Soǵys jyldarynda Almaty búkilodaqtyq kıno áleminiń astanasyna aınaldy

ALMATY. QazAqparat – 1941 jyly Alataý baýraıyndaǵy qalaǵa «Mosfılm» men «Lenfılm» evakýatsııalandy. Keıin Almaty stýdııasymen qosylyp, Birikken Ortalyq kınostýdııa quryldy. Bul jerde «Ivan Groznyı», «Cherevıkı» jáne basqa da tanymal kartınalar túsirildi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Soǵys jyldary Ortalyq Kınostýdııalardyń Almatyda jumys isteýi tek qazaq kınosy ǵana emes, búkil sovet kınosynyń tarıhynda oryn alatyn mańyzdy kezeń boldy. 1942 jyldyń basynda Moskva, Lenıgrad kınostýdııalary Almatyǵa kóship kelip, Almaty kórkemsýret fılmder stýdııasymen birigip, Birikken Ortalyq kınostýdııasy quryldy.

Ortalyq kınostýdııa qazirgi Jambyl fılarmonııasy Tóle bı - Qaldaıaqov kósheleriniń qıylysynda ornalasqan ǵımaratta boldy.

«Soǵys kezinde Birikken Ortalyq kınostýdııasy otandyq fılmderdiń 80% shyǵardy, ıaǵnı 23 tolyq metrajdy jáne 10 qysqa metrajdy fılm. Qazaqstanda túsirilgen derekti fılmder el taǵdyrynda sheshýshi rol atqarǵan tarıhı qubylystar men oqıǵalardy qamtıdy. Halyq júreginde jeńiske degen senim men asqaq rýhty uıalatýǵa septigin tıgizedi.Túsirilegen kınolar urys dalasyndaǵy sarbazdarǵa kórsetildi», - dep habarlady Qazaqfılm ókilderi.

Túsirilgen fılmder arasynda: «Aýdandyq komıtettiń hatshysy» («Sekretar raıkoma» 1942 j., rejısseri I.A.Pyrev); «Ol óz Otanyn qorǵaıdy» («Ona zaşışaet Rodıný» 1943 j, rejısseri F.M.Ermler); «Zoıa» («Zoıa» 1944 j.,rejısseri L.O.Arnshtam); «Otan úshin» ( «Vo ımıa Rodıny» 1943 j., rejısserleri V.I. Pýdovkın men D.I. Vasılev); «Meni kút» («Jdı menıa» 1943j., rejısserleri . A.B. Stolper, B. Ivanov); «Maıdan» ( «Front» (rejısseri G.N.men S.D. Vasılevtar), «Ivan Groznyı» (1 jáne 2 serııa, Rejısseri S.M. Eızenshteın) týyndylary boldy.

Sondaı-aq, 1941-1945 jyldar aralyǵynda qazaq mádenıeti men óneriniń ekinshi dúnıejúzilik soǵysy jyldaryndaǵy qyzmetin baıandaıtyn birqatar fılmder túsiriledi. 1943-jylǵy «Aıtys» (rej.B.Pýmpıanskıı, oper.T.Popova,N.Kononov) fılminde qazaqtyń belgili aqyndary Jambyl, Kenen Ázirbaev, Shashýbaı qatysty.

1943 jyly kınostýdııa túsirgen týyndylarǵa respýblıkamyzdyń mýzyka óneriniń barlyq maqtanyshtary tartyldy. Atap aıtar bolsaq, Kúlásh pen Qanybek Baıseıitovter «Qyz-Jibek», «Er Tarǵyn» operalaryn oryndady. Qazaqstannyń Halyq ártisi Shara Jıenqulovanyń bıleri, Dına Núrpeıisovanyń oryndaýyndaǵy kúıler, qazaq teatr sahnasynda qoıylyp júrgen spektaklderden úzindiler kórsetip, qazaq sahnasynyń belgili sheberleri Q.Qýanyshpaev, J.Omarova, A.Úmbetbaev, S.Ábjanov, Ǵ.Qurmanǵalıevtardyń shyǵarmashylyǵymen tanystyrdy.