Hanzada Jýmong - Son Il Gýk: Qazaq jeri tarıhı fılm túsirýge qolaıly kórindi
- Elimizge qosh keldińiz! Qatelespesem, bul ekinshi saparyńyz eken. Bul saparda Qazaqstan týraly kóbirek bile aldym dep aıta alasyz ba? Osy joly Qazaqstandy qaı jaǵynan tanı aldyńyz?
- Osyǵan deıin kelgende de, bul joly da ýaqyt óte tapshy boldy. Sondyqtan Qazaqstan týraly kóp málimet ala almadym, óz kózimmen kóre almadym. Biraq kelerdiń aldynda kóp aqparat oqyp, mádenıeti men tabıǵaty týraly, týrıstik oryndary týraly birtalaı izdendim. Almatynyń irgesindegi Shymbulaqta shańǵy tepkim kelip edi. Bul joly da ýaqyt kestemniń tyǵyzdyǵyna baılanysty oıǵa alǵanymdy iske asyra almaı ketip bara jatqanym óte ókinishti.
- Demek, kelesi joly siz bizdiń elge týrıst retinde kelýińiz múmkin be?
- Keleshekte ýaqyt shyǵyp jatsa, Shymbulaqqa baryp demalǵym keledi. Ózim ǵana emes balalarymdy ertip kelsem degen oıym bar.
- Sizdi qazaqtar tarıhı fılm akteri retinde biledi. Ol týyndynyń ekranǵa shyqqanyna birneshe jyl bolsa da, mundaǵy halyq sizdi áli umytpaǵanyn kórip otyrsyz. Biz jaqtan usynys bolyp, birlesken joba qolǵa alynyp jatsa, qazaq keıipkerin somdaı alamyn dep oılaısyz ba?
- Ondaı usynys kelse, men úshin zor qurmet bolatyn edi. Bizdiń mádenıetterimiz uqsaıtyn bolǵandyqtan, ondaı róldi jaqsy somdap shyǵýǵa daıyn bolar edim. Jalǵyz problema til kedergisi shyǵar. Tildegi alshaqtyq qıyndyq týǵyzbasa, qazaq keıipkerin oınaý, ásirese tarıhı fılmge túsý meniń qolymnan keletin edi dep oılaımyn.
Koreıada adam sany kóp bolǵanymen, Qazaqstanǵa qaraǵanda jeri shaǵyn. Bos jer joq deýge bolady. Qaıda barsań da ǵımaratqa toly. Sol úshin bizde tarıhı fılmder túsiretin oryn tapshy. Al munda jer keń, sáıkesinshe, lokatsııa kóp. Taý kerek pe, orman kerek pe, shól kerek pe, kól kerek pe – bári bar. Sony baıqap osyndaı tarıhı fılm túsirse ǵoı degen oıǵa qaldym. Árıne, Qazaqstan rejıserlerinen usynys alǵanym jaqsy ǵoı, biraq koreıalyq túsirý toby Qazaqstan jerine kelip, kıno túsirse qalaı bolar edi degen oımen ketip baramyn. Bul – naqty jospar emes. Osy jolǵy saparda sanamda osyndaı bir oı jylt etti.
- Osy saparyńyz kezinde qazaq ashanasymen qanshalyqty tanysyp úlgerdińiz?
- Aldyńǵy kelgenimde «beshbarmaqty» jep kórgen bolatynmyn. Sol taǵamdaryńyz esimde jaqsy qaldy. Jaqsy kórip jegenim sol boldy. Jalpy, Ońtústik Koreıa adamdary syrtqa shyqqanda únemi ózderimen birge kımchı deıtin salatty ala júredi. Elden uzap shyqsa, kımchıdi ańsaıdy. Men sál bólekteýmin. Sodan da bolar, Qazaqstanǵa kelgende dastarhandaryńyz koreı ashanasyna uqsamasa da, jegim keletin tamaqtar kóp boldy. Buǵan deıin Parıjde de solaı bolǵan. Sol jerdiń tamaǵyn jeı bergenmin. Qazaqstanda da dál solaı boldy. Endi jegim keletini laǵman degen taǵamdaryńyz. Onyń dámi erekshe dep kóp estidim. Qazaqstan qoı etin dámdep usyna alatyn el retinde tanymal bolǵandyqtan, osy jerdiń káýabyn bir asyqpaı otyryp jegim keledi. Shymbulaqqa balalarymdy ertip kelip jatsam, úshemime sol qazaq káýabynyń dámin tatqyzǵym keledi.
