip kele jatqan 32 jyldyń ishinde balabaqshadaǵy tárbıe, bilim berý ádistemesi qalaı ózgerdi?
- Men 1984 jyly alǵash jumys isteı bastaǵanda keńestik tárbıe ádistemesi boldy. Qazir ýaqyt ózgerdi. Ádistemeler balalarǵa múmkindik usynýǵa, erkindik berýge, bala men tárbıeshi arasynda dostyq qarym-qatynas ornatýǵa, olarmen bir deńgeıde sóılesýge negizdelgen. Buryn mundaı júıe bolmaǵan. Onda tárbıeshi basshy boldy jáne oǵan sózsiz moıynsuný kerek edi. Qazirgi zamannyń balalary basqa. Olardyń óz pikiri bar, árkim óz qııalyn qalaýynsha jetkize alady. Biz osylardy eskere otyryp, jumys baǵytyn aıqyndaımyz.
- Qazir tárbıeshiler balalarmen emes, olardyń ata-anasymen qarym-qatynas jasaý qıyn ekenin alǵa tartyp jatady. Sizdiń paıymyńyzsha, jaǵdaı shynynda solaı ma?
- Árıne, qazirgi ata-analar ártúrli. Jas ata-analar balalaryna kóp talap qoıyp, olarǵa jaqsy bilim bergisi keledi. Sondyqtan biz barlyǵynyń usynysy men pikirin basshylyqqa ala otyra, ózimizdiń tájirıbemiz negizinde balalarǵa sapaly ári ómirlik negiz bolyp qalyptasatyn tárbıe berý úshin aıanyp qalmaımyz.
- Sizderge únemi biliktilikti arttyrý, qosymsha bilim alý talaptary qoıyla ma?
- Bilimdi tolyqtyrý jáne jańa daǵdylardy úırený - eń aldymen ózimizge qajet bolatyny sózsiz. Iá, biz únemi biliktiligimizdi arttyryp otyramyz. Bes jylda bir ret attestattaýdan ótemiz. Sondaı-aq, biz túrli ǵylymı konferentsııalarǵa, semınarlarǵa, konkýrstarǵa qatysamyz. Bulardyń barlyǵy jetilýge, jańa ilim úırenýge septigin tıgizedi.
- Keıbir ata-analarda tárbıeshiler balama durys qaramaýy múmkin degen qorqynysh bolady. Mundaı jaǵdaılardy kúndelikti jańalyqtardan estip te júrmiz. Sizdiń tájirıbeńizde osyndaı oqıǵalar boldy ma?
- Jeke ózim mundaı jaǵdaıǵa tap bolǵan joqpyn. Negizinen ata-analar balalardyń jańa dúnıelerdi úırengenin kórip rıza bolyp jatady. Qazir men daıarlyq toptarymen jumys isteımin. Men eshqashan mundaı jaǵdaıdyń kýágeri bolǵan emespin.
- Sizdiń topta qansha bala bar?
- Meniń tobymda 25 bala bar, onyń ishinde 15 qyz jáne 10 ul.
- Qalaı barlyq balaǵa birdeı kóńil bólýge bolady? Osy turǵyda jeke tájirıbeńizdi bólise ketseńiz.
- Ár balanyń minezi ártúrli. Men olardyń árqaısysymen jeke qarym-qatynas jolyn tabýǵa tyrysamyn. Keıbireýleri óte belsendi bolsa, endi biri - tuıyq. Men kópshilik aldynda uıalyp, óz talantyn kórsete almaıtyn balalardy ashýǵa tyrysamyn. Al, belsendi balalarǵa ártúrli tapsyrmalar beremin, olarǵa kóshbasshy bolýǵa múmkindik usynamyn. Sonymen qatar, olardy minezi tuıyq balalarmen bir topqa qosamyn. Osylaısha, men olardy teńestirýge tyrysamyn. Búldirshinderdiń eshqaısysyn bólip-jarmaımyn. Olarǵa kóp tapsyrma berý qajet. Máselen, barlyǵymyz sanaý, oqýdy úırenip, buǵan qosa birge óleń jattaımyz. Sondaı-aq, qosylyp logoped mamandar usynatyn jattyǵýlardy oryndaımyz. Sonymen birge, men psıhologpen birlesip jumys isteımin. Ol mamanǵa balalardyń minez-qulyq erekshelikteri týraly aıtamyn, psıholog óz usynystaryn beredi. Tıisinshe, sol jospar boıynsha jumys isteımiz. Bul - óte tıimdi tásil.
- Osy ýaqytqa deıin sizdiń qolyńyzdan qansha top túlep shyqty?
- Men «Qarlyǵash» balabaqshasynda osymen 12 jyl eńbek etip kelemin. Kóbine mektep jasyna deıingi balalarmen jumys isteımin. Munda men jeti topty tárbıelep shyǵardym. Bıyl jazda túlekterimniń segizinshi legi shyǵýy múmkin. Olar qazir daıyndyq tobynda.
- Siz kóp ýaqytyńyzdy balabaqshada ótkizesiz. Osy oraıda, otbasy men jumysty qatar alyp júrý qanshalyqty qıyn?
- Bul ras. Biz balalarmen kóp jumys isteımiz, úıge kesh baramyz. Biraq meniń balam qazir eresek. Maǵan balalarmen jumys istegen, olarǵa sabaq ótkizgen unaıdy. Bul - meniń jan qalaýym.
- Eń alǵashqy túlekterińiz esińizde me? Olar qazir neshede?
- Árıne, alǵashqy tobym áli esimde. Men eńbek jolymdy burynǵy Torǵaı, qazirgi Qostanaı oblysyndaǵy «Alenka» balabaqshasynan bastadym. Onda toptar eki tildi boldy. Meniń alǵashqy tobymda bolǵan balalardyń barlyǵy eseıdi, búginde ózderiniń balalary bar. Kórisip qalsaq, «apaı» dep meni tanyp jatady. Al «Qarlyǵash» balabaqshasyndaǵy alǵashqy tobym – «Shattyq». Alǵyr, bilimge qushtar balalar boldy. Ótken jyly olar 11-synypty aıaqtady. Qazir ýnıversıtetterde oqyp jatyr. Biz balalarmen jáne olardyń ata-analarymen kórisip turamyz. Bir-birimzge týys bolyp kettik desem artyq bolmas.
- Alma Aıdarbekqyzy, áńgimeńizge rahmet!