- Internetten oqyǵan derek boıynsha, sizdiń úsh balańyzdyń esimderin qossa, «Ońtústik Koreıa jasasyn» degen maǵynany bildiredi eken. Balaǵa mundaı esim qoıýyńyzǵa aıryqsha patrıottyǵyńyz áser etti me, álde naqty bir oqıǵa sebep boldy ma?
- Árıne, birinshiden men óz otanymnyń patrıotymyn. Alaıda, onyń syrtynda taǵy bir sebep bar. Joldasymnyń qursaǵyna bala bitken kezde, anam qatty qýanǵanynan «Ońtústik Koreıa jasasyn» dep aıqaılaǵan bolatyn. Balalarymyz týylmas buryn ishte jatqan úshemimizdi solaı erkeletip júr edik, oılana kele odan jaqsy at oıymyzǵa túspegendikten, aıaǵy «Ońtústik Koreıa jasasyn» degen uran balalarymyzdyń shynaıy atyna aınaldy.
- Buǵan deıin 2011 jyly Astanada boldyńyz. Sol kezde de bizdiń saıtqa suhbat beripsiz. Sodan beri Astana qalaı ózgeripti?
- Ózgeris óte kóp. Men 2011 jyly kelgende toqtaǵan qonaqúıdiń terezesinen qaraǵanda jazyq dalanyń ushyǵy kórinip turatyn. Bul joly terezeden qarasam, aınalanyń bári bıik-bıik ǵımaratqa toly. Jaryq qala bolyp kórindi. Aınaladan adam janyna kerektiń bári bar eken dep oıladym. Bul jaǵynan Astana birtindep Almatyǵa uqsap bara jatqandaı áser aldym.
- Suhbatymyzdy «Hanzada Jýmoń» týraly suraqpen támamdasaq oryndy shyǵar. Sol kezde aýyldaǵy balanyń bári qolyna qylysh pen sadaq ustap, siz somdaǵan keıipkerdiń atyn urandap oınaıtyn bolǵan. Sizdiń fılmińizdi kórip erjetken kórermenderińizge qazir qandaı tilek aıtar edińiz?
- «Jýmoń» serıaly týraly adamdardyń áli kúnge deıin jyly estelikpen sóz qozǵaıtyny men úshin zor mártebe. Qazirgi Ońtústik Koreıanyń Kore bolyp qurylǵanyn, onyń aldynda Kogýre bolyp qurylǵan tarıhyn baıandaıtyn týyndyǵa qazaq halqynyń ishinde osynshalyq qyzyǵýshylyq týyndatqany qýantady. Osy týyndyny kórip ósken balalarǵa men zor alǵys aıtamyn. Keleshekte úlken-úlken jetistikterge jetip, Jýmoń hanzada sııaqty er minezdi bolyp qalyptasyp jatyr dep senemin.
Negizi bul joly Qazaqstanǵa kelmeı qalýym da múmkin edi. Óıtkeni jumys kestem óte tyǵyz bolatyn. Biraq Qazaqstanda «Jýmoń hanzada» serıalyn súıip kórgen tutas bir býyn bar ekenin aıtyp, eki eldiń mádenı jaqyndyǵyna paıdasy tıetinin eskertken kezde bul sharaǵa mindetti túrde qatysýym kerek degen sheshimge keldim. Qazaq halqyna alǵystan basqa aıtarym joq.
– Al biz sizge osy suhbatqa ýaqyt bólgenińiz úshin alǵys aıtamyz.